NewsEdit Την παραίτησή της υπέβαλε σήμερα η ανώτατη στρατιωτική εισαγγελέας του Ισραήλ, υποστράτηγος Γιφάτ Τομέρ-Γερουσάλμι, μετά τη διαρροή ενός βίντεο που φέρεται να δείχνει Ισραηλινούς στρατιώτες να κακοποιούν βάναυσα Παλαιστίνιους κρατουμένους στο κέντρο κράτησης Σντε Τεϊμάν, στην έρημο Νεγκέβ. Η υπόθεση έχει προκαλέσει βαθύ ρήγμα στο εσωτερικό του στρατού, έντονες αντιπαραθέσεις στην ισραηλινή κοινωνία και πολιτικές αναταράξεις στο Τελ Αβίβ.
Το βίντεο, που μεταδόθηκε από το δίκτυο Channel 12 τον περασμένο Αύγουστο, φέρεται να έχει τραβηχτεί από κάμερες ασφαλείας στις 5 Ιουλίου 2024. Στις σκηνές που προβλήθηκαν διακρίνονται στρατιώτες να επιτίθενται σε έναν Παλαιστίνιο κρατούμενο, να τον περιβάλλουν με ασπίδες ώστε να μην είναι ορατά τα τεκταινόμενα και, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, να τον κακοποιούν σεξουαλικά και σωματικά. Ο κρατούμενος μεταφέρθηκε αργότερα σε νοσοκομείο με σπασμένα πλευρά και διάτρηση πνεύμονα.
Η παραίτηση της Τομέρ-Γερουσάλμι και η ανάληψη ευθύνης
Στην επιστολή παραίτησής της, που δημοσιοποιήθηκε σήμερα, η Γιφάτ Τομέρ-Γερουσάλμι παραδέχθηκε ότι η διαρροή του βίντεο προήλθε από το γραφείο της. «Ενέκρινα τη δημοσιοποίηση υλικού στα μέσα ενημέρωσης σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσω την ψευδή προπαγάνδα που στρεφόταν κατά των στρατιωτικών αρχών επιβολής του νόμου», έγραψε η ίδια, προσθέτοντας: «Φέρω την πλήρη ευθύνη για οποιοδήποτε υλικό δημοσιοποιήθηκε από τη μονάδα».
Η εισαγγελέας είχε τεθεί σε άδεια νωρίτερα μέσα στην εβδομάδα, μετά την έναρξη αστυνομικής έρευνας για τη διαρροή του υλικού, και σύμφωνα με ισραηλινά μέσα αναμένεται να κληθεί να καταθέσει υπό καθεστώς προειδοποίησης. Η παραίτηση υποβλήθηκε στον αρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγό Εγιάλ Ζαμίρ, ο οποίος την έκανε δεκτή και ανακοίνωσε ότι θα κινηθεί άμεσα η διαδικασία αντικατάστασής της.
Το βίντεο που δίχασε την ισραηλινή κοινωνία
Το βίντεο από το Σντε Τεϊμάν προκάλεσε τεράστια κατακραυγή, όχι μόνο για το περιεχόμενό του, αλλά και για τη στάση της στρατιωτικής ηγεσίας απέναντι στις αποκαλύψεις. Από τη μία πλευρά, οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ισραηλινή Αριστερά ζήτησαν πλήρη διαλεύκανση της υπόθεσης και αυστηρές ποινές για τους υπεύθυνους. Από την άλλη, δεξιοί πολιτικοί και ακροδεξιοί ακτιβιστές υπερασπίστηκαν τους στρατιώτες, χαρακτηρίζοντάς τους «ήρωες» που πολέμησαν κατά της Χαμάς.
Τον περασμένο Φεβρουάριο, πέντε στρατιώτες είχαν συλληφθεί και τους απαγγέλθηκαν κατηγορίες για την κακοποίηση του κρατουμένου. Σύμφωνα με τον στρατό, ενήργησαν «με ακραία βία», προκαλώντας «σοβαρά τραύματα» στο θύμα. Η υπόθεση αποτέλεσε αντικείμενο βαθιάς εσωτερικής κρίσης για τον IDF, καθώς αποκαλύφθηκε η ύπαρξη ευρύτερου μοτίβου κακομεταχείρισης κρατουμένων στο ίδιο κέντρο.
Πολιτική αντιπαράθεση και στήριξη Κατς στους στρατιώτες
Ο υπουργός Άμυνας Ισραέλ Κατς χαιρέτισε την παραίτηση της Τομέρ-Γερουσάλμι με δηλώσεις που προκάλεσαν περαιτέρω αντιδράσεις. «Όποιος συκοφαντεί στρατιώτες του IDF δεν έχει θέση στον στρατό», δήλωσε, κατηγορώντας εμμέσως την ίδια για δυσφήμιση των Ενόπλων Δυνάμεων. Ο Κατς είχε προηγουμένως διαμηνύσει ότι η εισαγγελέας θα απομακρυνθεί, παρότι δεν είναι σαφές αν ο υπουργός διαθέτει τη θεσμική αρμοδιότητα να αποπέμπει στρατιωτικούς αξιωματούχους.
Η παραίτηση ήρθε τη στιγμή που η αστυνομία διερευνά όχι μόνο τη διαρροή του βίντεο, αλλά και το ενδεχόμενο συμμετοχής κι άλλων στελεχών του στρατιωτικού εισαγγελικού σώματος στη διανομή του υλικού προς τα μέσα ενημέρωσης. Οι ισραηλινές αρχές ασφαλείας (Shin Bet) εντόπισαν τη διαρροή μέσω αποτυχημένου τεστ ανιχνευτή ψεύδους αξιωματικού της μονάδας, γεγονός που οδήγησε στην αποκάλυψη της εμπλοκής του γραφείου της εισαγγελέως.
Το Σντε Τεϊμάν και οι καταγγελίες για συστηματική κακομεταχείριση
Το κέντρο κράτησης Σντε Τεϊμάν δημιουργήθηκε τον Οκτώβριο του 2023, λίγο μετά την έναρξη του πολέμου Ισραήλ–Χαμάς, προκειμένου να κρατά Παλαιστίνιους που συνελήφθησαν κυρίως στη Λωρίδα της Γάζας. Περισσότεροι από 1.000 κρατούμενοι έχουν περάσει από τις εγκαταστάσεις, οι περισσότεροι χωρίς επίσημες κατηγορίες ή δίκες.
Οργανώσεις όπως οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» και η ισραηλινή οργάνωση «Breaking the Silence» έχουν καταγγείλει επανειλημμένα βασανιστήρια, υπερβολική χρήση βίας, αυθαίρετες ποινές και στέρηση ιατρικής περίθαλψης. Παρά τις εκκλήσεις για κλείσιμο του κέντρου, το Ανώτατο Δικαστήριο του Ισραήλ, σε απόφαση του Σεπτεμβρίου 2024, αρκέστηκε να προειδοποιήσει την κυβέρνηση ότι πρέπει να τηρεί το νόμο, χωρίς να διατάξει το τερματισμό της λειτουργίας του.
Το ηθικό δίλημμα του στρατού
Η υπόθεση της Τομέρ-Γερουσάλμι φέρνει ξανά στο προσκήνιο το διαχρονικό δίλημμα του ισραηλινού στρατού ανάμεσα στην αυτοεικόνα του ως «στρατού με ήθος» και στις πρακτικές του στα κατεχόμενα εδάφη. «Ακόμη και σε καιρό πολέμου, πρέπει να διερευνώνται παράνομες πράξεις», έγραψε η απερχόμενη εισαγγελέας, επιχειρώντας να υπερασπιστεί το δικαίωμα στη διαφάνεια απέναντι σε μια στρατιωτική κουλτούρα σιωπής.
Η έρευνα για τη διαρροή και τις κακοποιήσεις συνεχίζεται, με τον αρχηγό του στρατού να δεσμεύεται ότι «θα διεξαχθεί πλήρης και σε βάθος διερεύνηση». Ωστόσο, για πολλούς αναλυτές, η παραίτηση της Γιφάτ Τομέρ-Γερουσάλμι σηματοδοτεί κάτι βαθύτερο: την κρίση αξιοπιστίας ενός στρατού που βρίσκεται σε πόλεμο εξωτερικά —και σε ηθική σύγκρουση στο εσωτερικό του.