NewsEdit Όταν η Ρωσία εξαπέλυσε την ολοκληρωτική της εισβολή στην Ουκρανία πριν από σχεδόν τέσσερα χρόνια, ο Βολοντίμιρ Κουντρίτσκι, επικεφαλής της κρατικής εταιρείας ενέργειας Ukrenergo, έγινε ένας από τους σιωπηλούς ήρωες της ουκρανικής αντίστασης.
Κάτω από συνεχή βομβαρδισμό, κράτησε τα φώτα ανοιχτά, εξασφαλίζοντας ότι τα ουκρανικά νοικοκυριά και τα στρατεύματα δεν θα βυθιστούν στο σκοτάδι. Η συμβολή του αναγνωρίστηκε διεθνώς· μέχρι που, απρόσμενα, αναγκάστηκε να παραιτηθεί το 2024.
Η αποπομπή του προκάλεσε ανησυχία στις Βρυξέλλες και έντονες αντιδράσεις στην ενεργειακή κοινότητα. Ο ίδιος κατηγόρησε τότε το προεδρικό επιτελείο του Βολοντιμίρ Ζελένσκι για «συγκέντρωση εξουσίας» και προειδοποίησε ότι «διεφθαρμένα άτομα» θα επιχειρούσαν να ελέγξουν την Ukrenergo. Ένα χρόνο αργότερα, οι προειδοποιήσεις του φαίνεται να επιστρέφουν σαν προφητεία: ο Κουντρίτσκι βρίσκεται σήμερα σε γυάλινο θάλαμο δικαστηρίου στο Κίεβο, κατηγορούμενος για υπεξαίρεση.
Από ήρωας σε κατηγορούμενος
Η υπόθεση εναντίον του έχει προκαλέσει πολιτική θύελλα. Βουλευτές της αντιπολίτευσης και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών καταγγέλλουν πολιτικά κίνητρα και μιλούν για μια νέα φάση αυταρχισμού υπό τον Ζελένσκι. Η εισαγγελία κατηγορεί τον πρώην επικεφαλής της Ukrenergo για παράτυπη σύμβαση έργου επτά ετών, που όμως ποτέ δεν ολοκληρώθηκε και για την οποία, σύμφωνα με την υπεράσπιση, η εταιρεία ανέκτησε πλήρως την προκαταβολή.
«Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι ο Κουντρίτσκι πλούτισε ή ότι υπήρξε ζημιά», δηλώνει η βουλευτής της αντιπολίτευσης Ίνα Σόβσουν. Μαζί με άλλους δύο βουλευτές, προσφέρθηκε να εγγυηθεί την αποφυλάκισή του, ωστόσο το δικαστήριο επέβαλε χρηματική εγγύηση 325.000 δολαρίων.
Η σιωπηλή απομάκρυνση των αντιπάλων
Το φαινόμενο δεν είναι μεμονωμένο. Ο πρώην πρόεδρος Πέτρο Ποροσένκο, ο κυριότερος πολιτικός αντίπαλος του Ζελένσκι, διώκεται επίσης για διαφθορά, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει να αποκλειστεί από μελλοντικές εκλογές. Αντιπολιτευόμενοι βουλευτές και αναλυτές υποστηρίζουν ότι ο Ζελένσκι χρησιμοποιεί τις δικαστικές και οικονομικές αρχές για να «καθαρίσει το πεδίο» από τους αντιπάλους του, ενόψει πιθανής εκλογικής αναμέτρησης, εφόσον επιτευχθεί εκεχειρία.
«Χρησιμοποιούν τα δικαστήρια για να διαμορφώσουν μια ανέντιμη εκλογή», δήλωσε στο Politico ο βουλευτής Μίκολα Κνιαζίτσκι. Ο Ποροσένκο, από την πλευρά του, μιλά πλέον ανοιχτά για «υφέρποντα αυταρχισμό» και για «εκκαθάριση του πολιτικού τοπίου».
Οι προειδοποιήσεις της κοινωνίας των πολιτών
Στο πλευρό του Κουντρίτσκι στέκεται και η Ντάρια Καλένιουκ, επικεφαλής του Κέντρου Δράσης κατά της Διαφθοράς. «Η δίωξη αυτή είναι πολιτική. Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να δικαιολογεί κατηγορίες υπεξαίρεσης», υποστηρίζει. Η Καλένιουκ εκφράζει φόβους ότι η κυβέρνηση Ζελένσκι εκμεταλλεύεται την πολεμική συνθήκη για να μονοπωλήσει την εξουσία, αποδυναμώνοντας τη δημοκρατία.
Η πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, Ιβάνα Κλίμπους-Τσιντσάτζε, συμμερίζεται την ανησυχία: «Η υπόθεση αυτή δεν δείχνει καλά ούτε στο εσωτερικό ούτε απέναντι στους διεθνείς εταίρους. Η χρονική στιγμή είναι καταστροφική, ειδικά τώρα που το Κίεβο ζητά περισσότερη ευρωπαϊκή ενεργειακή βοήθεια για τον δύσκολο χειμώνα που έρχεται».
Πολιτική ή προληπτική δίωξη;
Ορισμένοι αναλυτές θεωρούν ότι η δίωξη του Κουντρίτσκι ενδέχεται να λειτουργεί ως προληπτική «θυσία», ώστε το προεδρικό γραφείο να έχει έτοιμους αποδιοπομπαίους τράγους, αν το ενεργειακό σύστημα της χώρας καταρρεύσει. Οι ρωσικές επιθέσεις έχουν ενταθεί, πλήττοντας πλέον όχι μόνο το ηλεκτρικό δίκτυο αλλά και εγκαταστάσεις φυσικού αερίου, από τις οποίες εξαρτάται το 60% των ουκρανικών νοικοκυριών.
«Χρειάζονται έναν αποδιοπομπαίο τράγο τώρα», ανέφερε στο Politico ειδικός εξωτερικής πολιτικής που συμβουλεύει την κυβέρνηση, υπό τον όρο της ανωνυμίας. «Οι άνθρωποι παγώνουν ήδη. Αν υπάρξουν μεγάλες διακοπές ρεύματος, η οργή θα στραφεί στο προεδρικό γραφείο».
Το δίλημμα Ζελένσκι: Ηρωισμός ή συγκέντρωση εξουσίας;
Καθώς η Ουκρανία προετοιμάζεται για τον πιο δύσκολο χειμώνα του πολέμου, η υπόθεση Κουντρίτσκι αποκαλύπτει μια βαθύτερη κρίση εμπιστοσύνης. Ο Ζελένσκι εξακολουθεί να απολαμβάνει διεθνή αναγνώριση ως ηγέτης εν καιρώ πολέμου, ωστόσο η εσωτερική του διακυβέρνηση εγείρει ερωτήματα.
Ο Άντριαν Καρατνίτσκι, ανώτερος συνεργάτης του Atlantic Council και συγγραφέας του Battleground Ukraine, συνοψίζει το δίλημμα: «Ο Ζελένσκι παραμένει ένας εμπνευσμένος, γενναίος ηγέτης, αλλά υπάρχουν πράγματι ανησυχητικά στοιχεία στη διακυβέρνησή του».
Η σύγκρουση ανάμεσα στην ανάγκη για ενότητα σε καιρό πολέμου και στη διατήρηση δημοκρατικών θεσμών φαίνεται να βαθαίνει. Και καθώς οι πύραυλοι πέφτουν πάνω από την Ουκρανία, ένα άλλο μέτωπο – αυτό της πολιτικής ελευθερίας – αρχίζει να φλέγεται μέσα στο ίδιο το Κίεβο.