Συμφωνία-μαμούθ Βρετανίας – Τουρκίας για 20 μαχητικά Typhoon – Πέφτουν οι υπογραφές για Eurofighter με Γερμανία

Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Τουρκία υπέγραψαν συμφωνία-ορόσημο αξίας 8 δισεκατομμυρίων στερλινών για την προμήθεια 20 μαχητικών αεροσκαφών Typhoon, σε μια εξέλιξη που χαρακτηρίζεται ως η μεγαλύτερη εξαγωγική σύμβαση μαχητικών αεροσκαφών της τελευταίας γενιάς.

Η συμφωνία υπογράφηκε στην Άγκυρα, κατά την πρώτη επίσημη επίσκεψη του Βρετανού πρωθυπουργού Κιρ Στάρμερ στην Τουρκία, ύστερα από πρόσκληση του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Ενίσχυση της βρετανικής αμυντικής βιομηχανίας
Η Ντάουνινγκ Στριτ ανακοίνωσε ότι η συμφωνία θα ενισχύσει σημαντικά τη βρετανική αμυντική βιομηχανία, εξασφαλίζοντας περίπου 20.000 θέσεις εργασίας σε ολόκληρη τη χώρα. Παράλληλα, θεωρείται ότι «σώζει» τη γραμμή παραγωγής των Typhoon στο Γουόρτον, στη βορειοδυτική Αγγλία, η οποία είχε αντιμετωπίσει το τελευταίο διάστημα τον κίνδυνο συρρίκνωσης λόγω μειωμένων παραγγελιών.

Ο πρωθυπουργός Στάρμερ χαρακτήρισε τη συμφωνία «μια νίκη για τους Βρετανούς εργαζομένους, μια νίκη για την αμυντική βιομηχανία και μια νίκη για την ασφάλεια του ΝΑΤΟ», υπογραμμίζοντας τον στρατηγικό ρόλο που διαδραματίζουν το Λονδίνο και η Άγκυρα «στα δύο άκρα της Ευρώπης» για την αντιμετώπιση των διεθνών προκλήσεων.

Η γεωπολιτική διάσταση της συνεργασίας
Η υπογραφή της συμφωνίας σηματοδοτεί μια νέα φάση στις σχέσεις Ηνωμένου Βασιλείου – Τουρκίας, με τη συνεργασία να αποκτά σαφή γεωπολιτική διάσταση. Οι δύο χώρες, αν και διατηρούν συχνά αποκλίνουσες προσεγγίσεις σε περιφερειακά ζητήματα, επιδιώκουν να εδραιώσουν έναν πιο σταθερό δίαυλο αμυντικής και βιομηχανικής συνεργασίας στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.

Ο Βρετανός υπουργός Άμυνας Τζον Χίλι, που συνόδευε τον Στάρμερ στην Άγκυρα, έκανε λόγο για «τη μεγαλύτερη εξαγωγή μαχητικών αεροσκαφών σε μια γενιά», σημειώνοντας ότι η συμφωνία «θα κρατήσει τις γραμμές παραγωγής του Typhoon ενεργές για χρόνια» και «θα ενισχύσει την αποτρεπτική ισχύ του ΝΑΤΟ σε μια κρίσιμη περιοχή».

Η κατανομή παραγωγής και το χρονοδιάγραμμα
Η παραγωγή των 20 αεροσκαφών θα βασιστεί στο υπάρχον πλαίσιο συνεργασίας του προγράμματος Eurofighter. Περίπου το 37% κάθε Typhoon θα κατασκευάζεται στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ το υπόλοιπο θα προέρχεται από τις υπόλοιπες χώρες-εταίρους — τη Γερμανία, την Ιταλία και την Ισπανία.

Η πρώτη παράδοση των μαχητικών στην Τουρκία αναμένεται το 2030, με τις δύο πλευρές να δεσμεύονται για τεχνολογική συνεργασία και κοινή εκπαίδευση πιλότων και τεχνικών υποστήριξης.

Ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις Λονδίνου – Άγκυρας
Η συμφωνία έρχεται σε μια περίοδο όπου το Ηνωμένο Βασίλειο επιχειρεί να αναβαθμίσει τον ρόλο του στη μετα-Brexit εποχή μέσω στρατηγικών εμπορικών και αμυντικών συμφωνιών. Για την Τουρκία, η αγορά των Typhoon εντάσσεται σε μια ευρύτερη προσπάθεια εκσυγχρονισμού της Πολεμικής Αεροπορίας, μετά την αποτυχία των διαπραγματεύσεων για την απόκτηση αμερικανικών F-35.

Η Άγκυρα επιδιώκει να διατηρήσει την ισορροπία μεταξύ των δεσμών της με τη Δύση και της ανεξάρτητης αμυντικής της πολιτικής, ενώ το Λονδίνο δείχνει πρόθυμο να καλύψει το κενό, προσφέροντας ταυτόχρονα ώθηση στη δική του αμυντική βιομηχανία.

Η συμφωνία των 8 δισεκατομμυρίων στερλινών δεν είναι μόνο οικονομική επιτυχία για τη Βρετανία, αλλά και ένδειξη μιας αναδυόμενης συμμαχίας δύο χωρών που, παρά τις διαφορές τους, μοιράζονται κοινό συμφέρον στη σταθερότητα και την ασφάλεια της ευρύτερης Ευρασίας.

Η Τουρκία στο κατώφλι του κλαμπ Eurofighter – Η επίσκεψη Μερτς στην Άγκυρα και η νέα σελίδα στις γερμανοτουρκικές σχέσεις

Η επικείμενη επίσκεψη του Γερμανού καγκελαρίου Φρίντριχ Μερτς στην Άγκυρα εγκαινιάζει ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις Βερολίνου – Άγκυρας, με σαφές γεωπολιτικό αποτύπωμα. Παρά τις αρχικές επιφυλάξεις, η νέα κυβέρνηση συνασπισμού της Γερμανίας φαίνεται αποφασισμένη να επαναπροσδιορίσει τη σχέση της με την Τουρκία, αναγνωρίζοντας την αυξανόμενη περιφερειακή της επιρροή. Στο επίκεντρο των συνομιλιών Μερτς – Ερντογάν βρίσκεται μια συμφωνία-ορόσημο για την προμήθεια 40 μαχητικών Eurofighter Typhoon, που αλλάζει τα δεδομένα στην ισορροπία δυνάμεων του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου.

Ο Μερτς στην Άγκυρα με «δώρο» 40 Eurofighter

Όπως αποκάλυψε το Βήμα, ο καγκελάριος δεν ταξιδεύει με άδεια χέρια. Μετά από μήνες προετοιμασίας και διαβουλεύσεων, ο Μερτς αναμένεται να ανακοινώσει την έγκριση της Γερμανίας για την πώληση 40 μαχητικών Eurofighter Typhoon στην Τουρκία. Η συμφωνία, που είχε «κολλήσει» για χρόνια λόγω αντιρρήσεων του Βερολίνου, ξεμπλοκαρίστηκε μετά τη συνάντηση Μερτς – Ερντογάν στα Τίρανα, στο περιθώριο της Συνόδου της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ένωσης τον Μάιο.

Η κατασκευή των αεροσκαφών γίνεται από κοινοπραξία στην οποία συμμετέχουν η Γερμανία, η Βρετανία, η Ισπανία και η Ιταλία, με τη Βρετανία (BAE Systems) να έχει τον κεντρικό ρόλο στη συναρμολόγηση. Η παράδοση των πρώτων 20 αεροσκαφών, εξοπλισμένων με πυραύλους Meteor, αναμένεται το 2031.

Γερμανικές διαβεβαιώσεις προς την Αθήνα

Η έγκριση της πώλησης προκάλεσε εύλογη ανησυχία στην Αθήνα. Ωστόσο, το Βερολίνο διαβεβαίωσε, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, ότι η απόφαση ελήφθη σε πλήρη ενημέρωση του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, με τη δέσμευση πως η Τουρκία θα χρησιμοποιήσει τα μαχητικά «μόνο στο πλαίσιο της συμμαχικής αλληλεγγύης στο ΝΑΤΟ».

Παράλληλα, η Γερμανία φέρεται να μοιράζεται με τη Σαουδική Αραβία το κόστος ανάπτυξης των νέων εκδόσεων του Eurofighter, γεγονός που επιβεβαιώνει την επιδίωξη του Βερολίνου να αποκτήσει ρόλο-κλειδί στη βιομηχανία αεροπορικής άμυνας.

Μια «ρεαλιστική» προσέγγιση από το Βερολίνο

Η απόφαση Μερτς δεν είναι μεμονωμένη. Αντανακλά, σύμφωνα με τον αναλυτή Γιασάρ Αϊντίν του Ιδρύματος «Επιστήμη και Πολιτική», μια βαθύτερη στρατηγική στροφής. «Η Γερμανία θέλει να εμβαθύνει τη συνεργασία της με την Τουρκία, αναγνωρίζοντας τη γεωπολιτική και στρατιωτική της σημασία», σημειώνει.

Η νέα γερμανική πολιτική απέναντι στην Άγκυρα φαίνεται να εγκαταλείπει την έμφαση στη δημοκρατία και στα ανθρώπινα δικαιώματα, υιοθετώντας μια πιο συναλλακτική και ρεαλιστική προσέγγιση. «Οι περιορισμοί στις εξαγωγές όπλων δεν έχουν πλέον την αποτελεσματικότητα του παρελθόντος. Οι ευρωπαϊκές χώρες χρειάζονται πλέον την τουρκική αμυντική βιομηχανία, που παράγει φθηνά και αποδοτικά οπλικά συστήματα», υπογραμμίζει ο Αϊντίν.

Η Τουρκία στο τραπέζι του ευρωπαϊκού προγράμματος SAFE

Η Γερμανία προωθεί επίσης την ιδέα συμμετοχής της Τουρκίας στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα SAFE, το οποίο στοχεύει στην ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής ικανότητας. Η πρόταση έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις στην Αθήνα, καθώς εκλαμβάνεται ως έμμεση αναβάθμιση του ρόλου της Άγκυρας σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην τουρκική πρωτεύουσα, υποστήριξε ότι η συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα θα εξεταστεί «μόνο αν επιλύσει πρώτα περιφερειακά ζητήματα», επιχειρώντας να τηρήσει ισορροπίες ανάμεσα στις δύο πλευρές του Αιγαίου.

Από τη ρήξη στη «στρατηγική αναβάθμιση»

Η συμφωνία για τα Eurofighter σηματοδοτεί το τέλος μιας περιόδου ψυχρότητας που χαρακτήρισε τις γερμανοτουρκικές σχέσεις μετά το 2016. Η αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων από το γερμανικό Κοινοβούλιο, η σκληρή καταστολή μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα κατά του Ερντογάν και οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία είχαν οδηγήσει σε ρήξη ανάμεσα στις δύο χώρες.

Ωστόσο, το πέρασμα του χρόνου και η μετατόπιση των γεωπολιτικών ισορροπιών φαίνεται να επαναφέρουν τη ρεαλπολιτίκ στο επίκεντρο της γερμανικής διπλωματίας. Ο Μερτς, σύμφωνα με αναλυτές, βλέπει στην Τουρκία έναν «αναγκαίο στρατηγικό εταίρο στο ΝΑΤΟ», σε μια περίοδο που η Ευρώπη αναζητά στρατιωτική αυτονομία και φθηνές αμυντικές λύσεις.

Νέα γεωπολιτική πραγματικότητα στο Αιγαίο

Η προοπτική εξοπλισμού της Τουρκίας με Eurofighter Typhoon αλλάζει τις ισορροπίες ισχύος στο Αιγαίο, φέρνοντας νέες προκλήσεις για την ελληνική άμυνα. Παρά τις διαβεβαιώσεις του Βερολίνου, η Αθήνα αντιμετωπίζει τη συμφωνία με ψυχραιμία αλλά και προσοχή, αναγνωρίζοντας ότι η Τουρκία επιχειρεί να εδραιώσει τη θέση της ως περιφερειακή υπερδύναμη με τεχνολογικά προηγμένα μέσα.

Η επίσκεψη Μερτς δεν είναι απλώς μια διπλωματική αποστολή. Είναι μια κίνηση με βαθιές στρατηγικές προεκτάσεις, που ενδέχεται να επαναχαράξει το τοπίο της ευρωπαϊκής ασφάλειας και να αναδιαμορφώσει τις ισορροπίες στο ΝΑΤΟ – και κατ’ επέκταση, στο Αιγαίο.