NewsEdit Ενώ οι ρωσικές δυνάμεις συνεχίζουν τη φθορά και τις αργές προελάσεις στα μέτωπα του Ντονμπάς, ένας δεύτερος, λιγότερο ορατός πόλεμος διεξάγεται μακριά από τη γραμμή πυρός. Πρόκειται για τον πόλεμο των drones — μια ασύμμετρη, νυχτερινή εκστρατεία που έχει μετατραπεί σε εργαλείο στρατηγικού εκφοβισμού και οικονομικής εξάντλησης για την Ουκρανία.
Η Μόσχα εξαπολύει πλέον εκατοντάδες μη επανδρωμένα αεροσκάφη κάθε βράδυ, επιδιώκοντας να υπερκορέσει την ουκρανική αεράμυνα και να πλήξει το ηθικό των πολιτών. Τα περισσότερα από αυτά δεν είναι προηγμένα ή ταχύτατα. Είναι, όμως, φτηνά — τόσο φτηνά που καθιστούν τις επιθέσεις σχεδόν ανεξάντλητες.
Σύμφωνα με δυτικές πηγές, η Ρωσία μπορεί να εκτοξεύσει πάνω από 700 drones μέσα σε μία νύχτα, δημιουργώντας ένα συνεχές πέπλο φόβου πάνω από τις πόλεις της Ουκρανίας.
Από το Ιράν στη βιομηχανική αυτονομία
Η στροφή της Ρωσίας προς τη μαζική παραγωγή drones έχει βαθιές γεωπολιτικές ρίζες. Αφού εξασφάλισε τα ιρανικά σχέδια των επιθετικών Shahed, η Μόσχα ίδρυσε ένα τεράστιο εργοστάσιο στην περιοχή του Ταταρστάν, το οποίο σήμερα κατασκευάζει χιλιάδες μονάδες κάθε μήνα.
Αν το 2022 πλήρωνε περίπου 200.000 δολάρια για κάθε drone που αγόραζε από την Τεχεράνη, το 2025 το κόστος έχει πέσει στα 70.000 ή και λιγότερα. Ορισμένες ανεξάρτητες εκτιμήσεις, όπως του Center for Strategic and International Studies (CSIS) στην Ουάσινγκτον, τοποθετούν την τιμή μεταξύ 20.000 και 50.000 δολαρίων.
Η αναλογία κόστους είναι αποκαλυπτική: κάθε ουκρανικός πύραυλος αναχαίτισης μπορεί να κοστίζει πάνω από 3 εκατομμύρια δολάρια. Έτσι, η Ρωσία έχει ανατρέψει τους οικονομικούς κανόνες του πολέμου — αναγκάζοντας το Κίεβο να ξοδεύει ακριβά πυρομαχικά για να εξουδετερώνει φτηνά drones.
Η νέα γεωγραφία του φόβου
Η τακτική του “κορεσμού” δεν έχει μόνο στρατιωτική διάσταση. Έχει και ψυχολογική. Οι συνεχείς νυχτερινές επιθέσεις δημιουργούν ένα περιβάλλον διαρκούς ανασφάλειας.
Η Οδησσός, το Κίεβο, το Ντνίπρο, βομβαρδίζονται σχεδόν καθημερινά. Στις 24 Ιουλίου 2025, μια ρωσική επίθεση στην Οδησσό ισοπέδωσε ολόκληρη πολυκατοικία. «Ήμουν εννέα μηνών έγκυος όταν καταστράφηκε το διαμέρισμά μας», λέει η κάτοικος Μποχντάνα Ζουπάνινα. «Ο πατέρας μου σκοτώθηκε από Ρώσους, το σπίτι μου καταστράφηκε από Ρώσους, η μητέρα μου παραλίγο να σκοτωθεί από Ρώσους. Αυτή η κόλαση δεν τελειώνει ποτέ».
Για τους κατοίκους περιοχών κοντά στα μέτωπα, όπως στη Χερσώνα, ο τρόμος είναι ακόμη πιο άμεσος. Εκεί, τα ρωσικά FPV drones —μικρά, γρήγορα και κατευθυνόμενα από κάμερα— επιτίθενται σε οχήματα, πεζούς, ακόμα και ασθενοφόρα. Καμία κίνηση, κανένας δρόμος δεν θεωρείται ασφαλής.
Η Ρωσία αρνείται συστηματικά ότι στοχεύει αμάχους. Όμως οι εικόνες από τα συντρίμμια και οι μαρτυρίες των κατοίκων δείχνουν το αντίθετο: τα drones έχουν μετατραπεί σε όπλο τρόμου.
Η στατιστική της εξόντωσης
Η αποτελεσματικότητα των ρωσικών επιθέσεων αυξάνεται. Σύμφωνα με το CSIS, το ποσοστό επιτυχημένων πλήξεων έχει σχεδόν διπλασιαστεί από το 2024 — από κάτω του 10% σε περίπου 20% μέσα στο 2025.
Δεν έχει σημασία, σημειώνουν οι αναλυτές, αν κάθε drone χτυπήσει τον στόχο του. Αυτό που μετράει είναι το «σύνθετο αποτέλεσμα»: ο τρόμος που προκαλούν στους πολίτες και η πίεση που ασκούν στα συστήματα αεράμυνας, τα οποία πρέπει να βρίσκονται σε συνεχή εγρήγορση.
Η ρωσική στρατηγική βασίζεται σε αυτό που ονομάζουν οι ειδικοί “πόλεμο φθοράς μέσω αδυσώπητης πίεσης”. Ο Γιάσιρ Αταλάν, αναλυτής δεδομένων του CSIS, εξηγεί ότι ο στόχος είναι «να κρατάς τον αντίπαλο σε συνεχή άμυνα, να τον αναγκάζεις να ξοδεύει περισσότερους πόρους και να μην μπορεί να ανασάνει».
Η Ουκρανία απαντά με τεχνολογία και ταχύτητα
Το Κίεβο δεν μένει αδρανές. Ανταποδίδει με τις δικές του επιθέσεις FPV drones στις γραμμές του μετώπου και χτυπά εγκαταστάσεις στο εσωτερικό της Ρωσίας με drones μεγάλου βεληνεκούς.
Όμως, όπως εξηγεί η Κατερίνα Στεπανένκο του Institute for the Study of War (ISW), η τεχνολογική ισορροπία αλλάζει με εκρηκτική ταχύτητα: «Κάθε καινοτομία βρίσκει το αντίμετρό της μέσα σε δύο ή τρεις εβδομάδες. Το πλεονέκτημα δεν κρατά ποτέ για πολύ».
Η Ουκρανία επενδύει τώρα σε drones τεχνητής νοημοσύνης που θα μπορούν να λαμβάνουν αποφάσεις αυτόνομα στο πεδίο μάχης, καθώς και σε “interceptor drones” — μηχανισμούς αναχαίτισης που στοχεύουν άλλα drones, προσφέροντας μια φθηνότερη λύση από τους πυραύλους αεράμυνας.
Αν αυτά τα σχέδια υλοποιηθούν σε μαζική κλίμακα, θα μπορούσαν να ανακουφίσουν σημαντικά το ουκρανικό αμυντικό σύστημα, εξοικονομώντας πολύτιμα βλήματα για επιθέσεις με πυραύλους.
Ο νέος παγκόσμιος κίνδυνος
Η ραγδαία “εκδημοκρατικοποίηση” της τεχνολογίας των drones μεταβάλλει όχι μόνο την ισορροπία στην Ουκρανία, αλλά και το πρόσωπο των πολέμων του μέλλοντος.
Ο Ρόμπερτ Τόλαστ, ερευνητής στο Royal United Services Institute (RUSI), προειδοποιεί ότι «το ΝΑΤΟ θα χρησιμοποιήσει επίσης drones σε μεγάλη κλίμακα – όχι όπως η Ρωσία και η Ουκρανία, γιατί διαθέτουμε τεράστιες αεροπορικές δυνάμεις, αλλά ως συμπλήρωμα αυτών».
Η τάση είναι ήδη παγκόσμια. Η Ταϊβάν αναπτύσσει προγράμματα για μαζική παραγωγή φτηνών επιθετικών drones. Μη κρατικοί δρώντες — από πολιτοφυλακές μέχρι καρτέλ ναρκωτικών — χρησιμοποιούν ολοένα και περισσότερο τα ίδια μέσα. «Οι στρατοί που δεν προετοιμάζονται για αυτόν τον κόσμο θα βρεθούν αντιμέτωποι με τεράστια προβλήματα», υπογραμμίζει ο Τόλαστ.
Η τεχνολογία αυτή, που κάποτε θεωρούνταν προνόμιο των υπερδυνάμεων, έχει γίνει προσβάσιμη σε κάθε κρατικό ή μη κρατικό δρώντα. Και αυτό σημαίνει ότι ο επόμενος πόλεμος —είτε στην Ασία είτε στη Μέση Ανατολή— πιθανόν θα διεξάγεται με σμήνη από φτηνά, αυτόνομα μηχανήματα που επιτίθενται, αναγνωρίζουν και εξουδετερώνουν χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση.
Το μέλλον του πολέμου, το τέλος της ασφάλειας
Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποδεικνύει ότι τα drones δεν είναι απλώς “εργαλεία μάχης”, αλλά παράγοντες στρατηγικής ανατροπής. Στην πράξη, έχουν καταργήσει την έννοια του ασφαλούς μετόπισθεν: κάθε σπίτι, κάθε εργοστάσιο, κάθε ενεργειακός σταθμός μπορεί να γίνει στόχος.
Η Ρωσία έχει κατανοήσει ότι δεν χρειάζεται να καταστρέψει το σύνολο των υποδομών της Ουκρανίας για να κερδίσει. Αρκεί να κρατά τον πληθυσμό της σε διαρκή τρόμο και το κράτος της σε διαρκή άμυνα. Η εξάντληση γίνεται όπλο.
Από την άλλη, η Ουκρανία έχει μετατραπεί σε εργαστήριο καινοτομίας για τον πόλεμο του μέλλοντος. Η αλληλεπίδραση μεταξύ ανθρώπου, μηχανής και τεχνητής νοημοσύνης στο πεδίο της μάχης δοκιμάζεται εκεί καθημερινά.
Όπως σημειώνει η Στεπανένκο, «η σύγκρουση Ρωσίας–Ουκρανίας είναι ίσως η πιο ραγδαία περίοδος τεχνολογικής εξέλιξης στην ιστορία του πολέμου. Αυτό που βλέπουμε τώρα, σε δύο χρόνια θα είναι ήδη ξεπερασμένο».
Το μόνο βέβαιο είναι ότι η εποχή των drones δεν είναι πια μέλλον — είναι το παρόν. Και μέσα σε αυτό το παρόν, ο ουρανός της Ουκρανίας έχει γίνει το πεδίο όπου γράφεται η νέα στρατιωτική εποχή: ένας κόσμος όπου το φτηνό υπερισχύει του ακριβού, το μαζικό του έξυπνου, και ο τρόμος μεταδίδεται όχι με ήχο κανονιών, αλλά με τον αόρατο βόμβο χιλιάδων μηχανών.