NewsEdit Η κυβέρνηση κατέθεσε χθες, Δευτέρα 20 Οκτωβρίου, στη Βουλή την τροπολογία που αφορά την προστασία της ακεραιότητας και της κατά προορισμό χρήσης του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη.
Όμως πίσω από τη ρητορική περί «σεβασμού» και «εθνικού συμβόλου» και αλλαγής αρμοδιοτήτων φύλαξης, προστασίας και συντήρησης, η νομοθετική πρωτοβουλία δεν είναι τίποτα περισσότερο με μια προσπάθεια περιορισμού της δημόσιας παρουσίας και διαμαρτυρίας στο πιο εμβληματικό σημείο της Αθήνας, παρά με ουσιαστική ρύθμιση για τη διαφύλαξη του ιστορικού μνημείου κάτι που πλην ελαχίστων εξαιρέσεων τα τελευταία 25 χρόνια ουδέποτε τέθηκε σε κίνδυνο ή αμφισβητήθηκε.
Το περιεχόμενο της τροπολογίας
Η τροπολογία λοιπόν εντάσσεται στο (άσχετο) σχέδιο νόμου του υπουργείου Μεταφορών για τη νέα Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας και προβλέπει ότι ο χώρος μπροστά από το Μνημείο, επί της λεωφόρου Βασιλίσσης Αμαλίας, χαρακτηρίζεται ως «ιδιαίτερης ιστορικής και εθνικής σημασίας». Πράγμα εντελώς αυτονόητο.
Από την έναρξη ισχύος του νόμου απαγορεύεται η χρήση ή κατάληψη της επιφάνειας του χώρου για οποιονδήποτε σκοπό πέραν της επίσκεψης του μνημείου, η οποιαδήποτε αλλοίωση του χώρου, καθώς και η πραγματοποίηση δημόσιων υπαίθριων συναθροίσεων – συμπεριλαμβανομένων και των αυθόρμητων ή έκτακτων.
Η παραβίαση των απαγορεύσεων θα τιμωρείται με φυλάκιση έως ενός έτους ή με χρηματική ποινή.
Η ευθύνη για τη συντήρηση και την ανάδειξη του Μνημείου ανατίθεται (υποτίθεται) στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Για την τήρηση της δημόσιας τάξης, αρμόδια παραμένει η Ελληνική Αστυνομία. Πράγμα επίσης αυτονόητο διότι αν το αναλάμβανε κι αυτό το Υπουργείο Άμυνας θα είχαμε μία μίνι αλλά σημαντική εκτροπή από το γράμμα και το πνεύμα του Συντάγματος.
Οι αρμοδιότητες που (δεν) αλλάζουν
Παρά τον θόρυβο που προηγήθηκε, η τροπολογία δεν αλλάζει ουσιαστικά τίποτε στο καθεστώς αρμοδιοτήτων γύρω από το Μνημείο.
Έτσι λοιπόν ο χώρος της άνω πλατείας εξακολουθεί να ανήκει στη Βουλή των Ελλήνων, με τον φρούραρχο να έχει ευθύνη για τη φύλαξη και τη διαχείρισή του.
Η τιμητική φρούρηση παραμένει στους Εύζωνες που ως προεδρική φρουρά (αυτονοήτως) συνεχίζουν να ανήκουν στην αρμοδιότητα της Προεδρίας της Δημοκρατίας.
Η καθαριότητα παραμένει στην αρμοδιότητα του Δήμου Αθηναίων (κι αυτό αυτονόητο), ενώ η επιστημονική ευθύνη για τη συντήρηση και την ανάδειξη εξακολουθεί να ανήκει (φυσικά!) στο Υπουργείο Πολιτισμού.
Η νέα ρύθμιση απλώς επιτρέπει στο Υπουργείο Άμυνας να αναθέτει έργα συντήρησης σε τρίτους, χωρίς ωστόσο να καταργεί ή να υποκαθιστά την εποπτεία των αρμόδιων υπηρεσιών του ΥΠΠΟ. Ούτε κηρύσσει το Μνημείο ως ιστορικό διατηρητέο — διαδικασία που απαιτεί διαφορετικό θεσμικό δρόμο.
Εν ολίγοις, το θεσμικό τοπίο παραμένει όπως είχε, με περισσότερους εμπλεκόμενους φορείς και ασαφή όρια ευθυνών.
Η πολιτική ουσία: απαγόρευση συναθροίσεων
Το μόνο νέο, πραγματικά ουσιαστικό στοιχείο που εισάγει η τροπολογία είναι η ρητή απαγόρευση των δημόσιων συναθροίσεων στον χώρο μπροστά από το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη. Μια απαγόρευση που, πέρα από τη νομική της βαρύτητα, αποκτά σαφές πολιτικό βάρος. Η «άνω πλατεία» Συντάγματος, ιστορικά χώρος εκδήλωσης κοινωνικής διαμαρτυρίας, αποκόπτεται πια νομοθετικά από την πολιτική ζωή.
Με αυτό τον τρόπο, η κυβέρνηση επικαλείται το σεβασμό προς ένα εθνικό σύμβολο για να θεσπίσει περιορισμούς που πρακτικά αποτρέπουν κάθε μορφή δημόσιας συνάθροισης στην καρδιά της δημοκρατικής έκφρασης. Εν μέσω της έντασης που έχει προκαλέσει το Μνημείο των Τεμπών, η τροπολογία μοιάζει περισσότερο με πολιτικό μήνυμα παρά με θεσμική μέριμνα.
Όπως αναφέρει ο δικηγόρος Βασίλης Σωτηρόπουλος σε ανάρτησή του:
«H προτεινόμενη διάταξη που απαγορεύει το δικαίωμα ελεύθερης συνάθροισης μπροστά στο μνημείο του άγνωστου στρατιώτη είναι αντίθετη στο άρθρο 11 του Συντάγματος και στο άρθρο 11 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Συγκεκριμένα, η προτεινόμενη διάταξη συνιστά νομοθετική απαγόρευση του δικαιώματος συνάθροισης εκ των προτέρων, απόλυτα, χωρίς καμία εξαίρεση και χωρίς την κατά περίπτωση έρευνα και απόφαση περί συνδρομής κινδύνου για την δημόσια τάξη.
Αυτό έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο 11 που επιβάλλει απόφαση της αστυνομικής αρχής για την απαγόρευση του δικαιώματος δημόσιας συνάθροισης και εφόσον κατά περίπτωση:
«αν εξαιτίας τους επίκειται σοβαρός κίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια, σε ορισμένη δε περιοχή, αν απειλείται σοβαρή διατάραξη της κοινωνικοοικονομικής ζωής, όπως νόμος ορίζει».
Επομένως το Σύνταγμα αναθέτει την απόφαση στην αστυνομική αρχή δηλαδή σε φορέα της εκτελεστικής εξουσίας.
Η προτεινόμενη διάταξη υποκαθιστώντας την απόφαση της αστυνομίας από νομοθετική διάταξη συνιστά παραβίαση της αρχής της διάκρισης των λειτουργιών κατά το άρθρο 26 του Συντάγματος.
Επομένως η προτεινόμενη διάταξη είναι έκθετη σε έλεγχο συνταγματικότητας και μπορεί ανά πάσα στιγμή να καταρρεύσει δικαστικά λόγω αντίθεσης στα προαναφερόμενα συνταγματικά άρθρα.
Αλλά κι αν αυτό δεν συμβεί, η διάταξη είναι έκθετη σε έλεγχο συμβατότητας προς το άρθρο 11 της ΕΣΔΑ που μπορεί να προκαλέσει ευρωπαϊκό έλεγχο της Ελλάδας από τα δικαιοδοτικά όργανα του Συμβουλίου της Ευρώπης».
Ανάμεσα σε σύμβολα και πολιτικές σκοπιμότητες
Ο Άγνωστος Στρατιώτης, ως μνημείο μνήμης και συλλογικού σεβασμού, δεν χρειαζόταν καμιά τέτοια τροπολογία για να προστατευθεί. Αντίθετα, η νομοθετική αυτή παρέμβαση κινδυνεύει να τον μετατρέψει από σύμβολο ενότητας σε πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης. Η κυβέρνηση επιχειρεί να εμφανιστεί ως υπερασπιστής της «εθνικής αξιοπρέπειας», όμως η ουσία της ρύθμισης δείχνει πως πρόκειται περισσότερο για απόπειρα ελέγχου του δημόσιου χώρου — και μάλιστα του πιο ορατού και φορτισμένου πολιτικά σημείου της χώρας.
Στην πραγματικότητα, η τροπολογία για τον Άγνωστο Στρατιώτη δεν επανακαθορίζει τίποτε από όσα ισχύουν για το Μνημείο. Αντίθετα, καθιστά σαφές ότι η κυβέρνηση θέλει να ελέγξει ποιος μπορεί να σταθεί, να διαμαρτυρηθεί ή να μιλήσει μπροστά του. Και αυτό, στην καρδιά της Δημοκρατίας, ίσως λέει περισσότερα από όσα περιλαμβάνει το ίδιο το κείμενο του νόμου.
- Μυστικές συνομιλίες ΗΠΑ–Ρωσίας: Οδικός χάρτης 28 σημείων για την ειρήνη στην Ουκρανία την ώρα που η Ευρώπη καλλιεργεί κλίμα πολέμου
- Ουκρανία: Πολωνικά και συμμαχικά μαχητικά σε εσπευσμένη απογείωση λόγω ρωσικών επιδρομών κοντά στα σύνορα
- Black Friday: Από τις ουρές στα ταμεία στο αόρατο ψηφιακό οικοσύστημα
- ΔΕΗ: Επενδύσεις 10,1 δισ. ευρώ στην τριετία 2026-2028, περαιτέρω επέκταση στις ΑΠΕ και αυξημένο μέρισμα
- Λουκέτο στο γηροκομείο-κολαστήριο στην Κυψέλη