NewsEdit Ο Διονύσης Σαββόπουλος έφυγε από τη ζωή, αφήνοντας πίσω του μια Ελλάδα πιο φτωχή, αλλά και πιο βαθιά, πιο σκεπτόμενη. Ο εκδρομέας του ’60, ο παραμυθάς, ο Σαλονικιός με την κιθάρα στον ώμο και τα μάτια στραμμένα στον ουρανό, ο ιδιότυπος Αριστοφάνης της ελληνικής μουσικής, δεν είναι πια εδώ.
Πέταξε να συναντήσει τη «Συννεφούλα» του, αφήνοντας πίσω του τραγούδια που έγιναν τρόπος ζωής, στίχους που καθόρισαν εποχές και ήχους που ένωσαν λαϊκό και ροκ, ποίηση και πολιτική, ατομικό και συλλογικό βίωμα.
Ο άνθρωπος που δεν χωρούσε σε ταμπέλες
Αν κάτι χαρακτήριζε τον Διονύση Σαββόπουλο, ήταν η αδυναμία του να χωρέσει σε κατηγορίες. Ποπ ή ροκ; Έντεχνος ή λαϊκός; Ο ίδιος, το 1972, είχε πει απλώς: «Είμαι Έλληνας που παίζει ροκ». Και πράγματι, ήταν κάτι πολύ περισσότερο από όλα αυτά. Ήταν ένας συνθέτης και ποιητής που πήρε το ροκ και το παντρεύει με τη ρεμπέτικη ρίζα, που έβαλε την παράδοση στο στούντιο και την έκανε σύγχρονη, που δανείστηκε ρυθμούς, ύφη και γλώσσες, αλλά τα μετουσίωσε όλα σε κάτι δικό του.
Το έργο του δεν ήταν ποτέ απλώς μουσική. Ήταν μια κοσμοθεωρία, μια διαρκής διαπραγμάτευση ανάμεσα στο χθες και το αύριο, στο λαϊκό και το λόγιο, στο προσωπικό και το πολιτικό.
Από τη Θεσσαλονίκη με ωτοστόπ στην Ιστορία
Γεννημένος το 1944 στη Θεσσαλονίκη, ο Σαββόπουλος εγκατέλειψε τις νομικές σπουδές του και, με ένα φορτηγό ωτοστόπ, κατέβηκε στην Αθήνα το 1963. Το ταξίδι εκείνο έγινε ο πρώτος του δίσκος – το θρυλικό «Φορτηγό» (1966). Από τότε ξεκίνησε μια πορεία που δεν ήταν απλώς καλλιτεχνική αλλά υπαρξιακή.
Στα χρόνια της δικτατορίας φυλακίστηκε δύο φορές, για τους στίχους και τις απόψεις του. Στην τέχνη του έβραζε η αντίσταση, όχι με συνθήματα αλλά με αλληγορίες και σατιρικές εικόνες που μιλούσαν κατευθείαν στη συνείδηση του ακροατή. Το τραγούδι του ήταν το όχημα μιας ελευθερίας που, σε σκοτεινούς καιρούς, έβρισκε φωνή μέσα από τη μουσική.
Οι δεκαετίες του 70 και του 80: Η ακμή ενός τροβαδούρου
Κατά τη δεκαετία του 1970, ο Σαββόπουλος ήταν ήδη ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα πρόσωπα στη μουσική σκηνή της Ελλάδας. Το έργο του εκείνη την περίοδο χαρακτηρίζεται από την έντονη κοινωνική συνείδηση και την αναζήτηση νέων μουσικών μορφών. Το 1976, με την κυκλοφορία ενός από τα πιο δημοφιλή άλμπουμ του, ο Σαββόπουλος εδραίωσε τη θέση του ως τροβαδούρου που τραγούδαγε για τον λαό, αλλά και με τον λαό.
Η δεκαετία του 1980 τον βρήκε να πειραματίζεται με τον ήχο του, να συνδέει την παράδοση με την σύγχρονη μουσική και να φέρνει νέες γενιές κοντά στη φωνή του. Κάθε νέο τραγούδι ήταν μια πρόκληση, μια αναζήτηση, μια αφήγηση που δεν περιοριζόταν απλώς στη μελωδία, αλλά αγκάλιαζε το κοινωνικό, πολιτικό και ανθρώπινο περιβάλλον της εποχής.
Η αγάπη του κοινού ήταν αδιαμφισβήτητη. Οι συναυλίες του γέμιζαν, οι στίχοι του τραγουδιόνταν σε σπίτια, καφενεία, φοιτητικές λέσχες και δρόμους της Αθήνας και της επαρχίας. Το κοινό του δεν ήταν μόνο ακροατήριο, ήταν συνοδοιπόρος σε κάθε του βήμα.
Ο Αριστοφάνης της Πλάκας
Το 1976, μετά τη ρήξη του με το Θέατρο Τέχνης για τη μουσική των «Αχαρνέων», ανέβασε μόνος του, σε υπόγειο της Πλάκας, τον «Αριστοφάνη που γύρισε από τα θυμαράκια». Μαζί του τότε οι Μπουλάς, Παπάζογλου, Ρασούλης, Τανάγρη, Ζιώγαλας, Ξύδης — μια ολόκληρη γενιά που θα άφηνε το δικό της αποτύπωμα.
Είχε ήδη συνεργαστεί με τη Δόμνα Σαμίου, ενώ λίγο αργότερα η Σωτηρία Μπέλλου θα του έλεγε μετά το «Ζεϊμπέκικο»: «Αχ, Διονύση, με έκανες και τραγουδάω ποπ». Αυτή η φράση συμπυκνώνει ίσως καλύτερα απ’ όλα το μεγαλείο του — τη δύναμη να γεφυρώνει κόσμους που μέχρι τότε δεν συνομιλούσαν.
Το τραγούδι ως καθρέφτης μιας γενιάς
Η γενιά του Σαββόπουλου μεγάλωσε μαζί του. Τον ακολούθησε από το ροκ στο λαϊκό, από την επανάσταση στη σάτιρα, από το πολιτικό τραγούδι στη μελαγχολία των «Τραπεζιών έξω». Ήταν ο καθρέφτης της πορείας ενός λαού που άλλαζε – και μαζί του άλλαζε κι εκείνος.
Το κοινό του τον αμφισβήτησε, τον λάτρεψε, τον ξαναείδε με άλλο μάτι. Μα ποτέ δεν τον αγνόησε. Γιατί ο Σαββόπουλος ήταν κάτι παραπάνω από μουσικός: ήταν μια φωνή που έθετε ερωτήματα, που προκαλούσε συζητήσεις, που επαναπροσδιόριζε τα όρια του «ελληνικού».
«Η Θεσσαλονίκη μου, όχι, δεν ήταν μια χαμένη Ατλαντίδα»
Η σχέση του με τη Θεσσαλονίκη υπήρξε πάντοτε μια πληγή και μια πηγή. «Η Αθήνα μου έδωσε τη Θεσσαλονίκη ως απωλεσθέντα παράδεισο», έλεγε. Στην πόλη των παιδικών του χρόνων, μέσα στα Δεκεμβριανά του ’44, είδε το πρώτο φως· στην Αθήνα βρήκε το κοινό που τον ανέδειξε. Μα η ψυχή του έμεινε πάντα στη Μακεδονία, εκεί όπου «το φως είναι ακύμαντο» και οι λέξεις μοιάζουν να γεννιούνται μέσα από τον αέρα.
Ολόκληρη η Ελλάδα μέσα σε 14 δίσκους
Από το «Φορτηγό» και το «Περιβόλι του τρελού» ως το «Μπάλλος», το «Βρώμικο ψωμί», τη «Ρεζέρβα», το «Τραπεζάκια έξω» και το «Κούρεμα», κάθε δίσκος του Σαββόπουλου ήταν μια νέα αρχή. Ένα σχόλιο πάνω στην εποχή του, αλλά και πάνω στην ίδια τη ζωή.
Οι δίσκοι του, οι συναυλίες του, οι μουσικές του για το θέατρο, οι εκπομπές του — όλα μαζί συνθέτουν το σάουντρακ μιας ολόκληρης Ελλάδας. Της Ελλάδας που ονειρεύτηκε, που διαφώνησε, που αγάπησε, που έκλαψε.
«Ζήτω το ελληνικό τραγούδι»
Το 1986-87, με την ομώνυμη εκπομπή του στην τηλεόραση, ταρακούνησε ξανά τα νερά. Έφερε στο προσκήνιο νέους καλλιτέχνες, ξανάδωσε φωνή στους παλιούς, κι απέδειξε πως η μουσική, όταν έχει ψυχή, δεν έχει ηλικία.
Η παρουσία του, μέχρι και τα τελευταία χρόνια, ήταν πάντα ενεργή. Όχι για να επιβεβαιώσει το παρελθόν του, αλλά για να το επανανοηματοδοτήσει. Ο Νιόνιος παρέμενε ζωντανός, ανήσυχος, ευγενής, έτοιμος πάντα να τραγουδήσει «το Βρώμικο ψωμί» ενός κόσμου που προσπαθεί ακόμη να καθαρίσει.
Ένας τροβαδούρος για πάντα
Ο Διονύσης Σαββόπουλος δεν υπήρξε ποτέ απλώς ένας τραγουδοποιός. Ήταν ένας καθρέφτης της ελληνικής ψυχής, με όλες τις αντιφάσεις και τις εκλάμψεις της. Ένας άνθρωπος που αγάπησε βαθιά τη γλώσσα, τη μουσική, τον τόπο του. Και που με τον δικό του τρόπο, έδειξε πως η Ελλάδα, όταν θέλει, μπορεί να γίνει ποίηση.
Ο Νιόνιος έφυγε, μα το τραγούδι του συνεχίζει να περιφέρεται σαν σύννεφο πάνω από τα κεφάλια μας — να μας θυμίζει πως «με αεροπλάνα και βαπόρια» μπορείς να φτάσεις παντού, αρκεί να μη σταματήσεις ποτέ να ονειρεύεσαι.
Προσωπική δισκογραφία του Διονύση Σαββόπουλου( 36 προσωπικοί δίσκοι & 29 επανεκδόσεις)
ΦΟΡΤΗΓΟ, 1966, LYRA
ΜΠΑΛΛΟΣ, 1971, LYRA
ΤΟ ΒΡΩΜΙΚΟ ΨΩΜΙ, 1972, LYRA
10 ΧΡΟΝΙΑ ΚΟΜΜΑΤΙΑ, 1975, LYRA
HAPPY DAY, soundtrack, 1976, LYRA
ΑΧΑΡΝΗΣ, 1977, LYRA
Η ΡΕΖΕΡΒΑ, 1979, LYRA
20 ΧΡΟΝΙΑ ΔΡΟΜΟΣ, live recording, 1983, LYRA
ΤΡΑΠΕΖΑΚΙΑ ΕΞΩ, 1983, LYRA
ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ, 1987, MINOS
Ο ΚΥΡΙΟΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΕΙ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ
live recording, 1988, ΣΕΙΡΙΟΣ
ΤΟ ΚΟΥΡΕΜΑ, 1989, POLYDOR
ΑΝΑΔΡΟΜΗ ’63 – ’89, live recording, 1990, POLYDOR
ΜΗ ΠΕΤΑΞΕΙΣ ΤΙΠΟΤΑ!, 1994, POLYDOR
Ο ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ ΠΡΙΝ ΤΟ ‘ΦΟΡΤΗΓΟ’, συλλογή, 1996, LYRA
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α’, από θεατρική παράσταση, 1996, POLYDOR
Ο ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΗΝ LYRA, συλλογή, 1997, LYRA
ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΣ, live recording, 1997, POLYGRAM
ΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ, 1997, MERCURY
ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΕΓΡΑΨΑ ΓΙΑ ΦΙΛΟΥΣ, 1998, MERCURY
ΚΑΠΟΤΕ ΣΤΟ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟ, live recording, 1999, ΔΙΦΩΝΟ
Ο ΧΡΟΝΟΠΟΙΟΣ, 1999, MERCURY
ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ, επανέκδοση, 2001, MINOS
ΣΑΒΒΟΡΑΜΑ, live recording, 2001, MERCURY
ΣΑΒΒΟΡΑΜΑ, DVD, 2003, MERCURY
ΤΑ 45αρια, συλλογή, 2005, LYRA
ΖΗΤΩ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ, επανέκδοση, 2005, MINOS
20 ΧΡΟΝΙΑ ΔΡΟΜΟΣ, επανέκδοση, 2007, LYRA
Ο ΠΥΡΗΝΑΣ, live recording, 2007, LYRA
ΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΤΟΥ ΤΡΕΛΛΟΥ, επανέκδοση, 2007, LYRA
Η ΡΕΖΕΡΒΑ, επανέκδοση, 2007, LYRA
ΦΟΡΤΗΓΟ, επανέκδοση, 2007, LYRA
10 ΧΡΟΝΙΑ ΚΟΜΜΑΤΙΑ, επανέκδοση, 2007, LYRA
Ο ΚΥΡΙΟΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΕΙ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ, επανέκδοση, 2008, EMI
ΤΟ ΒΡΩΜΙΚΟ ΨΩΜΙ, επανέκδοση, 2008, LYRA
Ο ΚΥΡΙΟΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΕΙ ΤΟΝ ΚΥΡΙΟ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ, επανέκδοση, 2008, EMI
ΤΡΑΠΕΖΑΚΙΑ ΕΞΩ, επανέκδοση, 2008, LYRA
ΜΠΑΛΛΟΣ, επανέκδοση, 2008, LYRA
Ο ΣΑΜΑΝΟΣ, 2008, LYRA (σ.σ. με τον Θανάση Παπακωνσταντίνου)
ΑΧΑΡΝΗΣ, επανέκδοση, 2008, LYRA
ΤΑ 45αρια, συλλογή, 2009, LYRA
ΜΑΣ ΒΑΡΑΝΕ ΝΤΕΦΙΑ, συλλογή, 2009, ΤΟ ΒΗΜΑ
HAPPY DAY, επανέκδοση, 2009, LYRA
ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ 1, 2011, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ 2, 2011, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ 3, 2011, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ 4, 2011, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
ΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ, επανέκδοση, 2013, COBALT
ΑΧΑΡΝΗΣ, live recording, 2014, SuiGeneris
ΣΑΒΒΟΡΑΜΑ, επανέκδοση, 2016, COBALT
ΣΗΚΩ ΨΥΧΗ ΜΟΥ ΔΩΣΕ ΡΕΥΜΑ, επανέκδοση, 2016, FEELGOOD
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α’, επανέκδοση, 2016, COBALT
ΑΝΑΔΡΟΜΗ ’63 – ’89, επανέκδοση, 2016, COBALT
ΜΗ ΠΕΤΑΞΕΙΣ ΤΙΠΟΤΑ!, επανέκδοση, 2016, COBALT
ΤΟ ΚΟΥΡΕΜΑ, επανέκδοση, 2016, COBALT
Ο ΧΡΟΝΟΠΟΙΟΣ, επανέκδοση, 2016, COBALT
ΣΗΚΩ ΨΥΧΗ ΜΟΥ ΔΩΣΕ ΡΕΥΜΑ, live recording, 2016, FEELGOOD
ΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ, επανέκδοση, 2016, COBALT
ΤΡΑΠΕΖΑΚΙΑ ΕΞΩ, επανέκδοση, 2021, MLK
ΤΟ ΒΡΩΜΙΚΟ ΨΩΜΙ, επανέκδοση, 2024, LYRA
ΜΠΑΛΛΟΣ, επανέκδοση, 2024, MLK
ΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΤΟΥ ΤΡΕΛΛΟΥ, επανέκδοση, 2024, MLK
ΤΟ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ, επανέκδοση, 2025, COBALT
10 ΧΡΟΝΙΑ ΚΟΜΜΑΤΙΑ, επανέκδοση, 2025, MLK