Tροπολογία για τον Άγνωστο Στρατιώτη: Εσωκομματικό ξεκαθάρισμα ή επικοινωνιακό ρίσκο;

Η ανάρτηση του Κυριάκου Μητσοτάκη για το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη την περασμένη Κυριακή προκάλεσε αιφνιδιασμό και έντονες αντιδράσεις. Ήταν η στιγμή που ο απεργός πείνας Πάνος Ρούτσις είχε μόλις απομακρύνει τη σκηνή του, μετά την κυβερνητική αναδίπλωση στο αίτημά του για την εκταφή του παιδιού του που χάθηκε στα Τέμπη. Εκεί όπου η κοινωνική συγκίνηση συναντούσε τη θεσμική αμηχανία, ο πρωθυπουργός επέλεξε να ανοίξει ένα νέο πολιτικό μέτωπο — αυτό της «προστασίας» του συμβολικού χώρου του Αγνώστου Στρατιώτη.

Η εξαγγελία του, όμως, ήταν τόσο πρόχειρη ώστε να χρειαστεί διευκρινιστική ανακοίνωση και, εννέα ημέρες αργότερα, ειδική τροπολογία στη Βουλή. Το αποτέλεσμα ήταν το μνημείο να μετατραπεί σε νέο πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης, με τον κ. Μητσοτάκη να κατηγορεί την αντιπολίτευση για «επαναστατική γυμναστική».

Η πρωθυπουργική έμπνευση και οι εσωτερικές αντιδράσεις
Αν και αρχικά πολλοί στο κυβερνητικό στρατόπεδο πίστεψαν πως επρόκειτο για πρωτοβουλία κάποιου συνεργάτη, πηγές από το Μέγαρο Μαξίμου αποκάλυψαν ότι η ιδέα ανήκει προσωπικά στον Πρωθυπουργό. Στον «πρωινό καφέ» της προπερασμένης Πέμπτης, ο ίδιος παρουσίασε την πρόταση, την οποία ο Άκης Σκέρτσος συμπλήρωσε με την ιδέα να περάσει η αρμοδιότητα φύλαξης του μνημείου στο υπουργείο Άμυνας.

Οι πληροφορίες ότι η κίνηση αυτή βασίστηκε σε μετρήσεις διαψεύστηκαν εκ των υστέρων, αλλά η δημοσκόπηση της MRB που ακολούθησε φάνηκε να μην ευνοεί την πρωθυπουργική επιλογή: το 59% των πολιτών δήλωσε ότι συμφωνεί με τις διαμαρτυρίες μπροστά στο μνημείο, ενώ το 56,6% διαφώνησε με την ανάθεση της φύλαξής του στο υπουργείο Άμυνας. Επιπλέον, το 62,5% αξιολόγησε αρνητικά τη στάση της κυβέρνησης στο ζήτημα Ρούτσι.

Η ενόχληση Δένδια και το μπέρδεμα των αρμοδιοτήτων
Ο υπουργός Άμυνας Νίκος Δένδιας φέρεται να αιφνιδιάστηκε, καθώς —σύμφωνα με δημοσιεύματα— πληροφορήθηκε τη νέα του αρμοδιότητα από τα μέσα ενημέρωσης. Ο εκνευρισμός του καταγράφηκε ως απόρροια όχι της ουσίας, αλλά του τρόπου με τον οποίο ελήφθη και ανακοινώθηκε η απόφαση. Μετά τον αρχικό θόρυβο, το Μέγαρο Μαξίμου προσπάθησε να «κουκουλώσει» το ζήτημα, διαρρέοντας ότι ο υπουργός είχε ενημερωθεί εγκαίρως και δεν εξέφρασε αντιρρήσεις.

Το περιστατικό ωστόσο αποκάλυψε ρωγμές συνεννόησης στο κυβερνητικό επιτελείο και ανέδειξε τη δυσκολία συντονισμού σε ένα θέμα που, εκ πρώτης όψεως, φαινόταν δευτερεύον αλλά απέκτησε έντονο πολιτικό συμβολισμό.

Ο Γεωργιάδης «παρέπεμψε» τον Δένδια

Στο επίκεντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης γύρω από τη φύλαξη του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη βρέθηκε το πρωί της Δευτέρας ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης. Μιλώντας στην πρωινή εκπομπή του Action 24, ο κ. Γεωργιάδης κλήθηκε να σχολιάσει το κύμα αντιδράσεων που προκάλεσαν οι χθεσινές εκδηλώσεις των συγγενών των θυμάτων των Τεμπών και πολιτών μπροστά στο μνημείο. Αντί, όμως, να απαντήσει ευθέως για το μέλλον του χώρου και τη διαχείριση των συμβολικών αναφορών στα 57 θύματα, επέλεξε να παραπέμψει… στον υπουργό Άμυνας Νίκο Δένδια.

«Το ερώτημα είναι σωστό, κι από αύριο να τεθεί στον αρμόδιο υπουργό. Από αύριο αρμόδιος για το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη θα είναι ο Νίκος Δένδιας, ως ΥΠΕΘΑ. Άρα αφού ψηφιστεί η τροπολογία και πάρει ΦΕΚ, καλέστε τον και ρωτήστε τον», δήλωσε χαρακτηριστικά ο υπουργός Υγείας, αποσείοντας κάθε ευθύνη για τις εξελίξεις.

Ο αιφνιδιασμός στο Προεδρικό
Λίγο πριν από την επίσκεψή του στο Προεδρικό Μέγαρο, ο Κ. Μητσοτάκης, σύμφωνα με πληροφορίες, τηλεφώνησε στον Κώστα Τασούλα και τον ενημέρωσε ότι στη συζήτησή τους θα περιλάμβανε και το ζήτημα του μνημείου. Πράγματι, μπροστά στις κάμερες δήλωσε ότι «έχει πολύ μεγάλο συμβολικό βάρος» και ότι «όλοι πρέπει να συμφωνούμε ότι χρήζει μιας διαφορετικής, μιας ξεχωριστής προστασίας».

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν διαφώνησε ως προς τον συμβολισμό του μνημείου, διαφοροποιήθηκε ωστόσο από τους χειρισμούς του Μεγάρου Μαξίμου. «Σκεφτόμουν, μετά από την αντιπαράθεση που υπήρξε, πως ο ιδεώδης τρόπος να χειριστούμε αυτό το θέμα – γιατί ανοίξατε έναν διάλογο και νομίζω αξίζει τον κόπο να δώσετε λίγο χρόνο αυτός το διάλογος να ωριμάσει –, ο ιδεώδης τρόπος να εξετάσουμε το θέμα πώς θέλουμε να είναι το  Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, είναι να το αποστειρώσουμε από την τρέχουσα πολιτική επικαιρότητα» επισήμανε. Ο Πρωθυπουργός αιφνιδιάστηκε και η τοποθέτηση του Προέδρου έγινε θέμα συζήτησης.

Τι προβλέπει η τροπολογία
Η τροπολογία που ετοιμάζει ο γενικός γραμματέας του Πρωθυπουργού, Στέλιος Κουτνατζής, ορίζει ότι το μνημείο καλύπτει έκταση 4.600 τετραγωνικών μέτρων, έως το πεζοδρόμιο της λεωφόρου Βασιλίσσης Αμαλίας. Το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη διατηρεί την ευθύνη για τη δημόσια τάξη, ενώ το υπουργείο Άμυνας αναλαμβάνει την ανάδειξη, τη συντήρηση και τη φροντίδα του χώρου.

Οι παραβάτες που προκαλούν ζημιές ή γράφουν συνθήματα θα διώκονται για πλημμέλημα και θα αντιμετωπίζουν ποινή φυλάκισης έως δύο ετών. Παράλληλα, οι διαδηλωτές θα μπορούν να κινούνται ελεύθερα στον δρόμο και στην κάτω πλατεία, χωρίς όμως να προσεγγίζουν το ανώτερο επίπεδο του μνημείου.

Η κυβέρνηση ξεκαθαρίζει ότι το δικαίωμα της συνάθροισης παραμένει «απολύτως κατοχυρωμένο». Ωστόσο, η απόφαση να μη σβηστούν αλλά να «ξεθωριάσουν φυσικά» τα ονόματα των 57 θυμάτων των Τεμπών, που γράφτηκαν πρόχειρα στο μάρμαρο, έγινε σύμβολο μιας παράδοξης σύγκρουσης ανάμεσα στη μνήμη και τη διαχείριση της μνήμης.

Η πολιτική και κοινωνική διάσταση
Πίσω από τις τεχνικές λεπτομέρειες της τροπολογίας, το ερώτημα παραμένει: ποιος είναι ο πραγματικός στόχος της πρωτοβουλίας; Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι πρόκειται για θεσμική ρύθμιση που θωρακίζει τον σεβασμό ενός εθνικού μνημείου. Όμως η χρονική συγκυρία, αμέσως μετά τη δημόσια διαμάχη για την υπόθεση Ρούτσι και τα Τέμπη, δίνει σε πολλούς την εντύπωση μιας πολιτικής αντιπερισπασμού.

Ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, επιχείρησε να χαμηλώσει τους τόνους, χαρακτηρίζοντας το θέμα «υπερβολικά διογκωμένο». Υπογράμμισε ότι η Αστυνομία θα συνεχίσει να έχει την ευθύνη για την ασφάλεια του χώρου, ενώ αναγνώρισε ότι πρέπει να υπάρξει σεβασμός στην εκδήλωση πένθους των πολιτών για τα θύματα των Τεμπών.

Ένα μνημείο στη δίνη της πολιτικής
Η ιστορία του Αγνώστου Στρατιώτη έχει γνωρίσει πολλές ταραχές: από τις διαδηλώσεις των μνημονιακών χρόνων μέχρι τις αντισυστημικές πορείες που δοκίμασαν τα όρια της δημόσιας τάξης. Ο χώρος μπροστά στη Βουλή είναι, εκ των πραγμάτων, σημείο πολιτικής έκφρασης — και κάθε προσπάθεια περιορισμού της ερμηνεύεται ως απόπειρα ελέγχου του δημόσιου χώρου.

Η πρωτοβουλία Μητσοτάκη φανερώνει την πρόθεσή του να επιβάλει μια νέα «κανονικότητα» γύρω από τα σύμβολα του κράτους. Όμως, όπως δείχνει η δημόσια αντίδραση, το στοίχημα αυτό μπορεί να αποδειχθεί διπλό: μια προσπάθεια αποκατάστασης του κύρους των θεσμών, αλλά και μια επικίνδυνη γραμμή που χωρίζει τη δημοκρατική διαμαρτυρία από την κρατική επιτήρηση.

Το πολιτικό ρίσκο
Σε μια περίοδο που η κοινωνία παραμένει ευαίσθητη στα θέματα δικαιοσύνης και μνήμης, κάθε απόπειρα θεσμικής «ρύθμισης» του πένθους εμπεριέχει πολιτικό κόστος. Η τροπολογία για το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, όσο κι αν επιχειρεί να παρουσιαστεί ως τεχνική πράξη νοικοκυρέματος, μετατρέπεται ήδη σε πεδίο αξιακής αντιπαράθεσης.

Το αν θα λειτουργήσει τελικά ως πράξη αποκατάστασης του σεβασμού ή ως ακόμη ένα επεισόδιο συμβολικού αυταρχισμού, θα φανεί μόλις η τροπολογία φτάσει στη Βουλή. Εκεί όπου οι λέξεις «σεβασμός» και «ελευθερία» θα αναμετρηθούν για ακόμη μία φορά στην πιο εμβληματική πλατεία της χώρας.

• Η Ελλάδα της διαφθοράς: Πολίτες χωρίς εμπιστοσύνη στους θεσμούς
• Tροπολογία για τον Άγνωστο Στρατιώτη: Εσωκομματικό ξεκαθάρισμα ή επικοινωνιακό ρίσκο;
• Οι «κατσαρίδες» της Wall Street και ο φόβος της εισβολής τους στην Ευρώπη – «Όταν βλέπεις μία, υπάρχουν κι άλλες»
• Διάψευση από τον Ολυμπιακό για τον Ράφα Μπενίτεθ – «Καμία σχέση με τη Φόρεστ»
• Φρίκη στη Γκάνα: Δολοφονήθηκε ο νεαρός Σενεγαλέζος τερματοφύλακας Σεΐχ Τουρέ