Ανάλυση / Η κοινωνία ζητά αλλαγή – Όχι απλώς άλλη κυβέρνηση, αλλά άλλο παράδειγμα – Τι δείχνει η δημοσκόπηση της MRB

Ανάλυση: H δημοσκόπηση της MRB για το OPEN αποτυπώνει τη βαθιά δυσπιστία απέναντι στο πολιτικό σύστημα και τη μετατόπιση των πολιτών προς πιο «χειροπιαστά» κριτήρια ψήφου

Η νέα δημοσκόπηση της MRB για το OPEN δεν δείχνει απλώς φθορά της κυβέρνησης· αποτυπώνει μια μετατόπιση νοοτροπίας. Οι πολίτες, σε ποσοστό σχεδόν 70%, ζητούν «αλλαγή κυβέρνησης» — όχι κατ’ ανάγκην με τη σημασία της κομματικής εναλλαγής, αλλά ως αίτημα βαθύτερης ανανέωσης. Μόλις το 26,4% θεωρεί ότι η Νέα Δημοκρατία και ο Κυριάκος Μητσοτάκης αξίζουν τρίτη θητεία. Πρόκειται για μια καθαρή, πολιτικά ηχηρή απάντηση, που αναδεικνύει την κόπωση μιας κοινωνίας από το ίδιο αφήγημα περί «σταθερότητας» και «προόδου».

Από τη μία πλευρά, η κυβέρνηση διατηρεί μια πυρηνική υποστήριξη — το 74,5% των ψηφοφόρων της ΝΔ θέλει τρίτη θητεία. Από την άλλη όμως, σχεδόν ένας στους τέσσερις νεοδημοκράτες (23%) ζητά αλλαγή. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι η φθορά δεν περιορίζεται στην αντιπολίτευση αλλά έχει εισχωρήσει και στον ίδιο τον κυβερνητικό χώρο. Ανάμεσα στους ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ, η εικόνα είναι σαρωτική: 84,3% ζητούν αλλαγή κυβέρνησης. Στην Ελληνική Λύση, το 80% έχει την ίδια άποψη.

Το αίσθημα της κρίσης

Μόλις το 26,9% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι η χώρα βρίσκεται σε πορεία προόδου, ενώ το 70,4% μιλά για «πορεία κρίσης και αβεβαιότητας». Το στοιχείο αυτό είναι καθοριστικό: μετά από σχεδόν μια δεκαετία κυβερνητικής σταθερότητας και θετικών δεικτών στην οικονομία, η πλειοψηφία των πολιτών δεν νιώθει ασφάλεια ή προοπτική.

Ακόμη και μεταξύ των ψηφοφόρων της Νέας Δημοκρατίας, το 27,7% δηλώνει ότι η χώρα βρίσκεται σε κρίση. Το στοιχείο αυτό εξηγεί γιατί η συζήτηση περί «τρίτης θητείας» μοιάζει για πολλούς πολίτες παράταιρη: η οικονομική βελτίωση δεν μεταφράζεται σε κοινωνικό αποτέλεσμα, ενώ οι κρίσεις —τιμές, ενοίκια, θεσμοί— τροφοδοτούν ένα αίσθημα συνεχούς ανασφάλειας.

Από το «πολιτικό» στο «προσωπικό»

Το πιο ενδιαφέρον εύρημα της έρευνας αφορά τα κριτήρια ψήφου. Το 28% των πολιτών λέει πως θα αποφασίσει με βάση το αν «βλέπει αποτέλεσμα στη ζωή του». Πρόκειται για μια έκφραση σχεδόν υπαρξιακή: οι πολίτες δεν ενδιαφέρονται για αφηγήματα ή μεγάλες στρατηγικές, αλλά για το αν αλλάζει η καθημερινότητά τους.

Άλλο ένα 15,2% επιλέγει το κριτήριο «να πάει η χώρα μπροστά», ενώ το 16,8% ζητά «να αλλάξει το πολιτικό ήθος». Το 12,7% αναζητά δικαιοσύνη και μόλις το 5,7% θέτει τη «σταθερότητα» ως προτεραιότητα. Δηλαδή, τα δύο παραδοσιακά όπλα του κυβερνητικού λόγου —η σταθερότητα και η ασφάλεια— έχουν υποχωρήσει δραματικά.

Αξίζει να σημειωθεί πως συνολικά το 48,9% ζητά έργο και αποτέλεσμα, ενώ το 47,2% ζητά αλλαγή πολιτικής ηθικής. Πρόκειται για μια κοινωνία που έχει κουραστεί από τη φθορά των θεσμών, τη διαφθορά, την αίσθηση αναξιοκρατίας — αλλά ταυτόχρονα δεν εμπιστεύεται κανέναν να αλλάξει την κατάσταση.

Η κρίση εμπιστοσύνης στους ηγέτες

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης παραμένει πρώτος στο ερώτημα του «καταλληλότερου πρωθυπουργού» με 29,1%, έναντι 16,7% του Νίκου Ανδρουλάκη. Ωστόσο, η πιο εύγλωττη απάντηση είναι αυτή του 51,7% που λέει «κανένας από τους δύο». Το μήνυμα είναι σαφές: οι πολίτες δεν αναζητούν απλώς νέο διαχειριστή, αλλά διαφορετικού τύπου πολιτική εκπροσώπηση.

Αυτό επιβεβαιώνεται και από το ερώτημα περί «φόβου ή ασφάλειας» απέναντι στους πολιτικούς αρχηγούς. Το 59,8% δηλώνει ότι θα το «φόβιζε» μια νέα νίκη του Μητσοτάκη. Δηλαδή, η συνέχιση της παρούσας πορείας προκαλεί ανησυχία, όχι ανακούφιση. Ακόμη και για τον Ανδρουλάκη, τα ποσοστά είναι σχεδόν μοιρασμένα: 42,6% θα τον φοβόταν, 46,2% όχι. Κανείς δεν προκαλεί πραγματική εμπιστοσύνη.

Κριτήρια ψήφου

Το πρώτο κριτήριο ψήφου για τους Έλληνες είναι η προσωπική και καθημερινή βελτίωση:

28% θέλει να «δει αποτέλεσμα στη ζωή του».
15,2% θέλει «να πάει η χώρα μπροστά».
17,7% δηλώνει πως καθορίζεται από το «πρόσωπο του αρχηγού».
16,8% θέλει «να αλλάξει το πολιτικό ήθος στη χώρα».
12,7% αναζητά «δικαιοσύνη».
5,7% δίνει προτεραιότητα στη «σταθερότητα».

Συνολικά, το 48,9% ζητά έργο και αποτέλεσμα και το 47,2% αλλαγή πολιτικής ηθικής.

Μεταξύ των αναποφάσιστων, το 24,9% ζητά βελτίωση στη ζωή του, το 18,3% θέλει αλλαγή πολιτικού ήθους και το 14,7% επιθυμεί να «πάει η χώρα μπροστά».

Τι σκέφτονται οι ψηφοφόροι ανά κόμμα

Νέα Δημοκρατία: Το 27,6% ψηφίζει με βάση την εμπιστοσύνη στον αρχηγό, το 23,2% για το αποτέλεσμα στην καθημερινότητα.
ΠΑΣΟΚ: Το 40,6% θέλει απτά αποτελέσματα, το 19,2% εμπιστεύεται τον αρχηγό.
Ελληνική Λύση: Το 25,9% εμπιστεύεται τον αρχηγό και το 21,4% ζητά αλλαγή πολιτικού ήθους.

Με τι κριτήριο θα ψήφιζαν κόμμα Τσίπρα, Καρυστιανού, Σαμαρά

Σε ένα υποθετικό ερώτημα για νέα πολιτικά σχήματα:

Κόμμα Τσίπρα: Το 28% θα το ψήφιζε για να δει αποτέλεσμα στη ζωή του, το 19,9% για να αισθανθεί δικαιοσύνη και το 17,7% για την εμπιστοσύνη στον αρχηγό.
Κόμμα Καρυστιανού: Το 27,9% ζητά αποτέλεσμα, το 21% εμπιστεύεται τον αρχηγό, το 18,3% θέλει να πάει η χώρα μπροστά.
Κόμμα Σαμαρά: Το 33,1% θα το ψήφιζε για αποτέλεσμα στη ζωή του, το 20,1% για δικαιοσύνη και το 19% για τον αρχηγό.

Φόβος ή ασφάλεια απέναντι στους πολιτικούς αρχηγούς

Κυριάκος Μητσοτάκης: Το 59,8% δηλώνει ότι «μάλλον θα τον φόβιζε» μια νέα νίκη του, ενώ το 33,3% λέει πως «μάλλον όχι».
Νίκος Ανδρουλάκης: Το 46,2% δηλώνει πως «δεν θα τον φόβιζε» μια νίκη του, το 42,6% όμως λέει πως «μάλλον θα τον φόβιζε».

Οι «υποθετικές» εναλλακτικές

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα ερωτήματα για υποθετικά νέα πολιτικά σχήματα — του Αλέξη Τσίπρα, της Έφης Καρυστιανού και του Αντώνη Σαμαρά. Παρότι πρόκειται για υποθετικά σενάρια, οι απαντήσεις αποκαλύπτουν κάτι ουσιαστικό: η ανάγκη για «αποτέλεσμα στη ζωή» είναι το κυρίαρχο κριτήριο σε όλες τις περιπτώσεις.

Ένα κόμμα Τσίπρα θα ψηφιζόταν από το 28% για αυτόν τον λόγο, ένα κόμμα Καρυστιανού από το 27,9%, και ένα κόμμα Σαμαρά από το 33,1%. Δηλαδή, πέρα από ιδεολογίες ή πρόσωπα, οι πολίτες αναζητούν εκείνον που θα φέρει χειροπιαστά αποτελέσματα. Η πολιτική έχει γίνει, με έναν τρόπο, τεχνοκρατική στη βάση της καθημερινότητας, αλλά με βαθιά υπαρξιακό αίτημα για δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια.

Η «σκιά» του Αλέξη Τσίπρα

Η δημοσκόπηση μετρά και την αξιολόγηση του Αλέξη Τσίπρα ως πρώην πρωθυπουργού και ως αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ως πρωθυπουργός, το 55,2% τον βαθμολογεί χαμηλά (1–4), ενώ ως αρχηγό αντιπολίτευσης το 57,3%. Όμως το ενδιαφέρον βρίσκεται αλλού: σχεδόν οι μισοί πολίτες (43,5%) ζητούν από τον Τσίπρα να κάνει «προσωπική αυτοκριτική για τα λάθη της περιόδου 2015–2019». Δηλαδή, του αναγνωρίζουν ρόλο στο μέλλον, αλλά υπό τον όρο μιας ειλικρινούς επανεκκίνησης.

Οι πολίτες αξιολογούν τον Αλέξη Τσίπρα τόσο για την περίοδο της πρωθυπουργίας του όσο και ως αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ως εξής:

Ως πρωθυπουργό, το 55,2% τον βαθμολογεί από 1 έως 4, το 18,3% του δίνει 5–6 και το 24,1% τον αξιολογεί θετικά (7–10).
Ως αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, το 57,3% τον βαθμολογεί από 1 έως 4, το 21,2% με 5–6 και το 18,6% θετικά (7–10).

Η δημοσκόπηση καταγράφει και την κατεύθυνση που οι πολίτες θα ήθελαν να δουν να ακολουθεί ο πρώην πρωθυπουργός:

43,5% ζητά «να κάνει προσωπική αυτοκριτική για λάθη ή παραλείψεις της περιόδου 2015–2019».
40,8% θέλει «να προβάλει τις προτάσεις του για τη διακυβέρνηση της χώρας και τα προβλήματα».
9,8% δεν επιθυμεί καμία από τις δύο κινήσεις, ενώ 5,9% δεν απαντά.

Από τη φθορά στην αναζήτηση νέου κοινωνικού συμβολαίου

Η MRB καταγράφει μια κοινωνία που δεν πείθεται από τις παλιές λέξεις. Ούτε η «σταθερότητα» ούτε η «πρόοδος» ούτε καν η «δικαιοσύνη» αρκούν πλέον ως πολιτικά συνθήματα. Ο κόσμος θέλει να δει αποτέλεσμα: στο εισόδημά του, στις υπηρεσίες που λαμβάνει, στην ποιότητα της δημοκρατίας που βιώνει.

Πίσω από τη στατιστική ψυχρότητα των ποσοστών, διακρίνεται κάτι βαθύτερο — μια απονομιμοποίηση του ίδιου του πολιτικού συστήματος, που πλέον δεν μπορεί να παράγει ελπίδα. Δεν είναι τυχαίο ότι πάνω από τους μισούς ερωτώμενους δεν βρίσκουν κανέναν «καταλληλότερο» για πρωθυπουργό.

Αυτό που λείπει δεν είναι ένας ηγέτης, αλλά ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο: μια αφήγηση που να επανασυνδέει την πολιτική με την πραγματική ζωή των ανθρώπων.

Επίλογος

Η δημοσκόπηση της MRB δεν είναι απλώς μια μέτρηση πρόθεσης ψήφου — είναι μια καταγραφή απογοήτευσης. Οι πολίτες δεν ζητούν να αλλάξει απλώς το κυβερνών κόμμα· ζητούν να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο η εξουσία αντιλαμβάνεται την κοινωνία. Θέλουν πολιτική που να αγγίζει την καθημερινότητα, θεσμούς που να λειτουργούν, και μια χώρα που να μην τους φοβίζει.

Σε αυτό το περιβάλλον, όποιος μιλήσει πειστικά για δικαιοσύνη με αποτέλεσμα και πρόοδο με σεμνότητα θα έχει στο χέρι το νήμα της επόμενης πολιτικής εποχής. Γιατί, όπως δείχνει η MRB, η κοινωνία έχει πάψει να ψηφίζει με βάση την ταυτότητα· ψηφίζει με βάση την εμπειρία. Και αυτή, πια, είναι βαθιά κουρασμένη.