Ο «σκυλόλυκος» της Βόρειας Ελλάδας: Το πρώτο υβρίδιο λύκου-σκύλου που εντοπίστηκε στη χώρα και τι σημαίνει για τη φύση

Ένα πρωτοφανές εύρημα για την ελληνική βιοποικιλότητα ανακοίνωσε η περιβαλλοντική οργάνωση «Καλλιστώ»: για πρώτη φορά επιβεβαιώθηκε επιστημονικά η ύπαρξη υβριδίου λύκου-σκύλου στη χώρα μας. Το ζώο εντοπίστηκε στη Βόρεια Ελλάδα, κοντά στη Θεσσαλονίκη, και οι γενετικές αναλύσεις έδειξαν πως αποτελείται κατά 45% από λύκο και 55% από σκύλο.

«Πρόκειται για την πρώτη γενετικά επιβεβαιωμένη περίπτωση στην Ελλάδα», δήλωσε η βιολόγος της οργάνωσης Αιμιλία Ιωακειμίδου, μιλώντας σε συνέδριο στην Αθήνα. Το εύρημα προέκυψε κατά τη διάρκεια εκτεταμένων εξετάσεων DNA σε 50 δείγματα λύκων από την ηπειρωτική Ελλάδα, στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος για τη χαρτογράφηση του πληθυσμού του είδους.

Όταν η άγρια φύση χτυπά την πόρτα μας

Η επιστροφή του λύκου και οι «σκιές» της διασταύρωσης

Η Ελλάδα φιλοξενεί σήμερα έναν πληθυσμό περίπου 2.075 λύκων, σύμφωνα με εξαετή μελέτη της «Καλλιστώ». Ο αριθμός αυτός έχει αυξηθεί αισθητά μετά την απαγόρευση του κυνηγιού των λύκων το 1983, βάσει της Σύμβασης της Βέρνης. Μόνο στην Πάρνηθα έχουν εντοπιστεί τουλάχιστον τρεις αγέλες με 31 άτομα, γεγονός που επιβεβαιώνει την επιτυχή επανεγκατάσταση του είδους σε περιοχές όπου είχε εξαφανιστεί για δεκαετίες.

Ωστόσο, η αύξηση του πληθυσμού φέρνει μαζί της και νέες προκλήσεις. Η διασταύρωση λύκων με αδέσποτους ή εγκαταλελειμμένους σκύλους απειλεί τη γενετική καθαρότητα του είδους, με απρόβλεπτες επιπτώσεις στη συμπεριφορά και την οικολογική ισορροπία. Στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, παρόμοιες περιπτώσεις έχουν καταγραφεί τα τελευταία χρόνια, ενώ σύμφωνα με μελέτες του 2018, «μικρά τμήματα DNA σκύλου» εντοπίζονται ήδη στο 62% των λύκων της Ευρασίας.

Από πού προέρχονται οι σκύλοι — και πού τέμνονται ξανά οι δρόμοι τους με τους λύκους

Οι σκύλοι και οι λύκοι είναι εξαιρετικά κοντινοί γενετικά συγγενείς. Παρά τις τεράστιες μορφολογικές διαφορές ανάμεσα σε ένα τσιουάουα και έναν γκρίζο λύκο, οι δύο κατηγορίες μοιράζονται το 99,96% του DNA τους. Η κοινή τους καταγωγή χάνεται στο χρόνο, κάπου μεταξύ 40.000 και 15.000 ετών πριν, όταν οι άνθρωποι εξημέρωσαν τον πρόγονο του λύκου που σταδιακά εξελίχθηκε στα σκυλιά του σήμερα.

Η κυρίαρχη θεωρία θέλει τους λύκους να προσεγγίζουν ανθρώπινους οικισμούς για τροφή, ώσπου με τον καιρό εξημερώθηκαν. Ωστόσο, νεότερες έρευνες προτείνουν μια άλλη εκδοχή: ότι οι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες της προϊστορίας πήραν μικρά λύκων και τα ανέθρεψαν, δημιουργώντας έτσι τους πρώτους σκύλους.

Η δυνατότητα λύκων και σκύλων να διασταυρώνονται παραμένει ζωντανή μέχρι σήμερα, αφού και τα δύο είδη διαθέτουν 78 χρωμοσώματα σε 39 ζεύγη – κάτι που καθιστά τη γονιδιακή τους συνάφεια σχεδόν πλήρη.

Τα υβρίδια και οι κίνδυνοι για τη φύση

Αν και η ύπαρξη υβριδίων λύκου-σκύλου δεν είναι νέο φαινόμενο, η εμφάνισή τους στη χώρα μας προκαλεί ανησυχία στους ειδικούς. Ορισμένα από αυτά τα ζώα μπορεί να εμφανίζουν απρόβλεπτη συμπεριφορά, συνδυάζοντας την ευφυΐα και την κοινωνικότητα του σκύλου με την επιθετικότητα και το ένστικτο του λύκου.

Η βιολόγος της «Καλλιστώ» επισημαίνει πως τα υβρίδια μπορεί να διαταράξουν τις ισορροπίες των αγελών, να επηρεάσουν τη φυσική αναπαραγωγή και να δυσκολέψουν την προστασία του είδους. Παράλληλα, οι οργανώσεις καλούν τους πολίτες να μην εγκαταλείπουν σκύλους σε ορεινές περιοχές, καθώς αυτό ενισχύει τις πιθανότητες διασταύρωσης.

Μια νέα σχέση ανθρώπου – άγριας φύσης

Η επιστροφή του λύκου στην Ελλάδα είναι μια οικολογική επιτυχία, αλλά και μια υπενθύμιση ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα παραμένει καθοριστικός παράγοντας στην πορεία της φύσης. Η εμφάνιση του πρώτου υβριδίου λύκου-σκύλου δείχνει πως η γραμμή ανάμεσα στο άγριο και το οικείο δεν είναι πάντα καθαρή – και πως η ισορροπία του οικοσυστήματος εξαρτάται από τη δική μας ευθύνη.

Η «Καλλιστώ», με έδρα τη Θεσσαλονίκη, συνεχίζει να μελετά τις αγέλες και να εισηγείται πολιτικές για τη συνύπαρξη ανθρώπου και μεγάλων σαρκοφάγων, όπως οι λύκοι και οι αρκούδες. Όπως τονίζει η Ιωακειμίδου, «το εύρημα αυτό δεν είναι απλώς μια επιστημονική είδηση· είναι ένα σήμα ότι η φύση εξελίσσεται μπροστά στα μάτια μας — και ότι πρέπει να μάθουμε να συμβιώνουμε μαζί της».

Ένα νέο είδος ή μια προειδοποίηση;

Ο «σκυλόλυκος» της Βόρειας Ελλάδας μπορεί να αποτελεί ένα μοναδικό εξελικτικό πείραμα της φύσης, αλλά ίσως και μια προειδοποίηση για το πώς οι ανθρώπινες παρεμβάσεις —από την εγκατάλειψη σκύλων έως την αστικοποίηση— διαμορφώνουν νέες, απρόβλεπτες μορφές ζωής.

Η επιστήμη θα χρειαστεί χρόνο για να απαντήσει αν αυτά τα υβρίδια μπορούν να επιβιώσουν και να αναπαραχθούν στον ελληνικό χώρο. Μέχρι τότε, η ανακάλυψη αυτή ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στη σχέση ανθρώπου και άγριας φύσης, σε μια εποχή που τα όρια ανάμεσά τους γίνονται ολοένα πιο ρευστά.