Η πτώση Μακρόν και το άδοξο τέλος της “νέας πολιτικής”

Η Γαλλία σε κρίσιμο σταυροδρόμι: Ο Μακρόν ψάχνει νέο πρωθυπουργό καθώς η δημοτικότητά του καταρρέει και η ακροδεξιά κυριαρχεί στις δημοσκοπήσεις

Η Γαλλία εισέρχεται σε ένα νέο, κρίσιμο πολιτικό κύκλο. Ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσε ότι θα διορίσει νέο πρωθυπουργό μέσα στις επόμενες 48 ώρες, σε μια προσπάθεια να αποκαταστήσει τη συνοχή του κυβερνητικού στρατοπέδου και να αποτρέψει την περαιτέρω διάλυση του πολιτικού του μετώπου. Το Μέγαρο των Ηλυσίων επιβεβαίωσε ότι ο απερχόμενος πρωθυπουργός Σεμπαστιάν Λεκορνί ολοκλήρωσε την αποστολή του να διερευνήσει τις διαθέσεις των κομμάτων και των βουλευτών, καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως «η πλειοψηφία αντιτίθεται στη διάλυση της Εθνοσυνέλευσης» και ότι «υπάρχει έδαφος σταθερότητας» για την ψήφιση προϋπολογισμού έως το τέλος Δεκεμβρίου.

Η διατύπωση αυτή δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών: ο Μακρόν επιχειρεί να αποφύγει την προκήρυξη πρόωρων εκλογών, γνωρίζοντας ότι ένα τέτοιο βήμα θα οδηγούσε με μαθηματική ακρίβεια σε συντριπτική ήττα του κεντρώου μπλοκ και επικράτηση της ακροδεξιάς. Ο ίδιος ευχαρίστησε τον Λεκορνί για τις «δύο κρίσιμες ημέρες υπηρεσίας» του, ωστόσο το γεγονός ότι ένας πρωθυπουργός με θητεία μόλις ενός μηνός αποχωρεί, δείχνει το βάθος της κυβερνητικής αστάθειας.

Η πτώση Μακρόν και το τέλος της “γαλλικής εξαίρεσης”

Σύμφωνα με δημοσκόπηση της εταιρείας Elabe για την εφημερίδα Les Échos, μόλις το 14% των Γάλλων δηλώνει ότι εμπιστεύεται τον Μακρόν για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα προβλήματα της χώρας – πτώση τριών μονάδων σε έναν μήνα και δεκατριών από τον Μάρτιο. Πρόκειται για ιστορικό χαμηλό, αντίστοιχο με εκείνο του Φρανσουά Ολάντ λίγο πριν αποχωρήσει από την εξουσία το 2016.

Η ραγδαία φθορά του Μακρόν αντανακλά μια βαθύτερη πολιτική κρίση: τη διάψευση των προσδοκιών που είχε καλλιεργήσει ο «πρόεδρος του Κέντρου», ο οποίος εμφανιζόταν ως το αντίβαρο στον λαϊκισμό. Εννέα χρόνια μετά την εκλογή του, η υπόσχεση της «νέας πολιτικής» έχει εξανεμιστεί, αφήνοντας πίσω της μια κοινωνία κουρασμένη από μεταρρυθμίσεις χωρίς κοινωνική συναίνεση και ένα εκλογικό σώμα που στρέφεται στα άκρα.

Ο οικονομικός πληθωρισμός, οι κοινωνικές ανισότητες και οι αλλεπάλληλες πολιτικές κρίσεις – από το συνταξιοδοτικό μέχρι τις ταραχές στα προάστια – έχουν διαβρώσει τη βάση στήριξής του. Η πλειοψηφία των Γάλλων θεωρεί πλέον τον Μακρόν αποκομμένο από τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας, ενώ η επιμονή του σε τεχνοκρατικές λύσεις χωρίς πολιτικό βάθος εντείνει την εικόνα ενός προέδρου απομονωμένου στο Παρίσι.

Η άνοδος του Λεκορνί και το κενό εξουσίας

Αντίθετα με την εικόνα του προέδρου, ο απερχόμενος πρωθυπουργός Σεμπαστιάν Λεκορνί καταγράφει θεαματική άνοδο δημοτικότητας: από την 18η θέση στη λίστα των πιο δημοφιλών πολιτικών προσώπων της Γαλλίας, βρέθηκε στην 7η με 28% θετικές γνώμες, σύμφωνα με την Elabe. Ο 38χρονος πολιτικός, που ανέλαβε το Μέγαρο Ματινιόν μόλις στις 9 Σεπτεμβρίου, φαίνεται να κέρδισε πόντους χάρη στον μετριοπαθή λόγο και τη συναινετική στάση του – αρετές σπάνιες στο σημερινό γαλλικό πολιτικό σκηνικό.

Ωστόσο, η άνοδος του Λεκορνί περισσότερο υπογραμμίζει το κενό εξουσίας παρά το γεμίζει. Οι υποψήφιοι διάδοχοι που εξετάζει ο Μακρόν – ανάμεσά τους ο υπουργός Οικονομικών Μπρουνό Λεμέρ και η υπουργός Εξωτερικών Κατρίν Κολονά – δεν φαίνεται να διαθέτουν το πολιτικό βάρος για να αντιστρέψουν τη δυναμική.

Ο Μακρόν γνωρίζει ότι, όποιο πρόσωπο κι αν επιλέξει, η πραγματική πρόκληση είναι η αποκατάσταση μιας πλειοψηφίας στη Βουλή και, κυρίως, μιας ελάχιστης εμπιστοσύνης στην κοινωνία. Το νέο κυβερνητικό σχήμα θα κληθεί να προωθήσει τον προϋπολογισμό μέσα σε ένα δηλητηριώδες πολιτικό κλίμα, όπου κάθε απόφαση μπορεί να προκαλέσει νέες εκρήξεις.

Η σκιά του Εθνικού Συναγερμού

Την ίδια ώρα, η πολιτική φθορά του Μακρόν συνοδεύεται από την εκρηκτική άνοδο της ακροδεξιάς. Σύμφωνα με δημοσκόπηση της Toluna Harris Interactive για το RTL, ο Εθνικός Συναγερμός (Rassemblement National) του Ζορντάν Μπαρντελά και της Μαρίν Λεπέν βρίσκεται σταθερά πρώτος στις προθέσεις ψήφου για τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών του 2027, με ποσοστά 34% έως 35% – δώδεκα μονάδες πάνω από τα αποτελέσματα του 2022.

Ο Μπαρντελά, που απολαμβάνει δημοτικότητα 39%, έχει πλέον εδραιώσει το προφίλ του ως ο φυσικός διάδοχος της Λεπέν, εμφανιζόμενος πιο «ήπιος» και «θεσμικός» χωρίς να απαρνείται τις σκληρές γραμμές του κόμματος. Αντίθετα, οι πρώην πρωθυπουργοί του Μακρόν, Εντουάρ Φιλίπ και Γκαμπριέλ Ατάλ, περιορίζονται στο 15% και 12% αντίστοιχα, με το κεντρώο μπλοκ να δίνει μάχη για τη δεύτερη θέση με την Αριστερά του Ζαν-Λικ Μελανσόν και του Ραφαέλ Γκλικσμάν.

Η εφημερίδα Le Figaro επισημαίνει πως «ο Εθνικός Συναγερμός είναι πλέον το μεγάλο φαβορί» όχι μόνο για τις προεδρικές αλλά και για τις βουλευτικές εκλογές, εφόσον ο Μακρόν αποφάσιζε να διαλύσει την Εθνοσυνέλευση. Δημοσκόπηση της OpinionWay για το CNEWS δείχνει ότι το κόμμα της Λεπέν θα ερχόταν πρώτο με 33%-34%, ακόμη και απέναντι σε ένα ενιαίο μέτωπο της Αριστεράς.

Μια Γαλλία σε αναζήτηση πολιτικής ταυτότητας

Η κρίση που αντιμετωπίζει η Γαλλία δεν είναι απλώς κυβερνητική. Είναι υπαρξιακή. Το μοντέλο του «προεδρικού Κέντρου» που εισήγαγε ο Μακρόν – μια συμμαχία τεχνοκρατών και μεταρρυθμιστών χωρίς βαθιές ρίζες στα κόμματα ή στην κοινωνία – δείχνει να εξαντλείται. Το Ελιζέ βρίσκεται απομονωμένο, το κοινοβούλιο κατακερματισμένο και η κοινωνία απογοητευμένη.

Η άνοδος της ακροδεξιάς δεν είναι μόνο αποτέλεσμα της δυσαρέσκειας, αλλά και της ικανότητάς της να εκφράζει, έστω στρεβλά, τη λαϊκή ανασφάλεια απέναντι στην παγκοσμιοποίηση, τη μετανάστευση και την αίσθηση εθνικής παρακμής. Ο Μακρόν, που υποσχέθηκε να ενώσει τη Γαλλία, βρίσκεται αντιμέτωπος με μια κοινωνία πιο διχασμένη από ποτέ.

Η επόμενη επιλογή πρωθυπουργού δεν θα είναι απλώς μια τεχνική απόφαση· θα είναι μια πολιτική δήλωση για το πού κατευθύνεται η Γαλλική Δημοκρατία. Αν ο Μακρόν δεν κατορθώσει να ανανεώσει την εμπιστοσύνη των πολιτών, η Γαλλία ενδέχεται να βρεθεί το 2027 με μια ακροδεξιά πρόεδρο – ένα ενδεχόμενο που μέχρι πριν λίγα χρόνια θεωρούνταν αδιανόητο.

Το τελευταίο στοίχημα του Μακρόν

Μέσα στις επόμενες δύο ημέρες, ο Μακρόν θα ανακοινώσει το νέο πρόσωπο στο Μέγαρο Ματινιόν. Όμως, ακόμη κι αν το όνομα αυτό έχει βαρύτητα, το πραγματικό ερώτημα είναι αν ο Γάλλος πρόεδρος μπορεί να αντιστρέψει τη φθορά του συστήματος που ο ίδιος δημιούργησε. Η Γαλλία δεν χρειάζεται απλώς έναν νέο πρωθυπουργό – χρειάζεται μια νέα πολιτική αφήγηση.

Ο χρόνος, ωστόσο, μοιάζει να τελειώνει. Οι δημοσκοπήσεις, τα κόμματα και οι πολίτες δείχνουν ήδη προς μια κατεύθυνση που θα αλλάξει ριζικά τον πολιτικό χάρτη της Γαλλίας – και ίσως ολόκληρης της Ευρώπης.