Η Γερμανία σε βιομηχανικό τέλμα: Πτώση 4,3% στην παραγωγή, κρίση στην αυτοκινητοβιομηχανία και σκιές νέας ύφεσης

Η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, βρίσκεται αντιμέτωπη με τη βαθύτερη κρίση στη βιομηχανική της παραγωγή των τελευταίων ετών. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ομοσπονδιακής στατιστικής υπηρεσίας Destatis, η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε κατά 4,3% τον Αύγουστο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα, καταγράφοντας τη μεγαλύτερη πτώση από τις αρχές του 2022.

Το πιο ανησυχητικό στοιχείο προέρχεται από τον πυρήνα της γερμανικής βιομηχανικής υπεροχής: την αυτοκινητοβιομηχανία, όπου η παραγωγή κατέρρευσε κατά 19% μέσα σε έναν μόνο μήνα. Αν και η Destatis επισημαίνει ότι «η σημαντική μείωση μπορεί να εξηγηθεί, εν μέρει, από τον ετήσιο κύκλο κλεισίματος των εργοστασίων λόγω αργιών και αλλαγών παραγωγής», η πτώση είναι ενδεικτική ενός βαθύτερου προβλήματος.

Τα στοιχεία αυτά έρχονται να προστεθούν σε μια σειρά αρνητικών ενδείξεων: οι παραγγελίες των εργοστασίων μειώθηκαν απροσδόκητα για τέταρτο συνεχόμενο μήνα, γεγονός που αποδεικνύει ότι η γερμανική οικονομία εξακολουθεί να ασφυκτιά κάτω από το βάρος των δασμών, του ενεργειακού σοκ και του ανελέητου κινεζικού ανταγωνισμού.

Οι γερμανικοί κολοσσοί υπό πίεση

Η βιομηχανική επιβράδυνση έχει αρχίσει να χτυπά πλέον την καρδιά της γερμανικής παραγωγικής μηχανής. Η BMW ανακοίνωσε αυτή την εβδομάδα ότι αναθεωρεί προς τα κάτω τις οικονομικές της προβλέψεις για το υπόλοιπο του έτους, επικαλούμενη χαμηλές πωλήσεις στην Κίνα και αυξημένα κόστη λόγω των αμερικανικών δασμών.

Ακόμη πιο ανησυχητική ήταν η είδηση από τον κολοσσό Robert Bosch, ο οποίος στα τέλη Σεπτεμβρίου ανακοίνωσε περικοπές 13.000 επιπλέον θέσεων εργασίας στον κλάδο των ανταλλακτικών αυτοκινήτων, σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσει τη δραματική πτώση των παραγγελιών.

Οι δύο αυτές εξελίξεις σκιαγραφούν μια ευρύτερη τάση: η γερμανική βιομηχανία, που στηρίχθηκε για δεκαετίες στις εξαγωγές και τη σταθερή κινεζική ζήτηση, βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με μια αλλαγή εποχής. Ο παραδοσιακός της προσανατολισμός προς τα μηχανικά προϊόντα και τις καύσιμες τεχνολογίες δοκιμάζεται από την ψηφιακή μετάβαση και την πράσινη ενεργειακή στροφή.

Οι οικονομολόγοι διχάζονται, αλλά η ανησυχία κυριαρχεί

Οι αναλυτές εμφανίζονται διχασμένοι ως προς το μέγεθος και τη διάρκεια της κρίσης. Ο Martin Ademmer του Bloomberg Economics υποστηρίζει ότι τα τελευταία στοιχεία «υποδεικνύουν πως ο βιομηχανικός τομέας είναι απίθανο να συμβάλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2025».

Αντίθετα, ο Carsten Brzeski, επικεφαλής μακροοικονομικών στοιχείων της ING, εμφανίζεται ακόμη πιο απαισιόδοξος. «Αυτό είναι το πιο καθαρό παράδειγμα των διαρθρωτικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η γερμανική βιομηχανία», τόνισε σε σχετική έκθεση. «Τα δεδομένα δείχνουν ότι ο κίνδυνος ενός ακόμη τριμήνου συρρίκνωσης –και άρα μιας νέας τεχνικής ύφεσης– είναι απολύτως πραγματικός».

Η προειδοποίηση αυτή αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα, καθώς η Γερμανία έχει ήδη βιώσει δύο διαδοχικά έτη οικονομικής συρρίκνωσης, και οποιαδήποτε νέα πτώση θα μπορούσε να παγιώσει την εικόνα μιας χώρας που παλεύει να ανακτήσει την ανταγωνιστικότητά της.

Η πίεση στον καγκελάριο Μερτς

Ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς βρίσκεται αντιμέτωπος με μια από τις δυσκολότερες προκλήσεις της πολιτικής του σταδιοδρομίας. Αν και η κυβέρνησή του ετοιμάζεται να δημοσιεύσει ελαφρώς βελτιωμένες προβλέψεις ανάπτυξης, τα συνεχιζόμενα αρνητικά στοιχεία δείχνουν πως η «ατμομηχανή της Ευρώπης» κινδυνεύει να παραμείνει κολλημένη στις ράγες της στασιμότητας.

Ο Μερτς έχει δεσμευτεί να αναζωογονήσει την ανάπτυξη, αντιμετωπίζοντας χρόνιες παθογένειες όπως η γήρανση του εργατικού δυναμικού, η έλλειψη εξειδικευμένων εργαζομένων και η υπερβολική γραφειοκρατία που επιβραδύνει τις επενδύσεις. Ωστόσο, οι επικριτές του τον κατηγορούν ότι η πρόοδος είναι αναιμική, ενώ οι μεταρρυθμίσεις παραμένουν περισσότερο εξαγγελίες παρά πράξεις.

Την ίδια στιγμή, ο πρόεδρος της Bundesbank, Γιοακίμ Νάγκελ, κάλεσε στις 7 Οκτωβρίου την κυβέρνηση να «επιταχύνει την πορεία προς τις μεταρρυθμίσεις» και να δώσει προτεραιότητα στην προσέλκυση εξειδικευμένου ξένου προσωπικού. «Η ανταγωνιστικότητα της Γερμανίας δεν μπορεί να διατηρηθεί χωρίς φρέσκο αίμα και νέες ιδέες», προειδοποίησε.

Η Κίνα, από εταίρος σε αντίπαλος

Το άλλο μεγάλο αγκάθι για τη γερμανική βιομηχανία είναι η κατάρρευση των πωλήσεων στην Κίνα, μια αγορά που άλλοτε αποτελούσε τη βασική πηγή κερδών των γερμανικών κολοσσών.

Οι πωλήσεις της Mercedes-Benz στην Κίνα μειώθηκαν κατά 27% το τρίτο τρίμηνο, φθάνοντας στο χαμηλότερο επίπεδο σχεδόν δεκαετίας. Η ύφεση αυτή, η χειρότερη από το 2016, μείωσε τις παγκόσμιες αποστολές της εταιρείας κατά 12%, ενώ οι παραδόσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες έπεσαν κατά 17%, εν μέσω αβεβαιότητας που προκαλούν οι δασμοί και οι διακυμάνσεις της εμπορικής πολιτικής του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.

Η Mercedes, όπως και οι υπόλοιποι γερμανικοί κατασκευαστές, χάνει ταχύτητα απέναντι σε κινεζικούς κολοσσούς όπως η BYD και η Xiaomi, που κυριαρχούν πλέον στην αγορά των ηλεκτρικών οχημάτων με τεχνολογικά προηγμένα αλλά φθηνότερα μοντέλα. Η BMW και η Porsche βλέπουν επίσης τις πωλήσεις τους να εξασθενούν, καθώς η ένταση του ανταγωνισμού πιέζει τις τιμές και μειώνει τα περιθώρια κέρδους.

Το αδιέξοδο της ενεργειακής μετάβασης

Η μετάβαση προς μια πράσινη οικονομία αποτελεί στρατηγική επιλογή για τη Γερμανία, αλλά οι συνέπειες της ενεργειακής κρίσης μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία εξακολουθούν να βαραίνουν. Η απώλεια του ρωσικού φυσικού αερίου αύξησε το ενεργειακό κόστος για τα εργοστάσια, καθιστώντας τη γερμανική παραγωγή λιγότερο ανταγωνιστική διεθνώς.

Η γερμανική βιομηχανία, παραδοσιακά ενεργοβόρα, βρίσκεται έτσι παγιδευμένη ανάμεσα στις υψηλές τιμές ενέργειας και τις πιέσεις για αποανθρακοποίηση, χωρίς ακόμη να έχει βρει το κατάλληλο μοντέλο μετάβασης.

Προσαρμογή ή παρακμή;

Απέναντι σε αυτήν την τριπλή πρόκληση —υποτονική ζήτηση, υψηλό ενεργειακό κόστος και έντονος διεθνής ανταγωνισμός— οι γερμανικές εταιρείες επανασχεδιάζουν την πορεία τους. Πολλές μειώνουν το κόστος, αναβάλλουν επενδύσεις ή στρέφουν ξανά κεφάλαια σε μοντέλα με κινητήρες εσωτερικής καύσης και υβριδικά οχήματα, εγκαταλείποντας προσωρινά την πλήρη στροφή στην ηλεκτροκίνηση.

Η Ferrari, από την πλευρά της, επιχειρεί να διαφοροποιηθεί, ανακοινώνοντας το πρώτο πλήρως ηλεκτρικό της μοντέλο, επιχειρώντας να «αντιστέκεται στην τάση» και να εκμεταλλευτεί το κύμα των πλουσίων πελατών που επιζητούν την πολυτέλεια χωρίς ενοχές άνθρακα.

Το μέλλον της «ατμομηχανής» της Ευρώπης

Η κρίση στη γερμανική βιομηχανία δεν είναι μόνο οικονομική — είναι και υπαρξιακή. Θίγει το θεμέλιο της μεταπολεμικής γερμανικής ταυτότητας, χτισμένης πάνω στην παραγωγή, την τεχνολογία και την εξαγωγική υπεροχή.

Η επιστροφή στην ανάπτυξη απαιτεί ριζικές μεταρρυθμίσεις: ευελιξία στην αγορά εργασίας, επιτάχυνση των ψηφιακών υποδομών, επενδύσεις στην καινοτομία και ουσιαστική στρατηγική για την ενέργεια. Όπως παραδέχεται πλέον και η ίδια η κυβέρνηση, η εποχή της άκοπης βιομηχανικής υπεροχής της Γερμανίας έχει παρέλθει.

Το ερώτημα είναι αν η χώρα θα καταφέρει να επανεφεύρει τον εαυτό της – ή αν η σημερινή κρίση σηματοδοτεί την αρχή μιας μακράς περιόδου παρακμής για την άλλοτε κραταιά «ατμομηχανή της Ευρώπης».