NewsEdit Ο Ελληνοαμερικανός φυσικός John Martinis, κορυφαία μορφή στην έρευνα των κβαντικών υπολογιστών, είναι ένας από τους τρεις φετινούς τιμηθέντες με το Νόμπελ Φυσικής 2025. Η αναγνώριση αφορά την ανακάλυψη της μακροσκοπικής κβαντομηχανικής σήραγγας και της κβαντοποίησης της ενέργειας σε ηλεκτρικά κυκλώματα – ένα θεμέλιο επίτευγμα για τη μετάβαση στην εποχή της κβαντικής τεχνολογίας.
Ο John Martinis, 67 ετών, γεννήθηκε το 1958 και σπούδασε φυσική στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ, όπου εκπόνησε και τη διδακτορική του διατριβή υπό την καθοδήγηση του καθηγητή John Clarke. Το αντικείμενο της έρευνάς του, η μακροσκοπική κβαντομηχανική σήραγγα και η κβάντωση ενεργειακών επιπέδων στις επαφές Josephson, αποδείχθηκε προφητικό: αποτέλεσε το υπόβαθρο πάνω στο οποίο στηρίχθηκε η μετέπειτα ανάπτυξη των υπεραγώγιμων κβαντικών κυκλωμάτων.
Η ακαδημαϊκή του πορεία, στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στη Σάντα Μπάρμπαρα, χαρακτηρίστηκε από συνεχή πρωτοπορία και στενές συνεργασίες με μερικά από τα πιο προηγμένα ερευνητικά εργαστήρια στον κόσμο.
Η συμμαχία με τη Google και η «κβαντική υπεροχή»
Το 2014, ο Martinis ανέλαβε να ηγηθεί του Google Quantum AI Lab, στο πλαίσιο μιας στρατηγικής συνεργασίας για την ανάπτυξη κβαντικών υπολογιστών με υπεραγώγιμα qubits. Πέντε χρόνια αργότερα, το 2019, η ομάδα του κατέγραψε ένα ιστορικό ορόσημο: την επίτευξη της λεγόμενης «κβαντικής υπεροχής». Ο υπολογιστής που ανέπτυξαν ολοκλήρωσε σε 200 δευτερόλεπτα έναν υπολογισμό που θα απαιτούσε χιλιάδες χρόνια για έναν κλασικό υπερυπολογιστή.
Η επιτυχία αυτή δεν ήταν μόνο τεχνολογική· αποτέλεσε την πρώτη απόδειξη ότι η κβαντική φυσική μπορεί να μετατραπεί σε λειτουργική υπολογιστική ισχύ, ανοίγοντας δρόμους για εφαρμογές που μέχρι πρότινος ανήκαν στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας.
Μετά την αποχώρησή του από τη Google το 2020, ο Martinis εντάχθηκε στην αυστραλιανή Silicon Quantum Computing (SQC), όπου συνεχίζει το όραμά του για τη δημιουργία εμπορικά αξιοποιήσιμων κβαντικών υπολογιστών. Ο ίδιος έχει δηλώσει ότι εντυπωσιάστηκε βαθιά από την ατομική τεχνική κατασκευής της SQC, την οποία χαρακτηρίζει «μοναδική παγκοσμίως».
Σήμερα, παραμένει ενεργός ερευνητής και σύμβουλος σε διεθνή έργα που στοχεύουν στη μετάβαση από τα πειραματικά μοντέλα κβαντικών υπολογιστών σε πλήρως λειτουργικά και κλιμακούμενα συστήματα.
Βραβεία και διεθνής αναγνώριση
Η πορεία του Martinis είναι διανθισμένη με διεθνείς διακρίσεις. Το 2014 τιμήθηκε με το Βραβείο Fritz London, ενώ το 2021 απέσπασε το Βραβείο John Stewart Bell. Η απονομή του Νόμπελ Φυσικής 2025 επισφραγίζει μια μακρά διαδρομή αφοσίωσης, επιμονής και επιστημονικής διορατικότητας.
Σύμφωνα με την Επιτροπή Νόμπελ, «το φετινό βραβείο παρέχει ευκαιρίες για την ανάπτυξη της επόμενης γενιάς της κβαντικής τεχνολογίας, περιλαμβανομένης της κβαντικής κρυπτογραφίας, των κβαντικών υπολογιστών και των κβαντικών αισθητήρων».
Οι υπόλοιποι τιμηθέντες και η σημασία του βραβείου
Μαζί με τον Martinis, τιμήθηκαν οι επιστήμονες John Clarke και Michel Devoret, όλοι με έδρα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το Νόμπελ Φυσικής απονέμεται από τη Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών και συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 11 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών, το οποίο μοιράζονται οι νικητές.
Από το 1901, το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής αναγνωρίζει ετησίως τις πιο ρηξικέλευθες ανακαλύψεις στον χώρο της επιστήμης. Ανάμεσα στους προηγούμενους τιμηθέντες συγκαταλέγονται ο Albert Einstein, οι Pierre και Marie Curie, ο Max Planck και ο Niels Bohr — μορφές που άλλαξαν για πάντα τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη φύση.
Η συνέχεια της παράδοσης
Η φετινή ανακοίνωση του Νόμπελ Φυσικής είναι η δεύτερη της εβδομάδας, μετά τη βράβευση δύο Αμερικανών και ενός Ιάπωνα επιστήμονα για την Ιατρική. Την Τετάρτη θα ανακοινωθεί το Νόμπελ Χημείας, ενώ την Παρασκευή θα απονεμηθεί το Νόμπελ Ειρήνης, σε ξεχωριστή τελετή στο Όσλο.
Τα βραβεία επιστήμης, λογοτεχνίας και οικονομίας θα απονεμηθούν στους νικητές από τον Σουηδό βασιλιά στις 10 Δεκεμβρίου στη Στοκχόλμη, ημερομηνία που συμπίπτει με την επέτειο θανάτου του Άλφρεντ Νόμπελ.
Για τον John Martinis, ωστόσο, η μεγαλύτερη επιβράβευση ίσως δεν είναι το ίδιο το Νόμπελ, αλλά η βεβαιότητα ότι η έρευνά του θα συνεχίσει να καθορίζει το μέλλον της τεχνολογίας και της επιστήμης για τις επόμενες δεκαετίες.
- Η Γαλλία σε πολιτικό αδιέξοδο: Ο προϋπολογισμός του 2026 πυροδοτεί νέα κρίση εξουσίας για τον Εμανουέλ Μακρόν
- John M. Martinis: Ο Ελληνοαμερικανός επιστήμονας που τιμήθηκε με το Νόμπελ Φυσικής 2025 – H νέα εποχή της κβαντικής φυσικής
- Στίβεν Κινγκ στην κορυφή της λίστας λογοκρισίας: Οι ΗΠΑ διχασμένες (και) για τα βιβλία στα σχολεία
- «Ozzy: No Escape from Now» – Το πορτρέτο ενός ανθρώπου που αρνείται να τα παρατήσει
- Το όριο της δημοσιότητας: Η οργισμένη έκκληση του Γιάννη Αντετοκούνμπο για τα παιδιά του