NewsEdit Στην πρώτη γραμμή των εξεγέρσεων σε πολλές χώρες του Παγκόσμιου Νότου βρίσκεται σήμερα η Generation Z —η πρώτη γενιά που μεγάλωσε από μικρή με το διαδίκτυο— με όπλα τα κινητά, τα βίντεο μικρής διάρκειας και έναν σχεδιασμό διαμαρτυρίας που συνδυάζει αφηγήσεις, τεκμηρίωση και ανθεκτικότητα.
Από τη Μαδαγασκάρη και το Μαρόκο, έως το Νεπάλ και την Ινδονησία, νέες κινητοποιήσεις φέρουν το αποτύπωμά μιας γενιάς που αρνείται να είναι απλός παρατηρητής.
Το νέο οπλοστάσιο του προσοχής: βίντεο, livestream, σύντομα αφηγήματα
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία των κινημάτων του 2025 είναι η υποτίμηση του γράμματος και η υπεροχή του κινηματογραφικού μικροαφηγηματικού βίντεο. Οι νέοι θεωρούν την προσοχή ως σπάνιο δημόσιο αγαθό — και την κερδίζουν με σύντομα επεξηγηματικά βίντεο 30–60 δευτερολέπτων, με υπότιτλους στα τοπικά και στα αγγλικά ή γαλλικά. Μέσα από αυτά τα βίντεο συμπυκνώνονται σύνθετα ζητήματα όπως κρατικοί προϋπολογισμοί, όροι προμηθειών, κανόνες αστυνόμευσης. Τα livestreams σε Instagram, YouTube και X (πρώην Twitter) δίνουν ζωντανή διάσταση στη διαμαρτυρία, επιτρέποντας σε ένα ευρύ κοινό να ακολουθεί την εξέλιξη, να μοιράζεται και να αμφισβητεί. Αυτή η ορατότητα δεν είναι επίδειξη — είναι μηχανισμός νομιμοποίησης που αντιμάχεται την κρατική αφήγηση και την παραπληροφόρηση.
Παράλληλα, η Gen Z αξιοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ως χώρο ανακάλυψης και επικοινωνίας. Τα βίντεο και οι ιστορίες («stories») μετατρέπονται σε δημόσια εργαλεία διαλόγου και πίεσης. Κατά ένα τρόπο, τα δίκτυα δεν είναι πια μόνο μεγάφωνα· γίνονται «μικρο-θεσμοί» που διαμορφώνουν νόρμες και προσδοκίες.
Η τεχνολογική υποδομή των κινημάτων
Αυτό που κάποτε ήταν αυτοσχεδιασμός, σήμερα είναι ρουτίνα. Τα κινήματα υιοθετούν «κόμβους» — link-in-bio σε πλατφόρμες που συγκεντρώνουν νομική υποστήριξη, στοιχεία αγνοουμένων, ημερολόγια δράσεων, υποστήριξη υγείας. Τα μηνύματα και ο συντονισμός περνούν μέσα από ασφαλή κανάλια όπως WhatsApp, Telegram ή Signal. Παράλληλα, δημόσια dashboards σε Google Sheets ή GitHub προσφέρουν βάσεις δεδομένων υποστήριξης και ανάλυσης, ανοιχτές και επαληθεύσιμες.
Η διαφάνεια στη χρηματοδότηση αποτελεί σπάνιο, αλλά κρίσιμο, στοιχείο. Οι κινήσεις προωθούν crowdfunding, μικροδωρεές μέσω εφαρμογών, και τη «διάχυση» των πόρων, ώστε να είναι ανθεκτές σε κρατικές παρεμβάσεις. Αναρτήσεις σε πραγματικό χρόνο για οικονομικά στοιχεία μετατρέπουν τις συνεισφορές σε εμπιστοσύνη, και την εμπιστοσύνη σε συμμετοχή.
Η ασφάλεια και η παράκαμψη λογοκρισίας θεωρούνται δεδομένες: αλλαγές SIM, χρήση VPN, έλεγχοι συσκευών και offline ραντεβού γίνονται καθημερινότητα για να προστατευτεί το δίκτυο δράσης.
Αποκέντρωση, ρόλοι που εναλλάσσονται και «ηγεσία χωρίς ηγέτη»
Σε αντίθεση με τα παλιά κινήματα που έβλεπαν στην ηγεσία χαρισματικούς «ηγέτες», οι κινητοποιήσεις του 2025 είναι σχεδιασμένες εξ αρχής ως πολυκεντρικές. Ο ρόλος του «ηγέτη» εναλλάσσεται, ώστε να αποφεύγεται ο αποκεφαλισμός. Κανάλια Telegram και κοινόχρηστα έγγραφα επιτρέπουν σε πολλές τοπικές ομάδες να συντονίζονται χωρίς κεντρικό σημείο αναφοράς. Αυτή η δομή επιτρέπει ταχεία κλιμάκωση και ποικιλία τακτικών.
Η κουλτούρα της τεκμηρίωσης: απόδειξη ως άμυνα
Η Gen Z έχει υιοθετήσει μια «κουλτούρα αποδείξεων». Στην Κένυα το 2024–2025 και σε χώρες όπως Μαρόκο, Μπανγκλαντές και Γκάνα, οι κινητοποιήσεις καταγράφουν τραυματίες, επιχειρήσεις επιβολής του νόμου, διαδρομές διαδηλώσεων, και τις δημοσιοποιούν σε ανοιχτές πλατφόρμες. Με αυτόν τον τρόπο, αυξάνεται το κόστος της παραπληροφόρησης, και προστατεύονται οι συμμετέχοντες. Αυτό το στοιχείο καθιστά δύσκολη την αναίρεση των γεγονότων από τις κρατικές αφηγήσεις.
Παραδείγματα 2025: Νεπάλ, Μαρόκο, Μαδαγασκάρη
Στο Νεπάλ, οι κινητοποιήσεις εκδηλώθηκαν μετά την απόφαση της κυβέρνησης να απαγορεύσει πλατφόρμες όπως το Facebook, εκλαμβάνοντας την ενέργεια ως προσπάθεια φίμωσης. Ταυτόχρονα, ξεκίνησαν διαδικτυακές εκστρατείες που κατέκριναν τα λεγόμενα «nepo kids» — παιδιά πολιτικών που απολαμβάνουν προνόμια μέσω των οικογενειών τους. Στη διάρκεια των ταραχών, δεκάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, η κυβέρνηση αναγκάστηκε να παραιτηθεί και πολλοί συμμετέχοντες κατάφεραν να σπάσουν τους φραγμούς της λογοκρισίας.
Στο Μαρόκο, οι διαμαρτυρίες που έχουν αναδυθεί — υπό τον τίτλο «Gen Z 212»— πυροδοτήθηκαν από τον θάνατο γυναικών μετά από πρόωρες καισαρικές σε δημόσιο νοσοκομείο και τη συσσωρευμένη οργή για την υποχρηματοδότηση υγείας και παιδείας. Δύο διαδηλωτές σκοτώθηκαν σε πόλη κοντά στην Agadir ενώ οι κινητοποιήσεις απλώθηκαν σε πολλές πόλεις, με χιλιάδες συλλήψεις και συγκρούσεις με αστυνομικές δυνάμεις.
Στη Μαδαγασκάρη, τις τελευταίες ημέρες, χιλιάδες πολίτες — κυρίως νέοι — κατέβηκαν στους δρόμους εξαιτίας διακοπών ρεύματος, έλλειψης καθαρού νερού και βαθιάς διαφθοράς στην κρατική διαχείριση. Τουλάχιστον πέντε άνθρωποι σκοτώθηκαν, και οι διαδηλώσεις απέκτησαν χαρακτήρα ευρύτερης πολιτικής κρίσης.
Ακόμη και στην Ινδονησία και σε άλλες ασιατικές χώρες, η Gen Z πρωτοστατεί σε αντι-ελίτ αντιδράσεις με κοινά σύμβολα όπως η σημαία από το manga One Piece, που συμβολίζει αντίσταση και ελευθερία.
Προκλήσεις, παράδοξα και η επόμενη φάση
Αν και η δυναμική της Gen Z στα κινήματα είναι σαφής, οι αναλυτές προειδοποιούν για την παγίδα του «performative activism» — ενεργειών που γίνονται για κοινωνική θέση περισσότερο από ουσιαστική δράση. Επίσης, η διαρκής πίεση, οι νομικές αντιδράσεις και η κρατική καταστολή μπορεί να φθείρουν το ηθικό των κινημάτων.
Η μετάβαση από αντίδραση σε πρόταση είναι η μεγάλη συζήτηση για το 2025 και μετά: πώς αυτοί οι αγώνες θα αποκτήσουν συνέχεια, θεσμική πρόσβαση και μετασχηματιστική ικανότητα. Δεν αρκεί πια να καταγγέλλεις — πρέπει να οικοδομήσεις εναλλακτικά. Και αυτό απαιτεί στρατηγική, ανθεκτικότητα και, κυρίως, εγρήγορση απέναντι στη δημαγωγία και τη χειραγώγηση.
Η Generation Z δεν είναι απλώς θεατής της ιστορίας: επιχειρεί να γράψει το επόμενο κεφάλαιο. Και προς το παρόν, στο παγκόσμιο Νότο, ίσως για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, η διεκδίκηση δεν προέρχεται από καθοδηγημένα κόμματα ή ελίτ: προέρχεται από μια γενιά που γνωρίζει τον παλμό της εποχής της.
- Οι τιμές ρεύματος επιστρέφουν στα προ κρίσης επίπεδα: «Ανακούφιση» με προϋποθέσεις
- Η Gen Z στην πρώτη γραμμή των αντικυβερνητικών εξεγέρσεων του Παγκόσμιου Νότου
- Το 7ο Prespa Off Road Trip μάγεψε ξανά – Ένα ταξίδι στον χώρο, τον χρόνο και την ιστορία
- ΟΠΕΚΕΠΕ: Σάλος με την εμπλοκή στελέχους του ΠΑΣΟΚ προκαλεί πολιτική θύελλα
- Ο αγώνας ενός πατέρα για δικαιοσύνη: 20ή μέρα απεργίας πείνας του Πάνου Ρούτσι έξω από τη Βουλή