Οι αρχαιολογικοί χώροι δεν είναι μόνο μάρτυρες της ανθρώπινης ιστορίας· κρύβουν και μια ιστορία της φύσης που εκτείνεται από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι τον 18ο αιώνα. Μέσα από φυτά, ζώα και σωζόμενα τεκμήρια, οι επιστήμονες ανακαλύπτουν πώς η χλωρίδα και η πανίδα συνδέονταν με την καθημερινή ζωή και το περιβάλλον των ανθρώπων που κατοικούσαν σε αυτούς τους χώρους.
Το έργο ΒΙΑΣ ΙΙ και η πολυεπιστημονική προσέγγιση
Το έργο «Βιοποικιλότητα στους Αρχαιολογικούς χώρους – ΒΙΑΣ ΙΙ» του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του ΕΙΕ, υπό τη διεύθυνση της Σοφίας Ζουμπάκη, εξετάζει γραπτά τεκμήρια και σωζόμενα υλικά για να χαρτογραφήσει τη βιοποικιλότητα διαχρονικά. Στην έρευνα συμμετέχουν οι ερευνητές Βύρων Αντωνιάδης, Δημήτρης Δημητρόπουλος, Ηλίας Κολοβός, Μαρία Λεοντσίνη και Κέλλυ Μαυρομάτη, ενώ ειδικοί στην αρχαιοβοτανική και ζωοαρχαιολογία συμπληρώνουν την επιστημονική ομάδα. Παράλληλα, το Τμήμα Βιολογίας του ΕΚΠΑ με επικεφαλής τον Παναγιώτη Παφίλη καταγράφει τη σύγχρονη χλωρίδα και πανίδα σε 35 επιλεγμένους αρχαιολογικούς χώρους, προσφέροντας μια μοναδική σύνδεση παρελθόντος και παρόντος.
Υπογραφή που σηματοδοτεί τη συνεργασία
Στις 1 Οκτωβρίου υπεγράφη στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας η Προγραμματική Σύμβαση που επισφραγίζει τη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, ο Υπουργός Περιβάλλοντος Σταύρος Παπασταύρου, ο Πρύτανης του ΕΚΠΑ Γεράσιμος Σιάσος, ο Πρόεδρος του ΕΙΕ Δημοσθένης Σαρηγιάννης (εκπροσωπούμενος από τον Αντιπρόεδρο Νικόλαο Παπαζαρκάδα), ο Αντιπρύτανης Έρευνας και Καινοτομίας Ευστάθιος Ευσταθιόπουλος και ο Διευθύνων Σύμβουλος του ΟΦΥΠΕΚΑ Κωνσταντίνος Τριάντης έδωσαν το «σύνθημα» για την υλοποίηση του έργου, συνολικού προϋπολογισμού 1.090.120 ευρώ.
Η σημασία για τον πολιτισμό και το περιβάλλον
Το ΒΙΑΣ ΙΙ αναδεικνύει την αρμονία μεταξύ πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς. Κάθε φυτό, κάθε ζώο και κάθε οικολογικό δεδομένο που καταγράφεται, προσφέρει νέα γνώση για τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι και η φύση συνυπήρχαν στους αρχαιολογικούς χώρους. Μέσα από αυτή τη μελέτη, οι επιστήμονες όχι μόνο αναβιώνουν τη φυσική ιστορία των χώρων, αλλά παράλληλα δημιουργούν εργαλεία για την προστασία της βιοποικιλότητας και την ενημέρωση του κοινού για τη σημασία της φύσης στον πολιτισμό μας.
Μια ζωντανή ιστορία που συνεχίζεται
Η πρωτοβουλία αυτή μετατρέπει τους αρχαιολογικούς χώρους σε ζωντανά εργαστήρια γνώσης, όπου το παρελθόν και το παρόν της φύσης συνυπάρχουν και συνδιαλέγονται. Το κοινό καλείται να ανακαλύψει όχι μόνο μνημεία και αρχιτεκτονική, αλλά και τα φυτά και τα ζώα που υπήρχαν και συνεχίζουν να υπάρχουν, θυμίζοντας ότι η ιστορία των ανθρώπων και της φύσης είναι αλληλένδετη.