NewsEdit Η Ευρωπαϊκή Ένωση, που για χρόνια διεκδικούσε τον ρόλο του παγκόσμιου ηγέτη στις διαπραγματεύσεις για το κλίμα, φαίνεται πως χάνει όλο και περισσότερο την επιρροή της — εν μέσω εσωτερικών διαφοροποιήσεων, καθυστερήσεων και πολιτικών συγκρούσεων. Παράλληλα, η Κίνα προβάλλει ως ο παίχτης που απλώνει το κενό, διεκδικώντας μεγαλύτερο μερίδιο πρωτοβουλιών και ευθυνών στα διεθνή γεωκλιματικά μέτωπα.
Τα κράτη-μέλη της Ευρώπης δεν καταφέρνουν να καταλήξουν σε δεσμευτικούς στόχους για τις εκπομπές ρύπων, ιδιαίτερα για τις προθεσμίες του 2035 και 2040, όπως προβλέπει η συμφωνία του Παρισιού.
Οι κύριες αντιστάσεις προέρχονται από χώρες που φοβούνται τις οικονομικές επιπτώσεις ενός σκληρού καθεστώτος — αυτές οι χώρες ζητούν «ευελιξία», εξαίρεση τεχνολογιών, ή φορολογικές και κλιματικές ρυθμίσεις που να προστατεύουν τη βιομηχανία τους.
Ως αποτέλεσμα, η Ευρώπη δυσκολεύεται να παρουσιάσει ενιαία, υψηλής δέσμευσης πρόταση στους διεθνείς συνομιλητές της — ένα “δήλωση πρόθεσης” αντί για δεσμευτικό πλαίσιο φαίνεται να είναι η πιο πιθανή λύση επί του παρόντος.
Η Κίνα Ανταποκρίνεται στο Κενό
Η Κίνα, εν τω μεταξύ, αξιοποιεί τη χαλαρότητα και τις καθυστερήσεις της ΕΕ για να ενισχύσει τη θέση της στην παγκόσμια σκηνή του κλίματος.
Τα τελευταία χρόνια η χώρα έχει αναπτύξει επιθετικά τις πολιτικές για καθαρή τεχνολογία, εξαγωγές στην ηλιακή ενέργεια, τις μπαταρίες και τα ηλεκτρικά οχήματα, ενώ φαίνεται να βλέπει τη συμμετοχή της σε διεθνείς συμφωνίες ως μέσο πολιτικού και γεωστρατηγικού πλεονεκτήματος.
Σε διεθνείς συνόδους, όπως αυτές πριν από το COP30, η Κίνα βρίσκεται υπό πίεση να αυξήσει τη φιλοδοξία των δεσμεύσεών της — αλλά η ΕΕ φαίνεται ότι θα δυσκολευτεί να απαιτήσει — ή να επιτύχει — αυστηρότερες δεσμεύσεις, όταν η ίδια δεν μπορεί να συμφωνήσει εντός των κόλπων της.
Παγκόσμια Επιρροή: Μείωση της ΕΕ, Ενίσχυση της Παγκόσμιας Δυναμικής
Η απουσία της ΕΕ από σαφείς και σταθερούς στόχους την καθιστά λιγότερο αξιόπιστο εταίρο στις διεθνείς συνομιλίες για το κλίμα. Συγκεκριμένα:
- Γεωπολιτική αξιοπιστία: όταν μια ένωση κρατών δεν μπορεί να ανταποκριθεί εσωτερικά, χάνει το κύρος να απαιτεί από άλλους — όπως η Κίνα — να κάνουν το ίδιο.
- Επενδύσεις και καινοτομία: εταιρείες και επενδυτές θέλουν σταθερό πλαίσιο και μακροπρόθεσμη προβολή για να υποστηρίξουν καθαρές τεχνολογίες — η διαρκής αβεβαιότητα αποτρέπει τέτοιου είδους κινήσεις.
- Ανταγωνισμός πολιτικών αφηγήσεων: η Κίνα επενδύει στο να εμφανίζεται ως υπεύθυνος παγκόσμιος παίκτης, ενώ η ΕΕ κινδυνεύει να θεωρείται απλώς ως φωνή με δεδομένα όρια.
Τι μπορεί να αλλάξει & Ποιες Επιλογές έχει η ΕΕ
Για να αποκαταστήσει τουλάχιστον μέρος της κλιματικής επιρροής της, η ΕΕ θα μπορούσε να ακολουθήσει:
- Επιτάχυνση των διαπραγματεύσεων εντός των κρατών-μελών και συμφωνία σε δεσμευτικούς στόχους χωρίς σημαντικές εξαιρέσεις.
- Διπλωματική ενίσχυση: να προτείνει κοινούς μηχανισμούς με άλλες σημαντικές χώρες — όχι μόνο με την Κίνα, αλλά και με χώρες της Ασίας, της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής — ώστε να δημιουργηθεί μία ευρύτερη διεθνής συμμαχία για το κλίμα.
- Διαφανής και αυστηρή αξιολόγηση των τεχνολογιών και της καθαρής ενέργειας, ώστε να αποφευχθούν “τακτικές εξαιρέσεις” που θα υπονομεύσουν την αποτελεσματικότητα.
- Συνδυασμός περιβαλλοντικής πολιτικής με οικονομική στήριξη — ειδικά για τις χώρες της ΕΕ που αισθάνονται ότι η μετάβαση θα επιφέρει δυσανάλογες επιβαρύνσεις.
Ο φόβος δεν είναι απλώς ότι η Ευρώπη χάνει κάτι σημαντικό — αλλά ότι καθώς χάνει ηγετικό ρόλο στο κλίμα, χάνει και τη δυνατότητα να διαμορφώνει το πλαίσιο για τη μετάβαση σε καθαρή ενέργεια σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Κίνα, χωρίς να έχει απαραίτητα όλες τις απαντήσεις, προχωρά με αποφασιστικότητα, επενδύσεις και ένα αφήγημα που συνδυάζει οικονομική ανάπτυξη με περιβαλλοντική ευθύνη — και αυτό στην εποχή της κλιματικής κρίσης έχει τεράστια σημασία.
Αν η Ευρώπη δεν βρει τρόπο να ξεπεράσει τις εσωτερικές της αναστολές και να προτείνει συγκεκριμένες, ισχυρές δεσμεύσεις, ο ρόλος της ως κλιματικός “στυλοβάτης” του διεθνούς συστήματος κινδυνεύει να μείνει στο παρελθόν.