Ο Τραμπ ως λογοκριτής

Η αναστολή της εκπομπής του Τζίμι Κίμελ από το ABC μετά τα αιχμηρά σχόλιά του για τη δολοφονία του Τσάρλι Κερκ δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό, αλλά το πιο πρόσφατο επεισόδιο σε μια κλιμακούμενη σύγκρουση ανάμεσα στην πολιτική σάτιρα και την κυβέρνηση Τραμπ. Παρουσιαστές, ηθοποιοί και πολιτικοί μιλούν ανοιχτά για φίμωση της ελευθερίας του λόγου, ενώ ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος πανηγυρίζει.

Πριν από τον Κίμελ, ήταν ο Στίβεν Κολμπέρ που είδε το δίκτυο CBS να βάζει λουκέτο στο «Late Show», παρά την τεράστια τηλεθέαση και τα διαδοχικά βραβεία. Επισήμως οι λόγοι ήταν «οικονομικοί». Ανεπισήμως, η σφοδρή κριτική στον πρόεδρο είχε ήδη δημιουργήσει τριγμούς. Τώρα ο Κίμελ βιώνει το ίδιο, χωρίς καν το δικαίωμα να αποχαιρετήσει το κοινό του, μετά από 22 χρόνια στον αέρα.

Ο Τραμπ ως λογοκριτής και κριτής τηλεθέασης

Αντί να κρατήσει αποστάσεις, ο πρόεδρος Τραμπ πανηγύρισε για την παύση της εκπομπής, χαρακτηρίζοντάς την «καταπληκτικά νέα για την Αμερική». Δεν δίστασε μάλιστα να απειλήσει και άλλους παρουσιαστές, όπως τον Σεθ Μάγιερς και τον Τζίμι Φάλον, ζητώντας δημοσίως από τα δίκτυά τους να τους απολύσουν. Την ίδια ώρα, η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνιών αφήνει υπόνοιες για ρυθμιστικά μέτρα, δημιουργώντας ένα κλίμα ωμής πολιτικής πίεσης.

Οι αντιδράσεις του Χόλιγουντ και η Πρώτη Τροπολογία

Η απάντηση από τον καλλιτεχνικό κόσμο ήταν άμεση: Μπεν Στίλερ, Γουάντα Σάικς, Τζον Λέτζεντ και πολλοί άλλοι κατήγγειλαν μια επίθεση στην Πρώτη Τροπολογία του Συντάγματος, που προστατεύει την ελευθερία του λόγου. Ο Μπαράκ Ομπάμα έκανε λόγο για «επικίνδυνο προηγούμενο» και για μια κυβέρνηση που αφού καταφέρθηκε επί χρόνια κατά της «κουλτούρας ακύρωσης», τώρα επιβάλλει τη δική της λογοκρισία.

Το ευρύτερο τίμημα: από διασημότητες σε απλούς εργαζόμενους

Η υπόθεση Κίμελ δεν αφορά μόνο τους A-list παρουσιαστές. Πανεπιστήμια, εταιρείες και δημόσιες υπηρεσίες στις ΗΠΑ έχουν προχωρήσει σε απολύσεις και πειθαρχικά μέτρα σε εργαζομένους για σχόλια γύρω από τη δολοφονία του Κερκ. Εργαζόμενοι χωρίς την ασφάλεια της φήμης ή της περιουσίας αυτολογοκρίνονται υπό τον φόβο να στιγματιστούν ή να χάσουν τη δουλειά τους.

Το μέλλον της αμερικανικής σάτιρας

Η νέα πραγματικότητα για τα αμερικανικά τηλεοπτικά δίκτυα είναι ζοφερή. Μετά τον Κολμπέρ και τον Κίμελ, οι Τζον Όλιβερ, Τζον Στιούαρτ, Σεθ Μάγιερς και Τζίμι Φάλον καλούνται να βρουν τρόπους να ασκούν σάτιρα χωρίς να βλέπουν την καριέρα τους να καταρρέει από μια πολιτική παρέμβαση. Η μάχη για το χιούμορ που ασκεί εξουσία δεν είναι πια μόνο τηλεοπτική∙ είναι θεσμική και βαθιά πολιτική.

Από την τηλεόραση στο διαδίκτυο

Το κενό που αφήνουν τα μεγάλα δίκτυα ανοίγει τον δρόμο για τις ανεξάρτητες ψηφιακές πλατφόρμες. Εκεί ίσως μεταφερθεί η καρδιά της αμερικανικής πολιτικής σάτιρας, απαλλαγμένη –τουλάχιστον προσωρινά– από την ασφυκτική σκιά της κυβέρνησης και των εταιρικών πιέσεων. Όμως η εικόνα μιας Αμερικής όπου οι κωμικοί φιμώνονται για τις απόψεις τους αφήνει πίσω της ένα ανατριχιαστικό μήνυμα: η σάτιρα, το πιο αιχμηρό όπλο της δημοκρατίας, βρίσκεται στο στόχαστρο.