Εκλογικός νόμος: Η κυβέρνηση «παγώνει» τη συζήτηση ενόψει ΔΕΘ αλλά…

Πώς το πολιτικό παρασκήνιο, οι δημοσκοπήσεις και οι στρατηγικές σταθερότητας αναζωπυρώνουν τα σενάρια αλλαγών – και γιατί η ΔΕΘ θεωρείται κομβικό σημείο για το Μέγαρο Μαξίμου

Η στρατηγική «παγώματος» πριν τη ΔΕΘ

Με τις πολιτικές εξελίξεις να πυκνώνουν και το βλέμμα στραμμένο στις ανακοινώσεις του πρωθυπουργού από τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, το Μέγαρο Μαξίμου επιλέγει προσεκτική στρατηγική διαχείρισης: καμία αλλαγή στον εκλογικό νόμο, καμία υπόνοια πρόωρης κάλπης – τουλάχιστον προς το παρόν.
Η κυβέρνηση θέλει να στείλει μήνυμα σταθερότητας και συνέχειας, εστιάζοντας στα θετικά δημοσιονομικά στοιχεία που θα παρουσιαστούν στη ΔΕΘ και στην εικόνα «κανονικότητας» ενόψει του δύσκολου πολιτικού χειμώνα. Όμως το κλίμα παραμένει εύθραυστο: η πολιτική αντιπαράθεση για τις αποκαλύψεις στον ΟΠΕΚΕΠΕ, οι πιέσεις από την αντιπολίτευση και η στασιμότητα στις τελευταίες δημοσκοπήσεις έχουν αναζωπυρώσει παρασκηνιακές εισηγήσεις για ένα νέο εκλογικό πλαίσιο που θα ευνοεί περισσότερο το πρώτο κόμμα.

Το δίλημμα Μητσοτάκη: «Κλείσιμο παραθύρου» ή ελιγμός για το μέλλον;

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε επιχειρήσει μέσα στο καλοκαίρι να βάλει τέλος στις συζητήσεις για αλλαγή εκλογικού νόμου, όμως οι εισηγήσεις που δέχεται πυκνώνουν. Η καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου στη Θεσσαλονίκη την ερχόμενη Κυριακή θα αποτελέσει την πιο ξεκάθαρη τοποθέτησή του για το θέμα.
Κυβερνητικοί αξιωματούχοι αφήνουν να εννοηθεί ότι ο πρωθυπουργός θα κλείσει το παράθυρο της αλλαγής, ωστόσο δεν αποκλείεται το ύφος και η διατύπωσή του να αφήσουν περιθώριο «δεύτερης ανάγνωσης» για μελλοντικές εξελίξεις, ειδικά αν οι πολιτικές συνθήκες αλλάξουν. Στο εσωτερικό της Νέας Δημοκρατίας επικρατεί διχασμός: κάποιοι βουλευτές ζητούν πρωτοβουλίες για να εξασφαλιστεί η πολιτική κυριαρχία του κόμματος, ενώ άλλοι εκτιμούν πως κάθε κίνηση τώρα θα εκληφθεί ως δείγμα ηττοπάθειας.

Η πολιτική φθορά και οι κίνδυνοι μιας αλλαγής

Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι οποιαδήποτε νομοθετική παρέμβαση για τον εκλογικό νόμο αυτή τη στιγμή μπορεί να έχει αντίστροφα αποτελέσματα. Οι αποκαλύψεις για τις αγροτικές επιδοτήσεις και η πολιτική αντιπαράθεση του καλοκαιριού έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους στις δημοσκοπήσεις: η δυναμική ανάκαμψη που κατεγράφη στις αρχές της θερινής περιόδου φαίνεται να έχει εξανεμιστεί, γεγονός που δημιουργεί ανασφάλεια στο κυβερνών κόμμα.
Μια συζήτηση για νέο εκλογικό σύστημα θα μπορούσε να πυροδοτήσει ένταση και να προσφέρει εύκολο πεδίο επίθεσης στην αντιπολίτευση, η οποία θα μιλήσει για «μαγειρέματα» και «αλλοίωση της βούλησης των πολιτών». Στην παρούσα συγκυρία, το Μαξίμου θέλει να αποφύγει νέα εστίες κρίσης και να διατηρήσει προφίλ σταθερότητας, προβάλλοντας την εικόνα μιας κυβέρνησης που συνεχίζει απρόσκοπτα το έργο της.

Το «μάθημα» από τη Γαλλία και το αφήγημα σταθερότητας

Η σύγκριση με τη Γαλλία έχει μπει για τα καλά στην κυβερνητική επιχειρηματολογία. Το πολιτικό αδιέξοδο που βιώνει το Παρίσι, με κατακερματισμένη Βουλή και συνεχείς διαβουλεύσεις για σχηματισμό κυβέρνησης, χρησιμοποιείται ως παράδειγμα των κινδύνων από συστήματα που δεν διασφαλίζουν σταθερότητα.
Ο πρωθυπουργός έχει υπογραμμίσει ότι η Ελλάδα, αντίθετα με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, διαθέτει τη δυνατότητα να παρουσιάσει όχι μόνο πρωτογενή αλλά και ουσιαστικά πλεονάσματα. Αυτό, όπως είπε, επιτρέπει μειώσεις φόρων και αυξήσεις δαπανών σε κομβικούς τομείς όπως η υγεία και η παιδεία – κάτι που προϋποθέτει κυβερνητική σταθερότητα και όχι εκλογική αστάθεια.

Τρία σενάρια για το μέλλον – και τα «ναρκοπέδιά» τους

Παρά την επίσημη άρνηση, στο παρασκήνιο παραμένουν ζωντανά τρία βασικά σενάρια για τον εκλογικό νόμο:

Ευκολότερη πρόσβαση στο μπόνους του πρώτου κόμματος:
Το ισχύον σύστημα δίνει 20 έδρες μπόνους για ποσοστά άνω του 25%, ενώ προσθέτει μία έδρα ανά επιπλέον 0,5%. Οι εισηγήσεις προβλέπουν μείωση του ορίου στο 0,3% ή 0,4%, ενισχύοντας το πρώτο κόμμα. Ωστόσο, το σχέδιο κινδυνεύει να θεωρηθεί ένδειξη πολιτικής αδυναμίας, προκαλώντας αποσυσπείρωση στους ψηφοφόρους της ΝΔ.
Σύνδεση του μπόνους με τη διαφορά από το δεύτερο κόμμα:
Η πρόταση στοχεύει να επιβραβεύει την καθαρή νίκη. Όμως, σε ενδεχόμενες διπλές εκλογές, αυτή η τακτική μπορεί να λειτουργήσει αντιστρόφως, δίνοντας κίνητρο στους υποστηρικτές του δεύτερου κόμματος να «κλείσουν την ψαλίδα».
Αύξηση του ορίου εισόδου στη Βουλή από 3% σε 5%:
Παρά την ενίσχυση της κυβερνητικής σταθερότητας που θα μπορούσε να φέρει, η πρόταση θεωρείται πολιτικά επικίνδυνη. Μικρότερα κόμματα θα καταγγείλουν «αποκλεισμό», πιθανώς συσπειρώνοντας το εκλογικό τους ακροατήριο και δυσκολεύοντας τη ΝΔ. Αυτό το σενάριο θεωρείται το λιγότερο πιθανό να προχωρήσει.

Ο εκλογικός νόμος ως εργαλείο τακτικής

Η πολιτική συζήτηση για τον εκλογικό νόμο δεν είναι καινούρια. Από τη Μεταπολίτευση και μετά, κάθε κυβέρνηση έχει προσαρμόσει το σύστημα ανάλογα με τις εκλογικές της στοχεύσεις. Η σημερινή συγκυρία όμως κάνει την επιλογή ακόμη πιο περίπλοκη: η ΝΔ θέλει να κρατήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων, αλλά οι δημοσκοπήσεις δείχνουν τάσεις κόπωσης στο εκλογικό σώμα.
Για το Μαξίμου, η διατήρηση του πολιτικού ελέγχου περνά μέσα από το αφήγημα σταθερότητας και προγραμματικής συνέπειας, ειδικά ενόψει κρίσιμων αποφάσεων για την οικονομία και τα ελληνοτουρκικά. Το επόμενο διάστημα θα δείξει αν η κυβέρνηση θα κρατήσει σφιχτά το «κλειστό παράθυρο» ή αν θα προετοιμάσει το έδαφος για μελλοντικές αλλαγές, εφόσον κριθεί απαραίτητο για τη διατήρηση της εξουσίας.