NewsEdit Σάλος με δεκάδες άρθρα που αποδίδονται ψευδώς σε ακαδημαϊκούς – Η προειδοποίηση Σπινέλλη για τον κίνδυνο διάβρωσης της γνώσης
Ένα φαινομενικά έγκυρο επιστημονικό άρθρο με υπογραφή του καθηγητή του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Διομήδη Σπινέλλη, που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2023, αποδείχθηκε τελικά… δημιούργημα Τεχνητής Νοημοσύνης. Η αποκάλυψη, που ήρθε στο φως μετά από πολύμηνη έρευνα του ίδιου του καθηγητή, αποκάλυψε μια βιομηχανία παραπλανητικών δημοσιεύσεων, με συστηματική χρήση παραγωγικών αλγορίθμων και πλασματικών συγγραφέων.
Σχέδιο εξαπάτησης με «έξυπνες μηχανές»
Η διερεύνηση του κ. Σπινέλλη αποκάλυψε ότι από τα 53 άρθρα που μελετήθηκαν σε συγκεκριμένο ακαδημαϊκό περιοδικό, τα 48 είχαν γραφτεί από Τεχνητή Νοημοσύνη – με τα εργαλεία ανίχνευσης να εντοπίζουν ποσοστά «μηχανικής συγγραφής» από 88% έως 100%. Ακόμη σοβαρότερο είναι το γεγονός ότι τα κείμενα αποδίδονταν σε πανεπιστημιακούς από φημισμένα ιδρύματα, όπως το Μπέρκλεϋ ή το Πανεπιστήμιο της Σανγκάης, ενώ σε δύο περιπτώσεις οι φερόμενοι συγγραφείς είχαν ήδη αποβιώσει.
«Αρπακτικά» περιοδικά και παραπλάνηση αξιολογητών
Η υπόθεση φέρνει ξανά στο προσκήνιο τον ρόλο των λεγόμενων «predatory journals», όπου η δημοσίευση δεν βασίζεται στην επιστημονική ποιότητα αλλά στην καταβολή χρημάτων. «Πρόκειται για εξαπάτηση των οργανισμών που αξιολογούν ερευνητές με βάση την ποσότητα δημοσιεύσεων και όχι την αξία τους», τονίζει ο κ. Σπινέλλης. Το αποτέλεσμα είναι η στρέβλωση της ακαδημαϊκής αξιολόγησης και, κατ’ επέκταση, της ίδιας της επιστημονικής γνώσης.
Ο κίνδυνος της διάβρωσης της γνώσης
Σύμφωνα με τον καθηγητή, η μαζική παραγωγή τέτοιων κειμένων «πλημμυρίζει» το διαδίκτυο με χαμηλής ποιότητας υλικό, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά λάθος ακόμη και από σοβαρά περιοδικά. «Ένα από τα παραγμένα άρθρα είχε ήδη παραπεμφθεί από έγκριτη επιθεώρηση», σημειώνει. Αυτό οδηγεί σε ένα φαινόμενο που οι ειδικοί ονομάζουν «modern collapse» – μια σταδιακή πτώση του επιπέδου της γνώσης, καθώς η ΤΝ τροφοδοτείται με τα δικά της προϊόντα και καταλήγει σε έναν «χυλό» χωρίς σαφήνεια και λεπτές έννοιες.
Από τις δικαστικές αίθουσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Το ζήτημα της ηθικής χρήσης της ΤΝ έχει ήδη φτάσει στα δικαστήρια. Οι New York Times έχουν κινηθεί νομικά κατά της OpenAI και της Microsoft, κατηγορώντας τις ότι «εκπαίδευσαν» τα μοντέλα τους με δημοσιεύματα χωρίς άδεια. Παράλληλα, μεγάλες συμφωνίες αδειοδότησης υπογράφονται πλέον με διεθνή ΜΜΕ, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται ήδη σε ισχύ ο AI Act, το πρώτο ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο για την Τεχνητή Νοημοσύνη. Η Δανία μάλιστα ανακοίνωσε ότι θα κατοχυρώσει νομοθετικά το δικαίωμα των πολιτών στην εικόνα, τη φωνή και τα χαρακτηριστικά τους, ώστε να περιορίσει τα deepfakes.
Η ΤΝ στην εκπαίδευση – και το «τζίνι που δεν μπαίνει στο λυχνάρι»
Παρά τους κινδύνους, ο κ. Σπινέλλης επιμένει ότι η ΤΝ είναι ένα εργαλείο εξαιρετικά χρήσιμο για τους επιστήμονες. Προτρέπει μάλιστα τους φοιτητές του να τη χρησιμοποιούν, με την προϋπόθεση ότι δεν θα καταφεύγουν σε αυτήν για την επίλυση ασκήσεων που απαιτούν βασικές γνώσεις. «Το τζίνι δεν μπαίνει ξανά στο λυχνάρι», σχολιάζει, υπογραμμίζοντας ότι το στοίχημα είναι η ισορροπία ανάμεσα στη δημιουργική αξιοποίηση και την αποφυγή της παραπλάνησης.
Το στοίχημα της επόμενης μέρας
Η υπόθεση του «άρθρου-φάντασμα» δεν αποτελεί απλώς μια μεμονωμένη απάτη, αλλά προειδοποίηση για το πώς η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να αλλοιώσει τα θεμέλια της ακαδημαϊκής έρευνας. Όπως τονίζει ο κ. Σπινέλλης, η λύση βρίσκεται σε καλύτερους μηχανισμούς ταυτοποίησης, στη θωράκιση των επιστημονικών περιοδικών και κυρίως στην εκπαίδευση της νέας γενιάς ερευνητών, ώστε να χρησιμοποιούν τη μηχανή με κριτική σκέψη και όχι ως υποκατάστατο της δικής τους γνώσης.