Στις 9 Αυγούστου του 1945, τρεις ημέρες μετά τη Χιροσίμα, η δεύτερη πυρηνική βόμβα έπληξε την Ιαπωνία. Στόχος της ήταν η Κοκούρα. Όμως ο βομβαρδιστής του B29, Κέρμιτ Μπίαν, κατεύθυνε το αεροσκάφος στο Ναγκασάκι.
Το γιατί παραμένει μέχρι σήμερα ένα ιστορικό μυστήριο – ίσως και μια κρυφή πράξη σωτηρίας.
Ο βομβαρδιστής του Ναγκασάκι
Ονομάζονταν Κέρμιτ Μπίαν. Ήταν ο άνθρωπος που έριξε την ατομική βόμβα «Fat Man», τη βόμβα πλουτωνίου που ισοπέδωσε το Ναγκασάκι στις 9 Αυγούστου 1945, επιφέροντας το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Κι όμως, το σημείο της ρίψης δεν ήταν ακριβώς το κέντρο της πόλης. Ο Μπίαν την απελευθέρωσε περίπου 3,5 χιλιόμετρα βόρεια, πάνω από αθλητικές εγκαταστάσεις και κοντά στον μεγαλύτερο ρωμαιοκαθολικό ναό της Ιαπωνίας.
Το αποτέλεσμα; Το ωστικό κύμα απορροφήθηκε εν μέρει από τους γύρω λόφους, σώζοντας δεκάδες χιλιάδες ζωές. Ενώ ένα πλήγμα στο κέντρο θα προκαλούσε 100.000 θανάτους, ο τελικός απολογισμός έξι μήνες αργότερα ήταν περίπου 38.000.
Ο αρχικός στόχος ήταν αλλού
Όπως αποκαλύπτουν έγγραφα και μαρτυρίες, ο στόχος δεν ήταν εξαρχής το Ναγκασάκι. Πρώτη επιλογή ήταν η Κοκούρα, μια βιομηχανική πόλη περικυκλωμένη από πυκνοκατοικημένες περιοχές, όπου εκτιμάται ότι τα θύματα θα μπορούσαν να φτάσουν τις 300.000.
Ο πρόεδρος Τρούμαν είχε δώσει ρητή εντολή: ρίψη μόνο με οπτική επαφή. Το πλήρωμα είχε απογειωθεί από το νησί Τινιάν, με δύο αεροσκάφη να προηγούνται για να παρακολουθούν τις καιρικές συνθήκες πάνω από την Κοκούρα. Οι αναφορές έλεγαν: καθαρός ουρανός. Όλα ήταν έτοιμα. Και όμως, η βόμβα δεν έπεσε ποτέ εκεί.
«Δεν βλέπω τον στόχο!»
Το 1999, σε μια σπάνια αποκάλυψη, ο γιος του Μπίαν –επίσης πιλότος της πολεμικής αεροπορίας– δημοσιοποίησε το πλήρες αντίγραφο του διαλόγου του πληρώματος κατά την αποστολή. Καταγραφέας ήταν ο ασυρματιστής Άμπε Σπίτσερ. Το πλήρωμα πετούσε πάνω από την Κοκούρα και περίμενε τη ρίψη.
Ο πιλότος Τσαρλς Σουίνι είπε στον Μπίαν: «Όλη δική σου, Μπίαν». Και τότε ήρθε η ανατροπή:
«Γ…, όχι ρίψη! Δεν βλέπω τον γ… στόχο! Έχει σύννεφα!»
Τρεις φορές ο Μπίαν προσέγγισε, και τρεις φορές αρνήθηκε. Με τα καύσιμα να εξαντλούνται και εχθρικά μαχητικά στον αέρα, ο Σουίνι στράφηκε προς τον εναλλακτικό στόχο: το Ναγκασάκι. Οι 600.000 κάτοικοι της Κοκούρα δεν έμαθαν ποτέ πόσο κοντά βρέθηκαν στον όλεθρο.
Η κρίσιμη στροφή προς το Ουρακάμι
Πάνω από το Ναγκασάκι, νέες διαφωνίες ξέσπασαν. Το πλήρωμα πίεζε για ρίψη με ραντάρ, καθώς τα σύννεφα κάλυπταν την περιοχή. Ο στρατηγός Άσγουερθ έδωσε την άδεια. Όμως, λίγο πριν τη ρίψη, ένα κενό στα σύννεφα εμφανίστηκε.
«Δεξιά! Βλέπω στόχο! Υπάρχει ένα κενό!» φώναξε ο Μπίαν. Το αεροσκάφος έστριψε προς το Ουρακάμι, λιγότερο πυκνοκατοικημένο τμήμα της πόλης. Ο Μπίαν, γεμάτος ανακούφιση, φώναξε:
«Το στάδιο! Ναι, το βλέπω!»
Η ηλεκτρονική ρίψη απέτυχε. Ο Μπίαν την απελευθέρωσε χειροκίνητα, τραβώντας τον μοχλό με το χέρι. Στις 10:58 π.μ., η βόμβα έπεσε.
«Παναγία μου… Παναγία μου…» μουρμούρισε. Το πλήρωμα ξέσπασε σε χειροκροτήματα. Και έπειτα, ο Μπίαν είπε:
«Ποτέ ξανά. Ποτέ, μα ποτέ ξανά.»
Μια «αστοχία» ή μια σιωπηλή απόφαση;
Ήταν 27 ετών εκείνη την ημέρα. Γενέθλια. Και κάποιοι αναρωτιούνται: Μήπως ο Κέρμιτ Μπίαν, έχοντας δει τις φωτογραφίες της Χιροσίμα, αποφάσισε σιωπηρά να «αστοχήσει»;
Ο γιος του λέει:
«Ο πατέρας μου εκτελούσε εντολές. Ήταν αφοσιωμένος στην αποστολή.»
Αλλά παραμένει η αμφιβολία: μήπως κάποιος του ζήτησε να αλλάξει στόχο; Ή μήπως ο ίδιος πήρε τη μεγαλύτερη απόφαση της ζωής του σε μια στιγμή;
Το μοναδικό σήμα που ακολούθησε 10 λεπτά μετά τη ρίψη ήταν ενδεικτικό:
«Αποτέλεσμα τεχνικά επιτυχές, αλλά άλλοι παράγοντες απαιτούν σύσκεψη πριν ληφθούν περαιτέρω αποφάσεις».
Ο θερμοκέφαλος στρατηγός και ο σιωπηλός Τρούμαν
Ο στρατηγός Κέρτις ΛεΜέι, γνωστός για τη σκληρότητά του, εξοργίστηκε με τον «περιορισμένο» αριθμό θυμάτων στο Ναγκασάκι. Επέμεινε ότι η Κοκούρα καλυπτόταν από σύννεφα. Αλλά μεταγενέστερες μελέτες μετεωρολογικών δεδομένων και εγγράφων δείχνουν ότι εκείνη την ημέρα, η Κοκούρα είχε καθαρό ουρανό.
Και τότε, εμφανίζεται ένα νέο σενάριο:
Ο πρόεδρος Τρούμαν, συγκλονισμένος από το μέγεθος της φρίκης στη Χιροσίμα, ίσως έδωσε εντολή να περιοριστεί η φονικότητα της δεύτερης ρίψης. Ίσως ο Μπίαν εκτέλεσε μια εντολή που δεν καταγράφηκε ποτέ.
Ίσως δεν μάθουμε ποτέ
Όπως με πολλά ιστορικά αινίγματα, η αλήθεια για τη ρίψη της βόμβας στο Ναγκασάκι μπορεί να χαθεί οριστικά στα σύννεφα του χρόνου. Ο Μπίαν δεν μίλησε ποτέ ανοιχτά. Πέθανε το 1989, παίρνοντας ίσως μαζί του μια από τις πιο βαριές σιωπές του 20ού αιώνα.
Αυτό που έμεινε πίσω, είναι μια αστοχία που έσωσε χιλιάδες, μια αποστολή που παραλίγο να καταλήξει αλλιώς, και το σιωπηλό ερώτημα:
Μήπως εκείνη τη μέρα, στον καθαρό ουρανό της Κοκούρα, κάποιος έκανε την πιο δύσκολη επιλογή — να μην πατήσει τη σκανδάλη;