Politico: Η Ευρώπη πρέπει να διαλέξει αν θα επενδύσει στον φόβο ή στο μέλλον των κοινωνιών της

Κατά τη διάρκεια της τελευταίας Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, οι ηγέτες της Συμμαχίας έλαβαν μια ιστορική απόφαση: την αύξηση των αμυντικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ, έναν σχεδόν διπλασιασμό σε σχέση με το προηγούμενο όριο του 2%.

Μοναδική κραυγή αμφισβήτησης ήταν αυτή της Ισπανίας, που εξέφρασε επιφυλάξεις για τη σκοπιμότητα μιας τόσο ριζικής αλλαγής. Το πλαίσιο σκιάζεται από την πολεμική σύγκρουση στην Ουκρανία και τις ανησυχίες για τη διασφάλιση της εδαφικής κυριαρχίας των ευρωπαϊκών χωρών, ωστόσο το ερώτημα παραμένει: μήπως η στρατιωτικοποίηση δεν είναι η μοναδική απάντηση στην ασφάλεια της Ευρώπης;

Η καθημερινή ανασφάλεια των Ευρωπαίων

Για τη μεγάλη πλειονότητα των Ευρωπαίων, οι άμεσες απειλές δεν έρχονται σε μορφή βαλλιστικών πυραύλων, αλλά μέσα από κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα που εκτοξεύουν το κόστος ζωής: απλησίαστα ενοίκια, μη προσιτή παιδική μέριμνα, προβληματικές συγκοινωνίες, και συστηματικά πιεσμένες δημόσιες υπηρεσίες. Η απότομη αύξηση των στρατιωτικών δαπανών σε βάρος της κοινωνικής πρόνοιας διαμορφώνει μια επικίνδυνη εξίσωση που υπονομεύει την κοινωνική συνοχή.

Η κοινωνική ανθεκτικότητα δεν αποτελεί πολυτέλεια, είναι προϋπόθεση για την προστασία της δημοκρατίας. Ο αυταρχισμός δεν αναπτύσσεται μόνο μέσα από εξωτερικές απειλές, αλλά και από την αποτυχία των κρατών να ανταποκριθούν στις βασικές ανάγκες των πολιτών τους. Μια κοινωνία που μαστίζεται από έλλειψη στέγασης, φθίνουσες υποδομές και μειωμένη εμπιστοσύνη στους θεσμούς δεν μπορεί να συγκρατηθεί μόνο με όπλα.

Το παράδειγμα της Νέας Υόρκης: η κοινωνική πολιτική που κερδίζει την εμπιστοσύνη

Στις προκριματικές εκλογές για το δημαρχιακό αξίωμα της Νέας Υόρκης, ο Ζόχραν Μαμντάνι, εκπρόσωπος της νέας γενιάς δημοκρατικών σοσιαλιστών, παρουσίασε ατζέντα κοινωνικών πολιτικών που περιλαμβάνει δωρεάν συγκοινωνίες, καθολική παιδική μέριμνα, ελέγχους ενοικίων και φορολογία περιουσίας. Παρά τις αντιδράσεις του νεοφιλελεύθερου κυρίαρχου ρεύματος, τα προγράμματά του βρήκαν μεγάλη απήχηση στους πολίτες.

Το παράδειγμα αυτό, σε μια πόλη εμβληματική για τον καπιταλισμό, δείχνει πως η προσφορά ουσιαστικών δημόσιων αγαθών αποτελεί βασικό παράγοντα εμπιστοσύνης και κοινωνικής συνοχής. Αν αυτή η πλατφόρμα κερδίζει αποδοχή στη Νέα Υόρκη, σίγουρα μπορεί να έχει ακόμα μεγαλύτερη απήχηση σε μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις, όπως η Αθήνα, η Νάπολη και η Μασσαλία.

O κρίσιμος ρόλος της δημοκρατίας ενάντια στον αυταρχισμό

Η δημοκρατία σε τοπικό επίπεδο παραμένει μια ξεχασμένη πρώτη γραμμή άμυνας ενάντια στον αυταρχισμό. Στην Τουρκία, η κυβέρνηση Ερντογάν στοχοποιεί δημάρχους της αντιπολίτευσης, φυλακίζοντας και διώκοντάς τους στο πλαίσιο μιας εκστρατείας καταστολής. Παρά την εθνική και ευρωπαϊκή σιωπή, πολλοί δήμαρχοι στην Ευρώπη — με πρωτοβουλία από τον Ντάριο Ναρντέλα και άλλους — ύψωσαν τη φωνή τους υπερασπιζόμενοι τη δημοκρατία και τα θεμελιώδη δικαιώματα.

Η τοπική αυτοδιοίκηση, πιο κοντά στους πολίτες και λιγότερο υπόλογη στην πολιτική απαίτηση να κατευνάζει αυταρχικούς ηγέτες, αποτελεί σημαντικό ανάχωμα στη διατήρηση και ανανέωση της δημοκρατίας. Η Ευρώπη οφείλει να την ενδυναμώσει σε επίπεδο αρμοδιοτήτων, πόρων και πολιτικής στήριξης.

Η Κοινωνική Ευρώπη: στρατηγική επιλογή για το μέλλον

Η ιδέα της «Κοινωνικής Ευρώπης» δεν είναι ρομαντική ανάμνηση, αλλά επιτακτική ανάγκη. Η Ευρωπαϊκή Ένωση προτείνει έναν συνδυασμό οικονομικής ελευθερίας και κοινωνικής δικαιοσύνης, όμως αυτή η ισορροπία απειλείται με τους αυξανόμενους στρατιωτικούς προϋπολογισμούς. Αυτοί μπορεί να εκτοπίσουν πόρους ζωτικής σημασίας για την ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή, την ψηφιακή ισότητα, την πρόσβαση σε στέγαση και παιδική φροντίδα.

Η μάχη για την εμπιστοσύνη των Ευρωπαίων δεν θα κερδηθεί με τανκς, αλλά με σταθερές κοινωνικές πολιτικές που αντιμετωπίζουν τα καθημερινά προβλήματα. Η επένδυση σε βιώσιμες και συνεκτικές κοινωνίες αποτελεί τη μακροπρόθεσμη «άμυνα» της Ευρώπης.

Η συζήτηση για τις νατοϊκές δαπάνες: αριθμοί, αξίες και επιλογές

Η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών δεν αφορά μόνο τεχνικά ή οικονομικά ζητήματα, αλλά κυρίως ηθικές και πολιτικές επιλογές. Η Ευρώπη καλείται να αποφασίσει αν θα επενδύσει στους φόβους της ή σε ένα μέλλον οικοδομημένο πάνω στην εμπιστοσύνη, την κοινωνική συνοχή και τη δημοκρατία.

Η προστασία των ευρωπαϊκών πόλεων και κοινωνιών δεν μπορεί να επικεντρώνεται αποκλειστικά στην αστυνομία και τα σύνορα. Πρέπει να περιλαμβάνει πολιτικές στέγασης, υγείας, παιδείας και τοπικής διακυβέρνησης που καθιστούν τις κοινωνίες βιώσιμες, ανθεκτικές και ανθρώπινες.

Η πραγματική ασφάλεια για την Ευρώπη δεν βρίσκεται μόνο στο οπλοστάσιο, αλλά στο κοινωνικό κράτος και στη ζωντανή δημοκρατία.

(Πηγή: Politico)