NewsEdit Ακτιβιστές, ανεξάρτητες αρχές και πολίτες καταγγέλλουν αυταρχική εκτροπή και θεσμική οπισθοδρόμηση. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι κατηγορείται πως επιχειρεί να ελέγξει τη μάχη κατά της διαφθοράς — την ώρα που η χώρα δέχεται διεθνή στήριξη χωρίς προηγούμενο.
Από την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της το 1991, η Ουκρανία βρέθηκε επανειλημμένα στην κορυφή της λίστας με τις πιο διεφθαρμένες χώρες στην Ευρώπη. Παρά τις υποσχέσεις για μεταρρυθμίσεις, οι κυβερνήσεις της τελευταίας τριακονταετίας απέτυχαν να χτυπήσουν ουσιαστικά το καρκίνωμα της διαφθοράς. Ειδικά κατά τη διακυβέρνηση του φιλορωσικού προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς, πριν την ανατροπή του από το κίνημα του Μαϊντάν το 2014, η διαφθορά συνέχισε να κυριαρχεί ανεξέλεγκτη στο ουκρανικό κράτος.
Το στοίχημα των ανεξάρτητων αρχών μετά το Μαϊντάν
Μετά την πτώση του Γιανουκόβιτς, οι νέες αρχές της Ουκρανίας δημιούργησαν δύο κρίσιμους θεσμούς για την καταπολέμηση της διαφθοράς: την Εθνική Υπηρεσία Καταπολέμησης της Διαφθοράς (NABU) και την Ειδική Αντιδιαφθορά Εισαγγελία (SAPO). Η πρώτη είχε ως αποστολή τη διερεύνηση υποθέσεων διαφθοράς υψηλού επιπέδου, ενώ η δεύτερη ήταν επιφορτισμένη με την παραπομπή των υποθέσεων στη δικαιοσύνη.
Αυτές οι αρχές, παρά τις διαρκείς πολιτικές πιέσεις, προσπάθησαν να επιβιώσουν ως ανεξάρτητα εργαλεία θεσμικού εξυγιαντισμού, αποτελώντας βασική απαίτηση τόσο της ουκρανικής κοινωνίας όσο και των Δυτικών συμμάχων της χώρας.
Η έρευνα που άγγιξε τον πυρήνα της εξουσίας
Τους τελευταίους μήνες, η NABU είχε ξεκινήσει έρευνες για δύο πρόσωπα πολύ κοντά στον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι: τον αναπληρωτή πρωθυπουργό Ολέξι Τσερνίσοφ, που αντιμετωπίζει κατηγορίες για κατάχρηση εξουσίας και δωροδοκία, και τον Τιμούρ Μίντιχ, προσωπικό φίλο του Ζελένσκι και παραγωγό ταινιών.
Οι αποκαλύψεις φαίνεται πως προκάλεσαν πολιτικό σεισμό. Σύμφωνα με μαρτυρίες, στρατιωτικές δυνάμεις που υπάγονται απευθείας στην προεδρία εξαπέλυσαν περισσότερες από 70 εφόδους σε σπίτια και γραφεία υπαλλήλων της NABU, κατασχέτοντας κρίσιμο αποδεικτικό υλικό. Οι πρακτικές αυτές παραπέμπουν σε οργανωμένη απόπειρα φίμωσης και ποινικοποίησης των ελεγκτικών μηχανισμών.
Νομοθετικό πραξικόπημα με υπογραφή Ζελένσκι
Αντί να διαψεύσει τις καταγγελίες ή να ζητήσει ανεξάρτητο έλεγχο, η κυβέρνηση Ζελένσκι προώθησε νόμο που ανατρέπει τη θεσμική αυτονομία NABU και SAPO. Με το νέο πλαίσιο, επικεφαλής των δύο αρχών τίθεται ο Γενικός Εισαγγελέας — ένας αξιωματούχος που διορίζεται απευθείας από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ο νυν γενικός εισαγγελέας ανέλαβε καθήκοντα μόλις πριν από έναν μήνα, με απόφαση του ίδιου του Ζελένσκι.
Η νομοθετική αυτή παρέμβαση έγινε δεκτή με έντονη αντίδραση από την ουκρανική κοινωνία. Περίπου 3.000 πολίτες βγήκαν στους δρόμους του Κιέβου ζητώντας βέτο από τον πρόεδρο — κάτι που φυσικά δεν είχε νόημα, καθώς ο ίδιος προώθησε και υπέγραψε τον νόμο.
Η “φιλορωσική” δικαιολογία και η πραγματική εικόνα
Ο Ζελένσκι επιχείρησε να δικαιολογήσει την επέμβαση στην NABU και τη SAPO, κατηγορώντας τες εμμέσως για “φιλορωσική” στάση που βλάπτει την εθνική ασφάλεια. Ωστόσο, πολλοί παρατηρητές εντός και εκτός Ουκρανίας εκτιμούν πως η πραγματική αιτία είναι ο φόβος ότι οι έρευνες μπορεί να φτάσουν πολύ κοντά στον ίδιο και το στενό του περιβάλλον.
Η Ουκρανία έχει λάβει από το 2022 δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε στρατιωτική και οικονομική βοήθεια από ΗΠΑ, ΕΕ και άλλους συμμάχους. Κι όμως, δεν υπάρχουν αναλυτικά και αξιόπιστα στοιχεία για τη διάθεση σημαντικού μέρους αυτών των κονδυλίων. Το 2022, η Εθνική Υπηρεσία Ερευνών της Φινλανδίας (NBI) εντόπισε όπλα με προορισμό την Ουκρανία να καταλήγουν στη Φινλανδία, τη Σουηδία, τη Δανία και την Ολλανδία, σε δίκτυα οργανωμένου εγκλήματος. Ανάλογες καταγγελίες υπήρξαν και για μεταφορά οπλισμού σε εστίες συγκρούσεων σε χώρες της Αφρικής.
Ο Ζελένσκι και ο πόλεμος με τους αντιφρονούντες
Ανάμεσα στους πιο ηχηρούς επικριτές του προεδρικού επιτελείου βρίσκεται ο ακτιβιστής Βιτάλι Σαμπούνιν, που έχει ταχθεί ανοιχτά κατά της κρατικής διαφθοράς. Ο ίδιος έχει καταγγείλει τον Ζελένσκι ως “ενσάρκωση της διαφθοράς στην Ουκρανία”. Ο ακτιβιστής υπήρξε μέλος μονάδας ειδικών δυνάμεων στην αρχή του πολέμου και στη συνέχεια εντάχθηκε σε αντιδιαφθορά μονάδα.
Ωστόσο, η στοχοποίησή του από τις αρχές είναι συνεχής και διαρκώς κλιμακούμενη. Από επίθεση με χημική ουσία το 2018, σε εμπρησμό της οικίας του το 2020, και κατηγορίες για οικονομικές ατασθαλίες ή αποφυγή στράτευσης τα τελευταία δύο χρόνια, ο Σαμπούνιν αντιμετωπίζει ένα καθεστώς καταστολής που θυμίζει αυταρχικά καθεστώτα.
Η θεσμική οπισθοχώρηση εν μέσω πολέμου
Η χθεσινή ψήφιση του επίμαχου νόμου ενισχύει τις ανησυχίες για συστηματική διάβρωση των θεσμών στην Ουκρανία, ακριβώς τη στιγμή που η χώρα εξαρτάται απόλυτα από τη διεθνή στήριξη — πολιτική, στρατιωτική και οικονομική. Η κατάργηση της ανεξαρτησίας των ελεγκτικών μηχανισμών δημιουργεί ρωγμές στην εικόνα του “δημοκρατικού προμαχώνα” που επιχειρεί να χτίσει η ουκρανική κυβέρνηση απέναντι στη ρωσική εισβολή.
Η Δύση, που έχει επενδύσει τεράστιους πόρους και πολιτικό κεφάλαιο στο “ουκρανικό πρότυπο”, καλείται πλέον να αποφασίσει: θα συνεχίσει να παρέχει στήριξη χωρίς όρους ή θα απαιτήσει λογοδοσία και θεσμικό σεβασμό ως αντάλλαγμα; Διότι χωρίς ανεξάρτητους θεσμούς και κράτος δικαίου, η Ουκρανία κινδυνεύει να χάσει όχι μόνο τον πόλεμο, αλλά και την ηθική της νομιμοποίηση.
- Τζένσεν Χουάνγκ: Το μέλλον της τεχνητής νοημοσύνης είναι φυσικό, ρομποτικό και αναπόφευκτο
- Ουκρανία: Μια χώρα παγιδευμένη στο δίχτυ της διαφθοράς
- Ρόδος: Πα-τέρας κακοποιούσε την κόρη του επί 15 χρόνια
- Προς συμφωνία-πλαίσιο ΕΕ-ΗΠΑ για τους δασμούς 15%
- Κύπρος: Δύο νεκροί, δεκάδες τραυματίες και εκτεταμένες καταστροφές από τη μεγάλη πυρκαγιά στη Λεμεσό