Ανάλυση Anatropinews / Η επίμονη ακρίβεια διαλύει τη μεσαία τάξη

Η ακρίβεια που επιμένει και η οικονομία που «ματώνει» — Τι δείχνουν τα στοιχεία της Eurostat για τον πληθωρισμό στην Ελλάδα

Η Ελλάδα παραμένει παγιδευμένη σε ένα ιδιότυπο πληθωριστικό «παράδοξο»: ενώ οι πληθωριστικές πιέσεις δείχνουν να αποκλιμακώνονται στην υπόλοιπη Ευρώπη, η εγχώρια οικονομία εξακολουθεί να πλήττεται από αυξήσεις τιμών σχεδόν σε κάθε βασική κατηγορία αγαθών και υπηρεσιών. Τα στοιχεία της Eurostat για τον Ιούνιο είναι ενδεικτικά. Ο γενικός δείκτης τιμών καταναλωτή αυξήθηκε στην Ελλάδα κατά 3,6% σε ετήσια βάση — αρκετά υψηλότερα από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (2%) και της Ε.Ε. συνολικά (2,3%).

Ο πληθωρισμός «κρύβει» περισσότερα απ’ όσα δείχνει

Παρότι το 3,6% δεν μοιάζει, εκ πρώτης όψεως, τρομακτικό, οι επιμέρους δείκτες αποκαλύπτουν μια πολύ πιο ανησυχητική πραγματικότητα. Ο πληθωρισμός πλήττει ιδιαίτερα τα ελληνικά νοικοκυριά, διαβρώνοντας το διαθέσιμο εισόδημα, αυξάνοντας τις καθημερινές δαπάνες και διαβρώνοντας τις αποταμιεύσεις — εκεί που υπάρχουν.

Πίσω από τους αριθμούς κρύβεται και μια άλλη όψη: η σημαντική αύξηση των δημοσίων εσόδων λόγω υψηλού ΦΠΑ — ο οποίος υπολογίζεται επί αυξημένων τιμών — τροφοδοτεί πρόσκαιρα τα κρατικά ταμεία, χωρίς να λύνει όμως το πρόβλημα της ακρίβειας, που έχει δομικά και μακροχρόνια χαρακτηριστικά.

Ρεύμα, στέγαση, τουρισμός και εστίαση «καίνε» τα νοικοκυριά

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η ανάλυση των επιμέρους κατηγοριών. Η Ελλάδα είναι:

3η στην Ε.Ε. στην ετήσια αύξηση του ηλεκτρικού ρεύματος με 23,1%, έναντι 1,2% στον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
1η στην Ε.Ε. στην αύξηση κόστους στέγασης με 9,2%, έναντι 2,7%.
Σχεδόν διπλάσια αύξηση στα εστιατόρια και καφέ (7% στην Ελλάδα, 4,1% στην Ε.Ε.).
2η στην Ε.Ε. στην αύξηση τιμών σε ψάρια (7%), και χοιρινό κρέας (7,6%), όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος κινείται γύρω στο 2,2-2,3%.
2η και 3η αντίστοιχα στην αύξηση τιμών σε ένδυση και υπόδηση (αύξηση 4,9% στα ρούχα, 4,9% στα παπούτσια, έναντι 0,2% και 0,6% στην Ε.Ε.).

Ακόμη και ο εσωτερικός τουρισμός, που θεωρείται βαρόμετρο για την εγχώρια κατανάλωση και την οικονομική ανθεκτικότητα, κατέγραψε αυξήσεις της τάξης του 8,9%, όταν στην υπόλοιπη Ε.Ε. ήταν 3,3%.

Δομικά αίτια και η ανεπάρκεια προσφοράς

Το εύρος των ανατιμήσεων σε διαφορετικούς κλάδους υποδηλώνει ότι το πρόβλημα δεν περιορίζεται σε εξωγενείς κρίσεις ή συγκυριακές πιέσεις. Αντίθετα, αποτυπώνεται η έλλειψη ανταγωνισμού στην εγχώρια αγορά, η κυριαρχία ολιγοπωλιακών δομών, αλλά και η χαμηλή παραγωγική αυτάρκεια της χώρας.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο καταναλωτικό – είναι και παραγωγικό. Η Ελλάδα αδυνατεί να παράγει βασικά καταναλωτικά αγαθά, γεγονός που την καθιστά ευάλωτη σε εισαγόμενες αυξήσεις τιμών και σε στρεβλώσεις στην αλυσίδα εφοδιασμού. Η παρακμή της μεταποίησης και της βιομηχανίας τα τελευταία χρόνια έχει στερήσει από την οικονομία ένα κρίσιμο ανάχωμα απέναντι στην ακρίβεια.

Η αποταμίευση σε ελεύθερη πτώση

Αυτή η συνθήκη επιδεινώνεται περαιτέρω από ένα άλλο διαρθρωτικό πρόβλημα: την έλλειψη εθνικής αποταμίευσης. Όπως έχει δείξει παλαιότερη μελέτη του ΙΟΒΕ, τον Μάιο του 2025 το 83% των ελληνικών νοικοκυριών δεν θεωρεί πιθανή την αποταμίευση εντός του επόμενου έτους. Ο δείκτης πρόθεσης αποταμίευσης παρέμεινε βαθιά αρνητικός, στις -65 μονάδες.

Ακόμη πιο αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία του 2022: σύμφωνα με μελέτη του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών για λογαριασμό της Eurobank, η Ελλάδα κατέγραψε αρνητική αποταμίευση -4%, όταν στην Ιταλία και την Ισπανία ήταν +4%, στην Ολλανδία +12%, και στο σύνολο της Ε.Ε. +7%. Είναι ενδεικτικό ότι το 2009, προ κρίσης, η αποταμίευση στην Ελλάδα βρισκόταν στο +9%.

Η ανάγκη για ένα νέο παραγωγικό και ανταγωνιστικό μοντέλο

Η αντιμετώπιση της ακρίβειας δεν μπορεί να περιορίζεται σε επιδοματικές πολιτικές ή σε μέτρα ανακούφισης. Χρειάζεται επαναθεμελίωση του παραγωγικού μοντέλου: ενίσχυση της μεταποίησης, των εξαγωγικών δυνατοτήτων, στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, επενδύσεις στην αγροδιατροφή, και —κυρίως— ενίσχυση της αποταμιευτικής βάσης που θα στηρίξει τις επενδύσεις.

Ο πληθωρισμός, όσο κι αν αποκρύπτεται πίσω από γενικούς δείκτες, ροκανίζει την οικονομική σταθερότητα, αποδυναμώνει τη μεσαία τάξη και υπονομεύει την ανταγωνιστικότητα της χώρας. Το πρόβλημα είναι βαθιά συστημικό. Και γι’ αυτό απαιτεί διαρθρωτικές απαντήσεις.