Η Ελλάδα και πάλι ουραγός στην Ε.Ε.: 7 αλήθειες για την κατάρρευση των μισθών

Η Ελλάδα δεν βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις της Ε.Ε. μόνο ως προς το κατά κεφαλήν ΑΕΠ και την αγοραστική δύναμη. Αποτελεί ουραγό και στον ρυθμό αύξησης των μισθών, γεγονός που ενισχύει το χάσμα ευημερίας μεταξύ Ελλάδας και άλλων χωρών, ακόμα και του πρώην ανατολικού μπλοκ.

Το πρόβλημα δεν είναι απλώς αριθμητικό – πρόκειται για μια μακροχρόνια παγίδα στασιμότητας που πλήττει εργαζομένους, επιχειρήσεις και το ίδιο το μέλλον της ελληνικής οικονομίας.

Μισθολογική υστέρηση στην Ελλάδα

Οι στατιστικές δεν λένε ψέματα. Η Ελλάδα, παρά την έξοδο από την εποχή των μνημονίων, δεν έχει καταφέρει να ευθυγραμμίσει την αύξηση των μισθών με τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Το αποτέλεσμα είναι μία συνεχής απώλεια αγοραστικής δύναμης για τον μέσο εργαζόμενο.

Ποσοτικά στοιχεία: 2018-2023

Σύμφωνα με τα δεδομένα, την περίοδο 2018–2023, ο μέσος προσαρμοσμένος μισθός πλήρους απασχόλησης στην Ελλάδα αυξήθηκε μόλις κατά 7%, ενώ ο μέσος ευρωπαϊκός ρυθμός αύξησης ήταν 19%. Το αποτέλεσμα: η χώρα κατατάσσεται 26η από τις 27 χώρες της Ε.Ε. σε αυτόν τον κρίσιμο δείκτη.

Χώρα	Αύξηση Μισθών (PPS) 2018-2023
Ιρλανδία	+30%
Πολωνία	+25%
Βουλγαρία	+20%
Μέσος Όρος Ε.Ε.	+19%
Ελλάδα	+7%

Η σημασία της αγοραστικής δύναμης (PPS)

Το PPS (Purchasing Power Standard) είναι μέτρο που δείχνει την πραγματική αγοραστική δυνατότητα των μισθών σε κάθε χώρα. Όταν οι αυξήσεις μισθών δεν συμβαδίζουν με τον πληθωρισμό ή το κόστος ζωής, το PPS μειώνεται – δηλαδή οι εργαζόμενοι αγοράζουν λιγότερα με τα ίδια ή ελαφρώς περισσότερα χρήματα. Αυτό ακριβώς συμβαίνει στην Ελλάδα.

Το χάσμα παραγωγικότητας-μισθών

Η θεωρία της οικονομίας λέει ότι όσο αυξάνεται η παραγωγικότητα της εργασίας, τόσο αυξάνονται και οι αμοιβές. Ωστόσο, στην Ελλάδα αυτή η σχέση έχει αποσυνδεθεί.

Κατά την περίοδο 2018–2023, η παραγωγικότητα σε πολλούς κλάδους αυξήθηκε σημαντικά περισσότερο από τους μισθούς, οδηγώντας σε ένα επικίνδυνο χάσμα.

Οι κλάδοι με το μεγαλύτερο χάσμα

Το μεγαλύτερο χάσμα παρατηρείται στους εξής τομείς:

Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος & φυσικού αερίου: Χάσμα άνω των 4 μονάδων
Μεταποίηση
Χονδρικό εμπόριο
Μεταφορές & αποθήκευση
Διαχείριση ακίνητης περιουσίας
Κατασκευές
Διοικητικές υπηρεσίες & υποστήριξη

Αυτοί οι τομείς απασχολούν μεγάλο αριθμό εργαζομένων και αποτελούν πυλώνες της οικονομίας. Το γεγονός ότι η παραγωγικότητα τους αυξάνεται χωρίς αντίστοιχη μισθολογική ενίσχυση αποτελεί σοβαρό πρόβλημα.

Μακροχρόνια παρατήρηση: 1995–2023

Μια πιο μακροπρόθεσμη ανάλυση δείχνει ότι 29 τομείς παρουσίασαν συστηματικά υψηλότερη αύξηση παραγωγικότητας από τους μισθούς. Μάλιστα, το ποσοστό εργαζομένων σε αυτούς τους κλάδους αυξήθηκε από 45% (1995–2020) σε 70% (2023).

Αυτό σημαίνει ότι το φαινόμενο εμβαθύνεται, και πλέον αφορά τη συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων.

Παράγοντες που τροφοδοτούν την υστέρηση

Η υστέρηση της μισθολογικής ανόδου έχει τις ρίζες της:

Χαμηλή τεχνολογική αναβάθμιση των επιχειρήσεων
Κατακερματισμός της αγοράς εργασίας με μικρούς εργοδότες
Ατομικές συμβάσεις εργασίας & αποδυνάμωση συλλογικών διαπραγματεύσεων
Ευέλικτες μορφές απασχόλησης με επισφαλείς όρους
Υψηλό μη μισθολογικό κόστος (εισφορές, φόροι)

Η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας

Κατά την περίοδο των μνημονίων, οι συλλογικές συμβάσεις αποδυναμώθηκαν. Η πλειονότητα των εργαζομένων πλέον καλύπτεται από ατομικές συμφωνίες, με αποτέλεσμα να περιορίζεται η δυνατότητα διαπραγμάτευσης καλύτερων όρων.

Ευέλικτη απασχόληση και αμοιβές

Οι μερικής απασχόλησης και οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου έχουν αυξηθεί. Παρόλο που προσφέρουν “ευελιξία”, δημιουργούν ανασφάλεια και πολύ χαμηλές αποδοχές. Σημαντικό μέρος του εργατικού δυναμικού παραμένει εγκλωβισμένο σε καθεστώς χαμηλών μισθών.

Το μη μισθολογικό κόστος

Παρά τις μειώσεις, το μη μισθολογικό κόστος παραμένει υψηλό. Φόροι και ασφαλιστικές εισφορές τρώνε μεγάλο μέρος του καθαρού μισθού, ειδικά για εργαζόμενους με οικογένεια.

Προτάσεις για αναστροφή της τάσης

Για να υπάρξει αναστροφή της κατάστασης, προτείνονται:

Επαναφορά & ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων
Μείωση του μη μισθολογικού κόστους
Επενδύσεις σε ψηφιακή και τεχνολογική αναβάθμιση των ΜμΕ
Αναβάθμιση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού

Ο ρόλος της κατάρτισης και της επανακατάρτισης

Το μέλλον της εργασίας απαιτεί νέες δεξιότητες. Η ενίσχυση των προγραμμάτων κατάρτισης και η διασύνδεσή τους με την αγορά είναι κρίσιμη, ειδικά για νέους και εργαζόμενους σε παραδοσιακούς κλάδους.

Δημιουργία μηχανισμού παρακολούθησης

Απαραίτητη είναι η θέσπιση μηχανισμού που θα παρακολουθεί και θα αξιολογεί τη σχέση παραγωγικότητας – μισθών ανά κλάδο, διασφαλίζοντας ότι δεν παρατηρούνται νέες ανισορροπίες.

Συχνές Ερωτήσεις (FAQs)

1. Γιατί η Ελλάδα έχει τόσο χαμηλή αύξηση μισθών;
Η αύξηση είναι περιορισμένη λόγω απουσίας συλλογικών διαπραγματεύσεων και υψηλών εργοδοτικών βαρών.

2. Ποιοι κλάδοι έχουν το μεγαλύτερο χάσμα μισθών–παραγωγικότητας;
Ενέργεια, μεταποίηση, μεταφορές και διοικητικές υπηρεσίες.

3. Πόσο υψηλό είναι το μη μισθολογικό κόστος στην Ελλάδα;
Παραμένει ένα από τα υψηλότερα στην Ε.Ε., επηρεάζοντας τις καθαρές αποδοχές.

4. Πώς μπορούν να αυξηθούν οι μισθοί στην Ελλάδα;
Μέσω επενδύσεων, τεχνολογίας, ενίσχυσης της κατάρτισης και συλλογικών συμβάσεων.

5. Ποια είναι η επίδραση των ατομικών συμβάσεων εργασίας;
Περιορίζουν τη διαπραγματευτική δύναμη του εργαζόμενου και οδηγούν σε χαμηλότερους μισθούς.

6. Πώς επηρεάζει το μέγεθος του εργοδότη τον μισθό;
Μεγαλύτερες επιχειρήσεις πληρώνουν περισσότερο. Οι μικροί εργοδότες συχνά προσφέρουν χαμηλότερους μισθούς.

Συμπεράσματα & επόμενα βήματα

Η Ελλάδα χρειάζεται ριζική μεταρρύθμιση στην αγορά εργασίας για να γεφυρώσει το χάσμα παραγωγικότητας και αμοιβών. Οι μισθοί δεν μπορούν να παραμείνουν στα ίδια επίπεδα όταν το κόστος ζωής αυξάνεται. Η ενίσχυση της παραγωγικότητας, η μείωση του κόστους και η θεσμική ενίσχυση των εργαζομένων είναι οι βασικοί άξονες για μια δίκαιη και βιώσιμη αναπτυξιακή πορεία.