Καύσωνας και εργαζόμενοι: Πώς να αναγνωρίσετε τη θερμική εξάντληση, ποια μέτρα να λάβετε και ποια είναι τα δικαιώματά σας

Καθώς η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν ακόμη ακραίο καύσωνα, οι εργαζόμενοι –ιδίως όσοι απασχολούνται σε εξωτερικούς χώρους– καλούνται να αντιμετωπίσουν αυξημένους κινδύνους για την υγεία τους.

Η κλιματική κρίση έχει ανεβάσει τη θερμοκρασία σε πρωτοφανή επίπεδα και η θερμική καταπόνηση εξελίσσεται σε σοβαρή απειλή για την ασφάλεια και τη ζωή χιλιάδων ανθρώπων.

Θερμική εξάντληση: Ένας σιωπηλός αλλά επικίνδυνος αντίπαλος

Η υπερβολική ζέστη δεν προκαλεί μόνο δυσφορία. Μπορεί να οδηγήσει σε θερμική εξάντληση, θερμοπληξία και ακόμα και σε θάνατο – όχι μόνο τη στιγμή της έκθεσης, αλλά και ώρες ή ημέρες αργότερα. Η προσπάθεια του σώματος να διατηρηθεί δροσερό κάτω από έντονη σωματική καταπόνηση μπορεί να επηρεάσει σοβαρά ζωτικά όργανα όπως οι νεφροί και η καρδιά, επιβαρύνοντας ταυτόχρονα το αναπνευστικό και τη ψυχική υγεία.

Οι εργαζόμενοι σε βαριές σωματικές εργασίες, όπως οικοδομές, γεωργικές δραστηριότητες ή υπηρεσίες καθαριότητας, είναι οι πρώτοι που εκτίθενται, αλλά δεν είναι οι μόνοι. Εργαζόμενοι σε εσωτερικούς χώρους χωρίς επαρκή ψύξη ή αερισμό, συμπεριλαμβανομένων γραφείων ή εργοστασίων, διατρέχουν επίσης σημαντικό κίνδυνο.

Τραγικά περιστατικά και αριθμοί που σοκάρουν

Η Ευρώπη έχει αρχίσει να μετρά τραγικά αποτελέσματα. Από τις 23 Ιουνίου έως τις 2 Ιουλίου 2025, καταγράφηκαν περίπου 2.300 θάνατοι που συνδέονται με τη ζέστη σε 12 ευρωπαϊκές πόλεις, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Grantham του Imperial College London. Από αυτούς, τουλάχιστον 1.500 θάνατοι αποδίδονται στην κλιματική αλλαγή.

Η Αθήνα καταγράφει 96 θανάτους σχετιζόμενους με υπερβολική ζέστη, ενώ η κατάσταση είναι εξίσου κρίσιμη σε μεγάλες πόλεις όπως το Παρίσι, το Μιλάνο και η Βαρκελώνη. Χαρακτηριστικό παράδειγμα: ο θάνατος μιας 51χρονης οδοκαθαρίστριας στη Βαρκελώνη, λίγες ώρες μετά τη λήξη της βάρδιάς της, ερευνάται πλέον ως πιθανό θερμικό περιστατικό.

Πώς να αναγνωρίσετε τα σημάδια θερμικής καταπόνησης

Οι ειδικοί προειδοποιούν πως ακόμα και υγιή άτομα, εάν εκτεθούν αρκετά, μπορεί να εμφανίσουν τα παρακάτω συμπτώματα:

Έντονη ζάλη ή λιποθυμία
Πονοκέφαλος και ναυτία
Μυϊκές κράμπες ή έντονη εξάντληση
Ασυνήθιστη σύγχυση, δυσκολία συγκέντρωσης ή ελαφρά παραλήρημα
Ταχυπαλμία ή/και αίσθημα δύσπνοιας

Τι να κάνετε:
Σταματήστε άμεσα οποιαδήποτε δραστηριότητα, μεταφερθείτε σε σκιερό ή δροσερό μέρος, πιείτε νερό και αφαιρέστε όσα ρούχα δεν είναι απαραίτητα. Αν τα συμπτώματα επιμείνουν για περισσότερο από 30 λεπτά, αναζητήστε άμεση ιατρική βοήθεια.

Πώς να προστατευθείτε εν μέσω καύσωνα

Σύμφωνα με τον δείκτη WBGT (Wet Bulb Globe Temperature), που υπολογίζει τη συνολική θερμική επιβάρυνση με βάση θερμοκρασία, υγρασία, άνεμο και ηλιακή ακτινοβολία, οι εργασίες υψηλής έντασης σε θερμοκρασίες άνω των 30°C θεωρούνται επικίνδυνες, ενώ άνω των 32°C χαρακτηρίζονται ακραία απειλητικές.

Οι ειδικοί συστήνουν:

Συχνά διαλείμματα σε σκιερά ή κλιματιζόμενα σημεία
Κατανάλωση νερού κάθε 15-20 λεπτά, ακόμη και χωρίς δίψα
Προσαρμογή ρουχισμού σε ελαφρά, ανοιχτόχρωμα υφάσματα
Μετατόπιση των ωρών εργασίας νωρίτερα ή αργότερα την ημέρα
Συλλογική εγρήγορση σε περιπτώσεις που συνάδελφοι εμφανίσουν σημάδια θερμικής εξάντλησης

Ποια είναι τα δικαιώματα των εργαζομένων σε περίοδο καύσωνα

Η προστασία από τις ακραίες θερμοκρασίες δεν είναι ακόμα ενιαία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όμως πολλές χώρες –συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας– έχουν θεσπίσει σχετικούς κανόνες.

Τι ισχύει στην Ελλάδα:

Αναστολή εργασιών σε εξωτερικούς χώρους όταν η θερμοκρασία υπερβαίνει συγκεκριμένα όρια (π.χ. >38°C).
Υποχρέωση παροχής νερού και σκίασης από τον εργοδότη.
Συχνά διαλείμματα και δυνατότητα περιορισμού εργασίας ανάλογα με τη φυσική ένταση της δραστηριότητας.
Πρόστιμα έως 2.000 ευρώ ανά εργαζόμενο για εργοδότες που δεν τηρούν τα μέτρα προστασίας.

Τι ισχύει στην Ε.Ε.:

Στη Γαλλία, οι εργοδότες υποχρεούνται να διασφαλίζουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό και προσαρμογή ωραρίων.
Στην Ιταλία, η εργασία σε εξωτερικούς χώρους έχει απαγορευτεί κατά τις θερμότερες ώρες σε περιόδους έντονου καύσωνα.
Στην Κύπρο, έχουν καθοριστεί θερμοκρασιακά όρια ανά είδος εργασίας, ενώ απαιτούνται ειδικά μέτρα προστασίας σε όλα τα εργοτάξια.

Παράλληλα, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων (ETUC), κάθε εργαζόμενος έχει το δικαίωμα να αρνηθεί εργασία εφόσον θεωρεί ότι κινδυνεύει η υγεία του από ακραίες συνθήκες θερμότητας.

Το αίτημα για ευρωπαϊκή νομοθεσία

Η ETUC και άλλοι οργανισμοί ζητούν επειγόντως κοινή ευρωπαϊκή στρατηγική:

Με θέσπιση ενιαίων ορίων θερμοκρασίας για εργασία
Με δικαίωμα ιατρικής εξέτασης για όσους εργάζονται υπό ακραίες θερμοκρασίες
Με δυνατότητα διακοπής εργασίας χωρίς ποινικές ή πειθαρχικές συνέπειες

Η εργασία σε καύσωνα δεν είναι απλώς δύσκολη — είναι επικίνδυνη. Οι εργοδότες έχουν ευθύνη, αλλά και οι εργαζόμενοι οφείλουν να γνωρίζουν πότε πρέπει να προστατεύσουν την υγεία τους. Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων, η λήψη προληπτικών μέτρων και η γνώση των δικαιωμάτων τους είναι το τρίπτυχο επιβίωσης σε έναν πλανήτη που θερμαίνεται — και σε μια καθημερινότητα που αλλάζει.

Ενημερωθείτε – Προστατευθείτε – Διεκδικήστε
Η θερμική ασφάλεια είναι ανθρώπινο δικαίωμα.