Το πολιτικό ερώτημα του καλοκαιριού είναι απλό αλλά καίριο: Θα ιδρύσει ο Αλέξης Τσίπρας νέο κόμμα; Κι αν το κάνει, μπορεί να πετύχει; Η απάντηση δεν είναι προφανής, κυρίως γιατί εδώ δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με ένα τεχνικό ζήτημα πολιτικού σχεδιασμού, αλλά με ένα βαθύ δίλημμα ταυτότητας: ο Τσίπρας θέλει να γυρίσει ως “κάτι νέο” ή ως “αυτός που ήταν”;
Του Ανατρεπτικού*
Ένα “αν” που τελικά μοιάζει με “πότε;”
Παρά τις συνεχείς διαψεύσεις από το περιβάλλον του, η ιδέα ενός νέου πολιτικού σχηματισμού φαίνεται πλέον λιγότερο υποθετική και περισσότερο αναμενόμενη. Οι δημόσιες παρεμβάσεις του πρώην πρωθυπουργού αυξάνονται, οι αναφορές του σε κρίσιμα πολιτικά ζητήματα γίνονται όλο και πιο αιχμηρές και το επικοινωνιακό του προφίλ έχει ανανεωθεί — όχι ως μεταμόρφωση, αλλά ως επιστροφή με επεξεργασμένη αυτογνωσία.
Στο παρασκήνιο, οι διαρροές για πρόσωπα, σχέσεις και κινήσεις πολλαπλασιάζονται. Παρότι δεν υπάρχει (επισήμως) οργανωτική δομή ή έτοιμος κομματικός μηχανισμός, κανείς δεν πείθεται πως δεν συμβαίνει κάτι. Το ερώτημα μετατοπίζεται από το “αν” στο “πότε” και κυρίως στο “πώς”.
Τα υπέρ του εγχειρήματος
Ο Τσίπρας διατηρεί ένα μοναδικό πολιτικό προφίλ στην ελληνική κεντροαριστερά. Μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, κουβαλά το παρελθόν της εξουσίας αλλά και το προφίλ του πολιτικού που συγκρούστηκε — με λάθη, αλλά και με προσωπικό κόστος.
Τα πλεονεκτήματα:
- Αναγνωρισιμότητα και πυρήνας εμπιστοσύνης: Ο Τσίπρας μπορεί να απευθυνθεί σε ένα κομμάτι του εκλογικού σώματος που νιώθει πολιτικά άστεγο.
- Δημόσια κόπωση από το υπάρχον τοπίο: Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει χάσει τη δυναμική του, το ΠΑΣΟΚ δεν πείθει και το κυβερνητικό σχήμα εμφανίζει σημάδια φθοράς. Το πεδίο είναι ανοιχτό.
- Ικανότητα ελέγχου της ατζέντας: Ακόμα και ως παρατηρητής, ο Τσίπρας πυροδοτεί πολιτικές εξελίξεις. Ως παίκτης, θα προκαλέσει ανακατατάξεις.
Οι παγίδες της διαδρομής στο προσκήνιο
Η επιτυχία δεν είναι αυτονόητη. Υπάρχουν σοβαρά εμπόδια, τόσο πολιτικά όσο και συμβολικά.
- Φθορά προσώπων: Ο ίδιος ο Τσίπρας κουβαλά βαρύ φορτίο από τη διακυβέρνηση 2015-2019. Πολλοί που κάποτε τον στήριξαν, σήμερα διστάζουν.
- Κατακερματισμός του προοδευτικού χώρου: Ένα ακόμα κόμμα μπορεί να βαθύνει το χάσμα αντί να το γεφυρώσει.
- Ασαφής στρατηγική: Αν το νέο σχήμα δεν ξεκαθαρίσει αν είναι κόμμα-κινήμα ή απλώς ένα “πολιτικό όχημα για επιστροφή”, κινδυνεύει να καεί πριν απογειωθεί.
Ποιον Τσίπρα θα δούμε;
Η κεντρική πολιτική ερώτηση δεν αφορά μόνο το αν θα ιδρύσει κόμμα, αλλά ποιος θα είναι ο Τσίπρας που θα το οδηγήσει. Αν εμφανιστεί ως ηγέτης ενός εναλλακτικού, ανανεωμένου κοινωνικού ρεύματος με περιεχόμενο, εκπροσώπηση και αυτοκριτική, τότε θα έχει σοβαρές πιθανότητες να επανασυνδεθεί με τον κόσμο. Αν όμως επιστρέψει με ατζέντα “επαναφοράς” και αίσθηση παλινόρθωσης, οι ελπίδες είναι περιορισμένες.
Το πολιτικό του αποτύπωμα είναι αυθεντικό — ακριβώς αυτό είναι που προκαλεί την αναταραχή. Δεν μπορεί να αναγεννηθεί ως «άλλος», αλλά μπορεί να επιστρέψει βελτιωμένος. Όχι ως προϊόν rebranding, αλλά ως πολιτικός που έμαθε από τις ήττες του και τις κρατά ως διδάγματα για το μέλλον, μπροστά, όχι πίσω του.
Το τελικό στοίχημα
Ένα κόμμα υπό τον Τσίπρα θα ξεκινήσει δυναμικά. Το αν θα αντέξει, όμως, εξαρτάται από:
- Την ποιότητα και την τόλμη της πολιτικής του πρότασης
- Τη συσπείρωση νέων και παλιών δυνάμεων με πειστική ατζέντα
- Την ικανότητά του να εκπροσωπήσει κάτι πραγματικά εναλλακτικό, όχι απλώς αντιδεξιό
Αν αυτά δεν υπάρξουν, το νέο εγχείρημα μπορεί να καταλήξει σε έναν προσωπικό θύλακα με περιορισμένη εμβέλεια. Αν υπάρξουν, το κενό της αντιπολίτευσης μπορεί να καλυφθεί ουσιαστικά.
Ο Τσίπρας παραμένει απειλή για τον Μητσοτάκη και την γαλάζια παράταξη — όχι επειδή αλλάζει, αλλά επειδή παραμένει αναφορά. Το νέο του κόμμα, αν υπάρξει, δεν θα κριθεί από το όνομα ή τα πρόσωπα. Θα κριθεί από το αν μπορεί να εμπνεύσει ξανά μια πλειοψηφία που δεν νιώθει πλέον ότι την εκπροσωπεί κανείς.
Η μπάλα είναι στο δικό του γήπεδο. Το ρίσκο είναι μεγάλο. Το διακύβευμα μεγαλύτερο.