NewsEdit Το ανθρώπινο σώμα θεωρείται ένα από τα πιο πολύπλοκα και εντυπωσιακά «μηχανήματα» της φύσης, προϊον περίπου τεσσάρων δισεκατομμυρίων ετών εξέλιξης. Όμως, παρά την εντυπωσιακή πρόοδο της επιστήμης, υπάρχουν ακόμη χαρακτηριστικά που προκαλούν πονοκέφαλο στους ερευνητές.
Γιατί μόνο οι άνθρωποι έχουν πηγούνι; Γιατί το μέγεθος των όρχεων διαφέρει τόσο δραματικά μεταξύ διαφορετικών πρωτευόντων, και πώς σχετίζεται αυτό με τη συμπεριφορά μας;
Εξελικτικό δέντρο και «πειράματα» της φύσης
Ο συγγραφέας του βιβλίου «The Tree of Life» επιχειρεί να εξηγήσει πώς μέσα από την επιστήμη της εξέλιξης μπορούμε να εντοπίσουμε το πώς δημιουργήθηκε και τροποποιήθηκε σταδιακά κάθε μέρος του σώματος: έντερο, σπονδυλική στήλη, άκρα, γάλα, τρίχες, νύχια, και τέλος πιο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, όπως το πηγούνι.
Οι ερευνητές προσεγγίζουν αυτά τα μυστήρια ψάχνοντας για περιπτώσεις «σύγκλισης» στη φύση – δηλαδή χαρακτηριστικά που έχουν εμφανιστεί ανεξάρτητα σε διαφορετικές γραμμές εξέλιξης, λειτουργώντας ουσιαστικά ως «πειράματα» της φύσης.
Το μέγεθος των όρχεων και ο αναπαραγωγικός ανταγωνισμός
Ένα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα αυτής της σύγκλισης είναι το μέγεθος των όρχεων στα πρωτεύοντα. Παρά το ίδιο περίπου μέγεθος σώματος, είδη όπως ο κολομπίνος μακάκος και ο μακάκος διαφέρουν εντυπωσιακά: όρχεις μόλις 3 γραμμάρια για τον κολομπίνο, ενώ για τον μακάκο φτάνουν τα 48 γραμμάρια. Το ίδιο συμβαίνει με τους γορίλες (που έχουν μικρούς όρχεις και ζουν με χαρέμι), τους χιμπαντζήδες και τους μπονόμπο (που έχουν μεγάλους όρχεις και ζουν σε ομάδες με έντονη σεξουαλική δραστηριότητα και υψηλό κατακερματισμό των συντρόφων).
Η «απάντηση», σύμφωνα με τους επιστήμονες, βρίσκεται στον ανταγωνισμό του σπέρματος. Σε είδη όπου τα θηλυκά ζευγαρώνουν με πολλούς συντρόφους, το σπέρμα διαφορετικών αρσενικών ανταγωνίζεται για τη γονιμοποίηση. Όσο μεγαλύτερος ο ανταγωνισμός, τόσο μεγαλύτεροι και πιο παραγωγικοί οι όρχεις.
Το μοτίβο αναπαράγεται σε όλη τη φύση ακόμη και στους δελφίνους, όπου οι όρχεις μπορεί να αντιστοιχούν μέχρι και στο 4% του βάρους του σώματος – αναλογικά, όσο ένα ανθρώπινο ζευγάρι όρχεων τριών κιλών!
Το μυστήριο του ανθρώπινου πηγουνιού
Σε αντίθεση με το μέγεθος των όρχεων, το πηγούνι αποτελεί γρίφο χωρίς οριστική λύση. Καμία άλλη ομάδα πρωτευόντων — ούτε καν οι Νεάντερταλ — δεν έχει τη χαρακτηριστική προβολή πηγουνιού που διαθέτει ο Homo sapiens. Υπάρχουν αρκετές θεωρίες: ότι προσφέρει μηχανική σταθερότητα στη γνάθο, ότι εξελίχθηκε για σκοπούς σεξουαλικής επιλογής (π.χ. για να ενισχύει τη γενειάδα) ή ότι αποτελεί υπόλειμμα της αλλαγής της διατροφής μας όταν άρχισαν να προτιμώνται πιο μαλακές τροφές και εξασθένησε η γνάθος.
Ωστόσο, χωρίς παραδείγματα «σύγκλισης» στη φύση, δεν υπάρχει τρόπος να επαληθευτούν αυτές οι υποθέσεις.
Ερωτήματα που παραμένουν
Η εξέλιξη έχει αποκαλύψει σημαντικές αλήθειες για το ανθρώπινο σώμα αλλά αφήνει — τουλάχιστον προς το παρόν — ορισμένα μυστήρια άλυτα. Από το γιατί οι άνθρωποι έχουν μεσαίου μεγέθους όρχεις (σε αναλογία, πολύ μεγαλύτερους από τους γορίλες αλλά αρκετά μικρότερους από τους χιμπαντζήδες) μέχρι το μοναδικό πηγούνι μας, η επιστημονική απορία παραμένει ενεργή. Ορισμένα κομμάτια της ανθρώπινης φύσης ενδέχεται να μείνουν για πάντα μυστήριο, όμως η προσπάθεια κατανόησής τους μάς βοηθά να ανακαλύψουμε τη βαθύτερη ιστορία της δικής μας εξέλιξης.