Στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου οι διορισμοί ΕΣΡ και ΑΔΑΕ

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου καλεί την ελληνική κυβέρνηση να απαντήσει για τους αμφισβητούμενους διορισμούς στις ανεξάρτητες αρχές ΕΣΡ και ΑΔΑΕ.

Στο επίκεντρο, η επίμαχη στρογγυλοποίηση της πλειοψηφίας και η απόρριψη των προσφυγών του ΔΣΑ από το ΣτΕ.

Το Στρασβούργο ανοίγει φάκελο για τις ανεξάρτητες αρχές

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ανακοίνωσε στις 15 Ιουλίου ότι διαβίβασε στην ελληνική κυβέρνηση αίτημα για επίσημες εξηγήσεις σχετικά με τους διορισμούς μελών στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) και την Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), τους οποίους χαρακτηρίζει ως «communicated case». Οι διορισμοί πραγματοποιήθηκαν στις 28 Σεπτεμβρίου 2023 από τη Διάσκεψη των Προέδρων της Βουλής και αμφισβητούνται ως αντισυνταγματικοί.

Το ζήτημα της πλειοψηφίας και η επίμαχη στρογγυλοποίηση

Το Σύνταγμα απαιτεί πλειοψηφία 3/5 για τους διορισμούς στις ανεξάρτητες αρχές, κάτι που στην περίπτωση των 27 μελών της Διάσκεψης αντιστοιχεί σε 16,2 ψήφους. Η κυβέρνηση θεώρησε επαρκείς τις 16 ψήφους, στρογγυλοποιώντας προς τα κάτω. Ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών αντέδρασε, επιμένοντας ότι η στρογγυλοποίηση έπρεπε να γίνει προς τα πάνω – δηλαδή στις 17 ψήφους – και ότι η διαδικασία συνιστά συνταγματική εκτροπή.

Καταγγελία για έλλειψη διαβούλευσης και παραβίαση του άρθρου 101Α

Ο ΔΣΑ επισημαίνει δύο βασικές παραβιάσεις: πρώτον, ότι δεν προηγήθηκε διαβούλευση με τα πολιτικά κόμματα όπως απαιτείται για την επίτευξη ευρείας συναίνεσης, και δεύτερον, ότι δεν τηρήθηκε η προβλεπόμενη πλειοψηφία των 3/5, αφού οι 16 ψήφοι υπολείπονται της συνταγματικής απαίτησης. Υποστηρίζει ότι η συγκεκριμένη παραβίαση δεν καλύπτεται από την έννοια των εσωτερικών διαδικασιών της Βουλής και παραπέμπει σε νομολογία του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου και της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, σύμφωνα με την οποία οι συνταγματικές διατάξεις πρέπει να είναι αντικείμενο ουσιαστικού ελέγχου.

Το ΣτΕ απέρριψε τις προσφυγές ως απαράδεκτες

Παρά τις προσφυγές του ΔΣΑ στο Συμβούλιο της Επικρατείας, η Ολομέλεια του ΣτΕ τις απέρριψε στις 1 Νοεμβρίου 2024. Το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι ο ΔΣΑ δεν είχε έννομο συμφέρον, αφού δεν υπήρξε «συγκεκριμένη ατομική βλάβη» των μελών του, και θεώρησε ότι η νομιμοποίηση του Συλλόγου να προσφύγει δεν μπορεί να βασίζεται σε λόγους γενικού συμφέροντος. Έτσι, αρνήθηκε να εξετάσει την υπόθεση στην ουσία της.

Το ΕΔΔΑ εξετάζει παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων

Ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών επανέρχεται, αυτή τη φορά προσφεύγοντας στο ΕΔΔΑ. Υποστηρίζει ότι η απόφαση του ΣτΕ να απορρίψει τις προσφυγές του χωρίς εξέταση της ουσίας παραβιάζει το δικαίωμα πρόσβασης στη δικαιοσύνη, όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 6 παρ. 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Παράλληλα, επικαλείται παραβίαση των άρθρων 8 και 10 της Σύμβασης, υποστηρίζοντας ότι στερήθηκε η ελευθερία πληροφόρησης και επικοινωνίας των μελών του, εφόσον δεν αναγνωρίστηκε έννομο συμφέρον σε όσους δεν μπορούσαν να αποδείξουν άμεση ατομική βλάβη.

Ο Νίκος Αλιβιζάτος πίσω από τις νομικές κινήσεις

Καθοριστικός στη νομική στρατηγική του ΔΣΑ υπήρξε ο ομότιμος καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του ΕΚΠΑ, Νίκος Αλιβιζάτος, ο οποίος επιμελήθηκε τις αιτήσεις ακύρωσης και αποτέλεσε την αιχμή του δόρατος στη συνταγματική επιχειρηματολογία.

Προοπτικές και συμβολισμοί

Η απόφαση του ΕΔΔΑ να ασχοληθεί με την υπόθεση δεν προδικάζει την τελική της έκβαση, σηματοδοτεί όμως την αναγνώριση της σοβαρότητάς της. Η υπόθεση αποκτά συμβολική βαρύτητα, καθώς αγγίζει θεμελιώδεις αρχές του κράτους δικαίου, τη λειτουργία των ανεξάρτητων αρχών και την ίδια την ερμηνεία του Συντάγματος. Στο φόντο μιας ήδη πολωμένης πολιτικής σκηνής, το Στρασβούργο αναλαμβάνει ρόλο κριτή εκεί που η ελληνική Δικαιοσύνη σιώπησε.