NewsEdit Η Κοινή Αγροτική Πολιτική παραμένει στα χαρτιά, αλλά στη νέα πρόταση της Κομισιόν, η ευθύνη για το πού και πώς θα διατεθούν τα αγροτικά κονδύλια περνά στις κυβερνήσεις των κρατών-μελών.
Με λιγότερα χρήματα και περισσότερες συγκρούσεις, το μέλλον της ευρωπαϊκής γεωργίας γίνεται πιο αβέβαιο από ποτέ.
Οι Βρυξέλλες ξηλώνουν – Οι κυβερνήσεις θα πληρώνουν
Σε μια προσπάθεια να διαχειριστεί έναν δημοσιονομικά πιεσμένο και πολιτικά ασταθή ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει ένα νέο μοντέλο διαχείρισης για την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) μετά το 2027, που στην πράξη μεταφέρει το βάρος – και το πολιτικό κόστος – στις πρωτεύουσες των κρατών-μελών.
Σύμφωνα με προσχέδιο που διέρρευσε και περιήλθε στην κατοχή του Politico, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σχεδιάζει μια θεαματική αναδιάρθρωση του συστήματος των αγροτικών επιδοτήσεων. Επισήμως, η ΚΑΠ θα συνεχίσει να υπάρχει. Ουσιαστικά όμως θα ενσωματωθεί σε έναν ευρύτερο χρηματοδοτικό μηχανισμό που θα περιλαμβάνει κονδύλια για την περιφερειακή ανάπτυξη και τη συνοχή, αφήνοντας τα κράτη-μέλη να αποφασίσουν πώς θα μοιραστεί ένας ολοένα και πιο περιορισμένος φάκελος χρημάτων.
Αγροτικά κονδύλια υπό εθνική διαχείριση – Οι υπουργοί στα χαρακώματα
Η αλλαγή σηματοδοτεί μια πολιτική μετατόπιση τεραστίων διαστάσεων. Από το 2028, κάθε κράτος-μέλος θα κληθεί να αποφασίσει ποιος θεωρείται «ενεργός αγρότης», ποιες ομάδες θα προτιμώνται για στήριξη και πώς θα κατανέμεται η χρηματοδότηση, χωρίς σαφές ευρωπαϊκό πλαίσιο. Η Κομισιόν προτείνει να δοθεί προτεραιότητα σε νέους, γυναίκες και μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις, αλλά δεν επιβάλλει δεσμευτικούς κανόνες.
Η αλλαγή της φιλοσοφίας συνοδεύεται από περικοπές: το συνολικό ύψος των άμεσων ενισχύσεων και άλλων εργαλείων στήριξης αναμένεται να μειωθεί έως και 25%, με ανώτατο πλαφόν τα 100.000 ευρώ ανά γεωργική εκμετάλλευση. Μια πρόταση που εδώ και χρόνια προκαλεί αντιδράσεις από τους μεγάλους παραγωγούς και τις αγροτικές ενώσεις.
Αγρότες υπό πίεση – Μεγαλύτερες ευθύνες, λιγότεροι πόροι
Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται αντιμέτωπη με αυξημένες ανάγκες: ενίσχυση της άμυνας, επενδύσεις στην πράσινη μετάβαση, στήριξη της ανταγωνιστικότητας. Με δεδομένο ότι ο συνολικός προϋπολογισμός παραμένει στάσιμος και το χρέος της πανδημίας ακόμη βαραίνει, οι διαθέσιμοι πόροι λιγοστεύουν.
Η Κομισιόν μιλά για «απλοποίηση» και «αποδοτικότητα». Για τους αγρότες όμως, αυτό σημαίνει μεγαλύτερη αβεβαιότητα και μεγαλύτερη εξάρτηση από τις εθνικές πολιτικές προτεραιότητες. Ο φόβος ότι τα χρήματα της ΚΑΠ θα χρησιμοποιηθούν για άλλες ανάγκες – οικονομικές, κοινωνικές ή στρατιωτικές – κυριαρχεί.
“Χάος” και οργή στις Βρυξέλλες – Η πρώτη αντίδραση με τρακτέρ
Η επίσημη παρουσίαση του σχεδίου από την Κομισιόν αναμένεται να συνοδευτεί από δυναμικές αντιδράσεις. Την Τετάρτη, ημέρα παρουσίασης του προϋπολογισμού, αγρότες από πολλές χώρες της ΕΕ σχεδιάζουν να κατακλύσουν ξανά τις Βρυξέλλες με τα τρακτέρ τους. Το μήνυμα είναι σαφές: η αγροτική κοινότητα δεν αποδέχεται αδιαμαρτύρητα την υποβάθμιση της ΚΑΠ.
«Αυτό το σχέδιο είναι απαράδεκτο για τους αγρότες», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Λουκ Βερνέ, εκπρόσωπος της Farm Europe. «Αντί για στήριξη, λαμβάνουν ένα ηχηρό χαστούκι.»
Ανάλογη είναι και η ανησυχία πολλών υπουργών Γεωργίας, όπως του Πορτογάλου Ζοζέ Μανουέλ Φερνάντες, που προειδοποιεί ότι η ΚΑΠ είναι «απαραίτητη για τη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης» και ότι «η συγχώνευση κονδυλίων θα οδηγήσει σε χάος».
Το τέλος της ΚΑΠ όπως την ξέραμε;
Παρά τις διαβεβαιώσεις της Επιτροπής ότι η γεωργία παραμένει βασική προτεραιότητα, το νέο μοντέλο σηματοδοτεί μια βαθιά μεταβολή: από την ευρωπαϊκή εποπτεία στη δημοσιονομική εθνική διαχείριση· από την εγγυημένη στήριξη στην ανταγωνιστική διεκδίκηση πόρων· από την κοινή στρατηγική στη χαοτική αποκέντρωση.
Το επόμενο διάστημα θα φανεί αν αυτή η μεταρρύθμιση θα καταφέρει να επιβιώσει πολιτικά – ή αν η αντίδραση των αγροτών και οι συγκρούσεις μεταξύ κυβερνήσεων θα την αναγκάσουν να ανασχεδιαστεί. Προς το παρόν, ένα είναι βέβαιο: το μέλλον της ευρωπαϊκής γεωργίας μπαίνει σε βαθιά αχαρτογράφητα νερά.