Η ακρίβεια αλλάζει τον Έλληνα καταναλωτή: Περισσότερη σύνεση, λιγότερη σπατάλη

Η ακρίβεια και η πίεση στα οικογενειακά εισοδήματα φέρνουν στο προσκήνιο έναν νέο, πιο προσεκτικό και συνειδητοποιημένο καταναλωτή.

Οι Έλληνες στρέφονται στα οικονομικότερα προϊόντα, περιορίζουν τις αγορές τους και προσαρμόζουν ακόμη και τις καλοκαιρινές τους διακοπές στις πραγματικές τους δυνατότητες.

Η τιμή κυριαρχεί στις αποφάσεις των καταναλωτών

Η συνεχιζόμενη οικονομική πίεση και οι διαρκείς αυξήσεις τιμών έχουν επαναπροσδιορίσει τις καταναλωτικές προτεραιότητες των Ελλήνων. Όπως εξηγεί ο καθηγητής Μάρκετινγκ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Γεώργιος Μπάλτας, η έμφαση έχει μετατοπιστεί στην τιμή: «Η αγοραστική δύναμη υποχωρεί και οι καταναλωτές επικεντρώνονται στο κόστος, επιλέγοντας συνειδητά φθηνότερες λύσεις».
Η συμπεριφορά γίνεται λιγότερο παρορμητική και περισσότερο οργανωμένη, με πολλούς να στρέφονται στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας. Οι σταθερά χαμηλές τιμές προσφέρουν όχι μόνο εξοικονόμηση αλλά και ασφάλεια, μειώνοντας την ανάγκη για διαρκή αναζήτηση προσφορών. Παράλληλα, αυξάνεται η δυσπιστία απέναντι σε εταιρείες που θεωρούνται υπεύθυνες για αισχροκέρδεια ή αδιαφορία.

Ανατιμήσεις που αλλάζουν τις ζωές

Ο πληθωρισμός επιμένει. Όπως σημειώνει ο κ. Μπάλτας, η συσσωρευτική αύξηση του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή μεταξύ Ιουνίου 2021 και Ιουνίου 2025 ανέρχεται στο 20%, με βασικούς τομείς όπως η διατροφή, η στέγαση και η ενέργεια να καταγράφουν ακόμη μεγαλύτερες αυξήσεις: 32%, 24% και έως 40% αντίστοιχα.
Η πραγματικότητα για πολλά νοικοκυριά είναι ακόμα πιο δύσκολη, καθώς το σύνολο του εισοδήματος καλύπτει πλέον κυρίως τις βασικές ανάγκες. Το αποτέλεσμα; Οικονομική ασφυξία όχι μόνο για τους πιο ευάλωτους αλλά και για νοικοκυριά της μεσαίας τάξης.

Πέρα από τον καταναλωτή: Επιπτώσεις στην επιχειρηματικότητα

Οι αυξήσεις τιμών πλήττουν εξίσου τις επιχειρήσεις, καθώς επιβαρύνουν το λειτουργικό τους κόστος και μειώνουν την ανταγωνιστικότητά τους. Το υψηλό κόστος ενέργειας παραμένει βασικό εμπόδιο για την ελληνική βιομηχανία.
«Η ακρίβεια έχει κοινωνικές, πολιτικές και επιχειρηματικές προεκτάσεις. Γι’ αυτό απαιτείται ένα πολυδιάστατο μείγμα πολιτικής», σημειώνει ο καθηγητής. Μεταξύ των προτάσεων που καταθέτει: ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής, έλεγχος του ενεργειακού κόστους, περιορισμός της γραφειοκρατίας, αντιμετώπιση της αισχροκέρδειας και διατήρηση της υγιούς ανταγωνιστικότητας στην αγορά.

Νέα Ανεξάρτητη Αρχή για τον Καταναλωτή

Στην κατεύθυνση της προστασίας του καταναλωτή, το Υπουργείο Ανάπτυξης προχωρά στη διενέργεια μελέτης για τη διαμόρφωση της νέας Ανεξάρτητης Αρχής Εποπτείας Αγοράς και Προστασίας Καταναλωτή, η οποία αναμένεται να τεθεί σε πλήρη λειτουργία το πρώτο εξάμηνο του 2026.
Στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «ΤΠΑ Υπουργείου Ανάπτυξης – Δράση: Στήριξη του Εμπορίου και Προστασία Καταναλωτή 2021-2025», υλοποιείται έργο με τίτλο «Διενέργεια Μελέτης Στρατηγικής Κατεύθυνσης και Θεσμικού Ανασχεδιασμού του Ρόλου του Συνηγόρου του Καταναλωτή».
Όπως αναφέρεται στη σχετική απόφαση του υπουργού Τάκη Θεοδωρικάκου, η μελέτη θα οδηγήσει σε πρόταση που θα ενισχύσει τον θεσμό, προσαρμόζοντάς τον στις ανάγκες της αγοράς και στις ευρωπαϊκές εξελίξεις.
Η νέα αρχή θα συγκεντρώσει σε ενιαία δομή τις αρμοδιότητες της ΔΙΜΕΑ, του Συνηγόρου του Καταναλωτή και των αρμόδιων διευθύνσεων της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου. Θα έχει θητεία πενταετή, διοικητή και τρεις υποδιοικητές, με χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό, ευρωπαϊκά προγράμματα και ποσοστά από διοικητικά πρόστιμα.
Η νέα δομή θα διαθέτει ελεγκτικές, κυρωτικές και συμφιλιωτικές αρμοδιότητες, ενώ θα έχει την ευθύνη διαμεσολάβησης μεταξύ πολιτών και επιχειρήσεων. Όπως έχει διευκρινίσει ο υπουργός, η νέα αρχή δεν συγχέεται με την Επιτροπή Ανταγωνισμού που παραμένει υπεύθυνη για τα καρτέλ.

Καλοκαίρι με μέτρο: Οι διακοπές του 2025 σε αριθμούς

Ακόμη και οι καλοκαιρινές διακοπές προσαρμόζονται στην εποχή της ακρίβειας. Σύμφωνα με έρευνα του ΙΕΛΚΑ, το 52% των Ελλήνων δηλώνει ότι δεν θα κάνει φέτος διακοπές. Από το 48% που θα ταξιδέψει, οι περισσότεροι θα λείψουν για σύντομα χρονικά διαστήματα — με μέσο όρο τις 11,3 ημέρες — και θα επιλέξουν οικονομικές λύσεις διαμονής: εξοχικά, φιλοξενία, ενοικιαζόμενα δωμάτια. Μόλις το 7% επιλέγει ξενοδοχεία.
Η πλειοψηφία επιλέγει κοντινούς, χερσαίους προορισμούς για να αποφύγει το κόστος των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων. Το 60% επιλέγει παραθαλάσσιες περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας, το 28% τα νησιά και μόλις το 9% εξετάζει το ενδεχόμενο διακοπών στο εξωτερικό.

Οικονομία και διατροφή στο προσκήνιο

Η εικόνα που αποτυπώνεται δείχνει διακοπές με έμφαση στον έλεγχο των εξόδων και την αυτοσυντήρηση. Οι μισοί καταναλωτές δηλώνουν ότι μαγειρεύουν συστηματικά στις διακοπές, ενώ το 62% προμηθεύεται τρόφιμα από σούπερ μάρκετ και το 71% από φούρνους και αρτοποιεία. Παράλληλα, περισσότεροι από τους μισούς δηλώνουν ότι προτιμούν να αγοράζουν τοπικά προϊόντα, στηρίζοντας την οικονομία των περιοχών που επισκέπτονται.
Η συνολική δαπάνη τροφίμων εκτός εστίασης ξεπερνά τα 150 ευρώ, επιβεβαιώνοντας τη στροφή προς το «μαγειρεύουμε μόνοι μας». Αντίθετα, οι αγορές τουριστικών και άλλων ειδών παραμένουν περιορισμένες, στα 24 και 25 ευρώ κατά μέσο όρο αντίστοιχα.

Ακρίβεια και περιορισμοί: Το νέο καλοκαίρι των Ελλήνων

Το 61% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι θα περιορίσει τις αγορές του κατά τις φετινές διακοπές. Το μειωμένο εισόδημα είναι ο κύριος λόγος (68%), ενώ ακολουθούν το αυξημένο κόστος εισιτηρίων (32%), διαμονής (30%), εστίασης (22%) και καυσίμων (16%).
Η νέα αυτή πραγματικότητα οδηγεί τους καταναλωτές σε πιο προσεκτικές επιλογές φιλοξενίας και κατανάλωσης, περιορίζοντας τις μακρινές μετακινήσεις και ενισχύοντας την αυτάρκεια στη διατροφή. Τα τοπικά καταστήματα — φούρνοι, σούπερ μάρκετ, μίνι μάρκετ — καταγράφουν αυξημένη επισκεψιμότητα, προσφέροντας μια έμμεση τόνωση στις τοπικές οικονομίες των τουριστικών περιοχών.

Ο Έλληνας καταναλωτής του 2025 διαφέρει ριζικά από το προπληθωριστικό παρελθόν: επιλέγει με σύνεση, περιορίζει τις δαπάνες και υιοθετεί πιο οικονομικές λύσεις, τόσο στην καθημερινότητά του όσο και στις διακοπές. Η ακρίβεια δεν μεταβάλλει απλώς τις αγοραστικές συνήθειες — αναδεικνύει μια νέα, πιο προσαρμοσμένη και υπεύθυνη καταναλωτική νοοτροπία. Παράλληλα, η θεσμική θωράκιση του καταναλωτή μπαίνει σε νέα φάση, με την Πολιτεία να επιχειρεί την αναδιάρθρωση και ενίσχυση της εποπτείας της αγοράς και της προστασίας των πολιτών.