NewsEdit Μια δεκαετία από την κορύφωση της ελληνικής κρίσης χρέους, Financial Times αναψηλαφούν τις στιγμές που έφεραν την Ευρωζώνη στα όριά της, το κόστος των επιλογών και την πρόοδο που παραμένει εύθραυστη.
Ιούλιος 2015: η Ελλάδα βρισκόταν στο επίκεντρο της πιο επικίνδυνης κρίσης στην ιστορία του κοινού νομίσματος. Το δημοψήφισμα που προκήρυξε η τότε κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα και το «όχι» των πολιτών στο πρόγραμμα διάσωσης, έφεραν τη χώρα στο χείλος του Grexit, προκαλώντας σοκ στις αγορές και τριγμούς στο οικοδόμημα της Ευρωζώνης.
«Αν η Ελλάδα είχε φύγει από το ευρώ, αυτό θα ήταν το τέλος του», δηλώνει ο πρώην Ευρωπαίος επίτροπος Πιερ Μοσκοβισί. «Θα είχε αποδειχθεί ότι το ευρώ δεν είναι αμετάκλητο, αλλά μια απλή συμφωνία συναλλαγματικής σταθερότητας».
Ο τότε υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης πόνταρε στη θεωρία ότι η έξοδος της Ελλάδας θα πυροδοτούσε ντόμινο στην Ευρώπη. Όμως η στρατηγική του απέτυχε. Οι διαπραγματεύσεις κατέρρευσαν, οι τράπεζες έκλεισαν, η οικονομία ξανακύλησε στην ύφεση και η εμπιστοσύνη των εταίρων χάθηκε. Η «κωλοτούμπα» του Τσίπρα, που τελικά αποδέχτηκε σκληρότερους όρους, κόστισε ακριβά: η Τράπεζα της Ελλάδος εκτιμά τη ζημιά στα 85 δισ. ευρώ.
Η μακρά ανάκαμψη και τα νέα θεμέλια
Ωστόσο, το τρίτο πρόγραμμα διάσωσης εφαρμόστηκε με συνέπεια από τον ΣΥΡΙΖΑ και η οικονομία σταθεροποιήθηκε. Η Ελλάδα επέστρεψε στις αγορές το 2017 και από το 2019, με την αλλαγή κυβέρνησης, ακολούθησε πορεία ταχύτερης ανάπτυξης.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης κάνει λόγο για «μια εντελώς διαφορετική οικονομία» σε σχέση με αυτήν του 2015, αν και παραδέχεται ότι «μένουν πολλά να γίνουν». Το δημόσιο χρέος αποκλιμακώνεται, η χώρα διατηρεί πρωτογενή πλεονάσματα, ενώ οι επενδύσεις και οι εξαγωγές αυξάνονται.
Η τεχνολογία αναδεικνύεται σε νέο στοίχημα. Το ελληνικό οικοσύστημα startups αναπτύσσεται, εν μέρει λόγω της «δημιουργικής καταστροφής» της κρίσης. Όμως, η συνολική επενδυτική δραστηριότητα παραμένει υποτονική, με έλλειμμα άνω των 100 δισ. ευρώ από την προηγούμενη δεκαετία.
Οι εκκρεμότητες της Ευρωζώνης
Η κρίση στην Ελλάδα μεταμόρφωσε και την Ευρωζώνη. Δημιουργήθηκε ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας, ενισχύθηκαν οι αρμοδιότητες της ΕΚΤ και εφαρμόστηκαν νέα εργαλεία στήριξης. Ωστόσο, η τραπεζική ένωση δεν έχει ολοκληρωθεί και η Ευρωζώνη εξακολουθεί να στερείται ενός κοινού προϋπολογισμού ή ενός μόνιμου ταμείου αντιμετώπισης κρίσεων.
Ο Μάριο Ντράγκι προειδοποιεί ότι χωρίς κοινή ευρωπαϊκή επενδυτική πολιτική, η Ένωση θα μείνει πίσω. «Η Ευρώπη χρειάζεται έως και 800 δισ. ευρώ ετησίως για να σταθεί στον παγκόσμιο ανταγωνισμό», λέει.
Η Ελλάδα του 2025: Ανθεκτική αλλά όχι μεταμορφωμένη
Η χώρα έχει διανύσει τεράστια απόσταση, αλλά τα βαθύτερα προβλήματα επιμένουν: χαμηλή παραγωγικότητα, χαμηλοί μισθοί, εξάρτηση από τον τουρισμό και τα ακίνητα. Οι μεταρρυθμίσεις στην εκπαίδευση, τη Δικαιοσύνη και το κράτος προχωρούν αργά.
«Η Ελλάδα μεταρρυθμίστηκε, αλλά δεν μεταμορφώθηκε», παρατηρεί ο οικονομολόγος Τόμας Βίζερ. Το ίδιο, λέει, ισχύει και για την Ευρωζώνη.
Οι πληγές της κρίσης παραμένουν βαθιές: ένας στους τρεις Έλληνες απειλείται από φτώχεια ή κοινωνικό αποκλεισμό. Όμως, μέσα από τον πόνο, διαμορφώθηκαν νέες αντιλήψεις. Όπως λέει ο Γιάννης Στουρνάρας: «Η Ελλάδα ήταν η μαία της ιστορίας. Χάρη σε αυτήν, η Ευρώπη εξελίχθηκε. Αλλά πληρώσαμε το τίμημα – επώδυνα και δημόσια».