Έλλη Πετρίδη Η Ευρώπη αντιμετωπίζει ολοένα και πιο έντονα κύματα καύσωνα, τα οποία προκαλούν σοβαρές επιπτώσεις στην οικονομία, την κοινωνία και τις υποδομές της. Η ανάγκη για συντονισμένη και αποφασιστική δράση, τόσο σε βραχυπρόθεσμο όσο και σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, γίνεται επιτακτική, ενώ η συζήτηση για την υιοθέτηση πράσινων πολιτικών εντείνεται, καθώς οι κλιματικές προκλήσεις γίνονται σταθερό χαρακτηριστικό της ζωής μας.
Η γερμανική ασφαλιστική εταιρεία Allianz εκτιμά ότι το τελευταίο κύμα καύσωνα θα μπορούσε να μειώσει το ΑΕΠ της Ευρώπης κατά περίπου 0,5 ποσοστιαίες μονάδες, με τις απώλειες να κυμαίνονται από 0,1 μονάδες στη Γερμανία έως 1,4 μονάδες στην Ισπανία. Μία ημέρα με θερμοκρασίες άνω των 32°C ισοδυναμεί με μισή ημέρα απεργίας, καθώς η παραγωγικότητα, οι ώρες εργασίας και το εισόδημα από την εργασία μειώνονται σημαντικά. Μελέτες δείχνουν ότι κάθε επιπλέον ημέρα ζέστης πάνω από 32°C μειώνει την ετήσια μισθοδοσία κατά 0,04%, παρά τη μερική αντιστάθμιση των απωλειών σε ψυχρότερες περιόδους.
Η γεωργία πλήττεται ιδιαίτερα, με σημαντικές απώλειες καλλιεργειών, μειωμένες αποδόσεις και επιβράδυνση της παραγωγής γάλακτος. Τα ζώα, ειδικά τα πουλερικά, υποφέρουν από τη θερμότητα, ενώ οι υποδομές, όπως σιδηροδρομικές γραμμές και οδικό δίκτυο, υφίστανται φθορές λόγω θερμικής καταπόνησης. Ο ενεργειακός τομέας αντιμετωπίζει προκλήσεις, καθώς οι πυρηνικοί σταθμοί μειώνουν την αποδοτικότητά τους λόγω υπερθέρμανσης των πηγών ψύξης.
Οι κοινωνικές συνέπειες είναι εξίσου ανησυχητικές: οι θάνατοι που σχετίζονται με καύσωνες στην Ευρώπη αυξάνονται δραματικά, φτάνοντας τις δεκάδες χιλιάδες ετησίως, με τις ευάλωτες ομάδες — ηλικιωμένους, άτομα με χρόνιες παθήσεις και κοινωνικά ευπαθείς — να πλήττονται περισσότερο. Η ποιότητα ζωής μειώνεται, καθώς η ικανότητα εκτέλεσης σωματικής εργασίας μειώνεται αισθητά, ενώ τα συστήματα υγείας πιέζονται.
Βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα μέτρα αντιμετώπισης
Ως βραχυπρόθεσμο μέτρο, πολλές ευρωπαϊκές χώρες εφαρμόζουν τη μετατόπιση των ωρών εργασίας προς πιο δροσερές ώρες της ημέρας, περιορίζοντας ή απαγορεύοντας την εργασία κατά τις θερμότερες ώρες. Για παράδειγμα, στην Ιταλία, αρκετές περιφέρειες εξετάζουν την απαγόρευση υπαίθριας εργασίας κατά το μεσημέρι, ενώ συνδικάτα ζητούν μέτρα προστασίας για τους εργαζόμενους που εκτίθενται σε υψηλές θερμοκρασίες. Παρόμοια μέτρα λαμβάνονται και σε άλλες χώρες της Μεσογείου.
Σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, τα σχέδια περιλαμβάνουν την αύξηση του αστικού πρασίνου, τη μείωση της κατακράτησης θερμότητας στα κτίρια και την αναβάθμιση των υποδομών ώστε να γίνουν ανθεκτικές στη θερμότητα. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, υπάρχουν σχέδια να καταστούν τα νοσοκομεία και τα σχολεία ανθεκτικά στη θερμότητα, αν και η υλοποίησή τους καθυστερεί λόγω έλλειψης χρηματοδότησης και πολιτικής βούλησης.
Η πολιτική διάσταση και οι προκλήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Παρά την αυξανόμενη απειλή των καυσώνων, η πολιτική ανταπόκριση παραμένει αδύναμη και συχνά κατακερματισμένη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καλείται να αποφασίσει αν θα προωθήσει πιο φιλόδοξους στόχους για το κλίμα, όπως η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 90% έως το 2040. Ωστόσο, η συζήτηση χαρακτηρίζεται από επιφυλάξεις και πολιτικές αντιδράσεις, με κάποιους επιτρόπους να προκρίνουν πιο «ευέλικτες και ρεαλιστικές» λύσεις. Η πρόταση να επιτραπεί στις χώρες να επενδύσουν σε φτωχότερες περιοχές για να εξοικονομήσουν μέρος των απαιτούμενων μειώσεων εκπομπών έχει προκαλέσει αντιπαραθέσεις.
Επιπλέον, η Ε.Ε. φαίνεται να δίνει προτεραιότητα σε άλλα ζητήματα, όπως η προστασία των ευρωπαϊκών βιομηχανιών από τον διεθνή ανταγωνισμό και τους δασμούς, παράλληλα με τη διαχείριση της κλιματικής κρίσης. Η έλλειψη συντονισμένης ευρωπαϊκής πολιτικής δυσχεραίνει την αποτελεσματική αντιμετώπιση των συνεπειών του καύσωνα, ενώ η πολιτική παραμένει κυρίως εθνική.
Η κλιματική κρίση ως μόνιμο χαρακτηριστικό της ζωής
Τα κύματα καύσωνα δεν είναι πλέον σπάνια ή έκτακτα φαινόμενα, αλλά σταθερό χαρακτηριστικό της ζωής στην Ευρώπη. Αυτό αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο οι πολίτες και οι πολιτικοί αντιλαμβάνονται την ανάγκη για δράση κατά της κλιματικής αλλαγής. Μέτρα πρόληψης και προσαρμογής σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως η υποστήριξη της Αφρικής στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, μπορούν να μειώσουν την πιθανότητα ακραίων θερμοκρασιών και στην Ευρώπη.
Ο καύσωνας αποτελεί πλέον μια από τις πιο εμφανείς και επιζήμιες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην Ευρώπη, με σημαντικό κόστος για την οικονομία, την κοινωνία και τις υποδομές. Η αδράνεια και η έλλειψη συντονισμένης πολιτικής οδηγούν σε αυξανόμενα κόστη και επιδεινούμενες κοινωνικές ανισότητες.
Η εφαρμογή πράσινων πολιτικών και η επένδυση σε μέτρα προσαρμογής, από τη βελτίωση των ωρών εργασίας έως την αναβάθμιση των υποδομών και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των δημόσιων δομών, μπορούν να περιορίσουν σημαντικά αυτές τις επιπτώσεις. Η κλιματική αλλαγή δεν είναι πλέον απλώς περιβαλλοντικό ζήτημα, αλλά κεντρικό οικονομικό και κοινωνικό στοίχημα για το μέλλον της Ευρώπης. Η αποφασιστική δράση σήμερα είναι απαραίτητη για να προστατευτεί η υγεία, η ευημερία και η βιωσιμότητα των ευρωπαϊκών κοινωνιών αύριο.
- ΣΥΡΙΖΑ: «Η προσπάθεια του κ. Μητσοτάκη να αλλάξει την ιστορία κατέρρευσε» – Αντιδράσεις για τη δημοσιοποίηση των πρακτικών του 2015
- Καύσωνες στην Ευρώπη: Οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις και η σημασία των πράσινων πολιτικών
- Ερυθρά Θάλασσα: Οι Χούθι χτύπησαν με drones πλοίο ελληνικών συμφερόντων
- Πούτιν στη Σύνοδο BRICS: Η εποχή της φιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης έφτασε στο τέλος της
- Πρακτικά Συμβουλίου Πολιτικών Αρχηγών 2015: Στη δημοσιότητα χωρίς να δοθούν από την Προεδρία…