Η Κίνα πρωτοστατεί παγκοσμίως στην αξιοποίηση των δεδομένων, με πάνω από 1,1 δισεκατομμύρια χρήστες διαδικτύου και ένα εκτεταμένο δίκτυο καμερών αναγνώρισης προσώπου να παράγουν καθημερινά τεράστιες ποσότητες δεδομένων, δημιουργώντας ένα «εθνικό ωκεανό δεδομένων» που αλλάζει τα δεδομένα του παγκόσμιου ανταγωνισμού.
Ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ έχει ανακηρύξει τα δεδομένα ως ισότιμο παράγοντα παραγωγής, στο ίδιο επίπεδο με την εργασία, το κεφάλαιο και τη γη, και τα θεωρεί «θεμελιώδη πόρο με επαναστατική επίδραση στον διεθνή ανταγωνισμό». Το όραμά του περιλαμβάνει την ενσωμάτωση της διαχείρισης των δεδομένων στην οικονομική πολιτική και την εθνική ασφάλεια, με επιπτώσεις που ξεπερνούν τα σύνορα της χώρας.
Η εξέλιξη της νομοθεσίας και των υποδομών
Από το 2021, η Κίνα έχει υιοθετήσει κανονισμούς παρόμοιους με το ευρωπαϊκό GDPR, αλλά στη συνέχεια έχει κινηθεί γρήγορα προς μια πιο συγκεντρωτική και κρατικά ελεγχόμενη προσέγγιση. Όλες οι κρατικές υπηρεσίες έχουν εντολή να αξιοποιήσουν πλήρως τα δεδομένα που διαθέτουν, ενώ προωθείται ένα σχέδιο καταγραφής και αποτίμησης των δεδομένων των κρατικών επιχειρήσεων ως περιουσιακά στοιχεία που θα διαπραγματεύονται σε ειδικά χρηματιστήρια δεδομένων.
Επιπλέον, από τις 15 Ιουλίου αναμένεται η εισαγωγή ενός ψηφιακού δελτίου ταυτότητας που θα επιτρέπει στο κράτος να ελέγχει πλήρως το ιστορικό πρόσβασης κάθε πολίτη στο διαδίκτυο, ενώ οι μεγάλες πλατφόρμες θα έχουν πρόσβαση μόνο σε ανωνυμοποιημένα στοιχεία. Το κράτος, ωστόσο, θα έχει τον πλήρη έλεγχο του συστήματος, γεγονός που εγείρει ανησυχίες για την ενίσχυση ενός ολοκληρωτικού συστήματος επιτήρησης.
Οφέλη και κίνδυνοι του νέου μοντέλου
Τα οφέλη αυτής της πολιτικής είναι σημαντικά: μείωση κόστους για νεοφυείς επιχειρήσεις, ενίσχυση της καινοτομίας και επιτάχυνση της ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης μέσω της εκπαίδευσης αλγορίθμων με τεράστιες βάσεις δεδομένων. Ωστόσο, οι κίνδυνοι είναι εξίσου σοβαροί, καθώς η Κίνα έχει ιστορικό διαρροών και κυβερνοεπιθέσεων σε ευαίσθητα δεδομένα, ενώ η συγκέντρωση του ελέγχου στα χέρια του κράτους μπορεί να περιορίσει τα κίνητρα καινοτομίας των ιδιωτικών εταιρειών και να οδηγήσει σε ένα δυστοπικό μοντέλο κρατικού «Μεγάλου Αδελφού».
Η πρόκληση για τις δημοκρατίες
Η προσέγγιση της Κίνας διαφέρει σημαντικά από αυτή των δημοκρατιών, που καλούνται να ισορροπήσουν ανάμεσα στην αποδοτικότητα και την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων. Η Ευρώπη ίσως χρειαστεί να αναθεωρήσει το GDPR, ενώ οι ΗΠΑ εξετάζουν λύσεις για την οργάνωση των κρατικών δεδομένων. Η Κίνα, χωρίς τέτοιους περιορισμούς, μπορεί να αποτελέσει το πρώτο παράδειγμα χώρας που θα αποδείξει τη χρηματική αξία ενός συγκεντρωτικού συστήματος διαχείρισης δεδομένων, θέτοντας παράλληλα μια νέα πολιτική πρόκληση για τον υπόλοιπο κόσμο.
Η εξέλιξη αυτή αναδεικνύει την Κίνα όχι μόνο ως οικονομική υπερδύναμη, αλλά και ως πρωτοπόρο στην ψηφιακή εποχή, με την τεχνολογία και τα δεδομένα να αποτελούν τα νέα όπλα της παγκόσμιας επιρροής και ελέγχου. Οι δημοκρατίες παρακολουθούν με προσοχή, καθώς το μοντέλο αυτό μπορεί να αλλάξει το παγκόσμιο τοπίο στην οικονομία, την τεχνολογία και τα ανθρώπινα δικαιώματα.