NewsEdit Η αιφνιδιαστική παραίτηση του Μάκη Βορίδη από το υπουργείο Μετανάστευσης, ακολουθούμενη από την αποχώρηση τριών υφυπουργών κι ενός γενικού γραμματέα, μετέτρεψε το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ σε μία (ακόμη) ανοιχτή και δύσκολα διαχειρίσιμη κυβερνητική κρίση.
Του Ανατρεπτικού
Σε μια συγκυρία όπου το Μέγαρο Μαξίμου επιχειρούσε να ανακτήσει το πολιτικό του κεφάλαιο που είχε χαθεί εξ’ αιτίας της τραγωδίας των Τεμπών, η νέα αυτή αναταραχή ήρθε να ακυρώσει κάθε ένδειξη και ελπίδα ανάκαμψης. Κάτι που είναι σχεδών βέβαιο ότι θα φανεί και από τα ευρήματα των δημοσκόπων που απ’ ό,τι φαίνεται μάλλον θα ακυρώσουν τις καλοκαιρινές τους διακοπές.
Αποκαλύψεις που καταρρίπτουν το αφήγημα Μητσοτάκη
Δεν πρόκειται απλώς για μία ακόμη υπόθεση κακής διαχείρισης ή επιτελικής αβλεψίας. Οι αποκαλύψεις που περιλαμβάνονται στη δικογραφία της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας εκθέτουν βαθιά ριζωμένα φαινόμενα διαφθοράς και ευνοιοκρατίας, ακριβώς στον πυρήνα της κρατικής διοίκησης. Σε αντίθεση με την εικόνα «αποτελεσματικής και άτεγκτης διακυβέρνησης» που επιδιώκει να προβάλει ήδη από την έναρξη της πρώτης θητείας του, το 2019, ο Κυριάκος Μητσοτάκης, τα στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας αποδομούν το κυβερνητικό αφήγημα με τρόπο εκκωφαντικό.
Οι διάλογοι που περιλαμβάνονται στο υλικό της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας είναι αποκαλυπτικοί. Δεν αφήνουν περιθώρια για παρερμηνείες, υπεκφυγές ή σενάρια «παρεξηγήσεων»: Οι ίδιοι οι εμπλεκόμενοι περιγράφουν με κυνισμό και ωμότητα τις μεθόδους τους, φωτογραφίζοντας την καθημερινή λειτουργία ενός συστήματος που λειτούργησε με όρους πολιτικής μαφίας.
Συστημική υπόθεση, όχι μεμονωμένο περιστατικό
Το ιδιαίτερα δυσάρεστο για την κυβέρνηση προκύπτει από το γεγονός ότι δεν πρόκειται για εμπλοκή ενός και μόνο στελέχους (ή ενός… “σταθμάρχη”) —κάτι που θα μπορούσε να απομονωθεί και να παρουσιαστεί ως η «εξαίρεση». Αντιθέτως, δύο υπουργοί και τρεις υφυπουργοί που διαδέχθηκαν ο ένας τον άλλον στο ίδιο χαρτοφυλάκιο, καθώς και βουλευτές και υψηλόβαθμα κομματικά στελέχη της Νέας Δημοκρατίας, φέρονται να συμμετείχαν ή να ανέχονταν την ίδια πρακτική. Η διαδοχική παρουσία αυτών των προσώπων στην εποπτεία του ΟΠΕΚΕΠΕ ενισχύει την εικόνα ενός συστήματος με σταθερή λειτουργία και modus operandi, και όχι μιας συγκυριακής εκτροπής, μίας “στραβής” που διέλαθε της προσοχής.
Το εύρος της ζημιάς είναι επίσης ενδεικτικό: Σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές αρχές, η απάτη οδήγησε στην επιβολή προστίμου-μαμούθ ύψους 415 εκατομμυρίων ευρώ, γεγονός που δημιουργεί σοβαρές υπόνοιες ότι είχαν υφαρπαγεί πόροι εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ από τα κοινοτικά ταμεία. Ίσως και άνω του δισεκατομμυρίου ενώ έπεται και συνέχεια των ερευνών.
Μπορούσε το Μαξίμου να μην γνωρίζει;
Το κρίσιμο πολιτικό ερώτημα που τίθεται πλέον είναι αν η κυβέρνηση —και ειδικότερα το Μέγαρο Μαξίμου— αγνοούσε τι συνέβαινε στον ΟΠΕΚΕΠΕ. Με δεδομένο το μέγεθος των χρηματοδοτήσεων, τη χρονική διάρκεια του φαινομένου και την εμπλοκή τόσων κυβερνητικών προσώπων κάποια εκ των οποίων υπηρέτησαν για κάποιο διάστημα και εντός του μεγάρου, η απάντηση μοιάζει να βρίσκεται πιο κοντά στη σιωπηρή ανοχή, παρά στην πλήρη άγνοια. “Έλα μωρέ! Ποιός θα κάτσει να τα ψάξει, τώρα;”.
Η απόλυτη θεσμική αποτυχία
Ωστόσο, η πλέον ανησυχητική διάσταση του σκανδάλου είναι ότι η απάτη δεν αποκαλύφθηκε από κάποιον εγχώριο ελεγκτικό μηχανισμό, ούτε από τη Δικαιοσύνη. Αντίθετα, χρειάστηκε η παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας —ενός εξωτερικού θεσμού που έχει ως αποστολή την προστασία των ευρωπαϊκών συμφερόντων, και όχι των πολιτών κάθε κράτους-μέλους— για να αναδειχθεί η υπόθεση. Και μάλιστα δεχόμενη, όπως ακούγεται στους διαλόγους, άμεσες ή έμμεσες (“να την ξεκωλώσουν”) απειλές από τα μέλη της εγκληματικής οργάνωσης.
Αυτό το στοιχείο αποκαλύπτει μια συνολική κατάρρευση των εσωτερικών μηχανισμών ελέγχου: Ούτε ο πρωθυπουργός, ούτε το Δικαστικό Σώμα, ούτε οποιοσδήποτε άλλος εθνικός θεσμός φαίνεται να κινήθηκε για να διερευνήσει το σκάνδαλο. Οι έλληνες αγρότες, που αποτελούσαν τους άμεσους δικαιούχους των ευρωπαϊκών ενισχύσεων, εγκαταλείφθηκαν στη μοίρα τους, την ώρα που ένα δίκτυο εξουσίας καταχρώνταν τα κονδύλια προς ίδιον όφελος μοιράζοντάς τα σε “δικά της παιδιά”.
Ένα σκάνδαλο-καθρέφτης
Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είναι απλώς ένα μεμονωμένο περιστατικό διαφθοράς. Δυστυχώς πρόκειται για την αξονική τομογραφία της ποιότητας της διακυβέρνησης, των θεσμών και, τελικά, της ίδιας της Δημοκρατίας στην Ελλάδα. Κι αν κάτι αποκαλύφθηκε μόνο και μόνο επειδή υπήρξε εξωτερική παρέμβαση, το εύλογο συμπέρασμα είναι σε πόσα πεδία όπου δεν υπάρχει ευρωπαϊκή εποπτεία, η οικονομία συνολικά και οι πολίτες είναι ακόμη πιο απροστάτευτοι.
Το πολιτικό κόστος για την κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι ήδη βαρύ —και φαίνεται πως οι συνέπειες μόλις ξεκίνησαν. Το γυαλί δεν έχει απλώς ραγίσει αλλά έχει γίνει κομμάτια και θρύψαλα. Κι αυτή τη φορά δεν σώζεται ούτε από την αδυναμία της αντιπολίτευσης.