Newsroom Team Διεθνείς αναλυτές προειδοποιούν για αυτοκαταστροφικές επιπτώσεις και άνοδο τιμών εάν το Ιράν μπλοκάρει το κρίσιμο θαλάσσιο πέρασμα.
Μπορεί το Ιράν να απειλεί με το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ, ωστόσο, σύμφωνα με ειδικούς που μίλησαν στο CNBC, είναι η χώρα που έχει να χάσει τα περισσότερα από μια τέτοια κίνηση. Σε μια σημαντική εξέλιξη, μετά τις αμερικανικές επιθέσεις σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, το κοινοβούλιο του Ιράν ενέκρινε την Κυριακή το ενδεχόμενο αποκλεισμού των Στενών, διακινδυνεύοντας τις σχέσεις με γειτονικές χώρες και εμπορικούς εταίρους.
Η τελική απόφαση για το κλείσιμο ανήκει πλέον στο Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας της χώρας. Το ενδεχόμενο αυτό έχει ήδη προκαλέσει ανησυχία για άνοδο στις τιμές της ενέργειας και ένταση στη γεωπολιτική σκακιέρα, με την Ουάσιγκτον να καλεί το Πεκίνο να συμβάλει στην αποτροπή ενός τέτοιου σεναρίου.
Η Vandana Hari, ιδρύτρια της Vanda Insights, τόνισε ότι το ενδεχόμενο αποκλεισμού παραμένει «εξαιρετικά απίθανο». Όπως εξηγεί, αν το Ιράν προχωρήσει σε αποκλεισμό, διατρέχει τον κίνδυνο να μετατρέψει τα γειτονικά πετρελαιοπαραγωγά κράτη σε εχθρούς και να προκαλέσει εχθροπραξίες μαζί τους.
Σύμφωνα με στοιχεία της Αμερικανικής Υπηρεσίας Ενεργειακής Πληροφόρησης, το Ιράν διέθεσε μέσω των Στενών του Ορμούζ περίπου 1,5 εκατομμύριο βαρέλια πετρελαίου ημερησίως κατά το πρώτο τρίμηνο του 2025. Επιπλέον, ένα κλείσιμο θα έπληττε άμεσα την αγορά του Ιράν στην Ασία, ιδίως την Κίνα, που αποτελεί τον κύριο προορισμό των εξαγωγών πετρελαίου της χώρας.
Όπως σημείωσε η Hari: «Λίγα μπορούν να επιτευχθούν και πολλά μπορεί να είναι τα αυτοκαταστροφικά αποτελέσματα για το Ιράν». Την άποψη αυτή συμμερίζεται και ο Andrew Bishop, επικεφαλής πολιτικής έρευνας στη Signum Global Advisors.
Πιέσεις στην Κίνα και φόβοι για αντίποινα
Ο Bishop υπογράμμισε ότι το Ιράν δεν θα θελήσει να προκαλέσει την Κίνα. Παράλληλα, η διακοπή των εφοδιασμών θα «στοχοποιήσει» τόσο την ίδια τη ιρανική παραγωγή όσο και τις εξαγωγικές υποδομές της χώρας—τη στιγμή που δεν υπάρχουν αμφιβολίες για την ετοιμότητα των ΗΠΑ και του Ισραήλ να απαντήσουν δυναμικά.
Ο Clayton Seigle, αναλυτής στο Center for Strategic and International Studies, σημείωσε ότι η Κίνα εξαρτάται ιδιαίτερα από τις ροές πετρελαίου από τον Κόλπο και πως έχει συμφέρον στη σταθεροποίηση της κατάστασης ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή διέλευση πετρελαίου και φυσικού αερίου από τα Στενά.
Σύμφωνα με το Joint Maritime Information Center, μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν ενδείξεις απειλής για τη διεθνή ναυσιπλοΐα στην περιοχή. Τα πλοία που σχετίζονται με τις ΗΠΑ διασχίζουν τα Στενά χωρίς προβλήματα—ένα θετικό σημάδι για το άμεσο μέλλον.
Οι συνέπειες ενός πιθανού αποκλεισμού
Τα Στενά του Ορμούζ αποτελούν τη μοναδική θαλάσσια δίοδο από τον Περσικό Κόλπο προς τον ωκεανό, με περίπου 20% της παγκόσμιας διακίνησης πετρελαίου να περνά από εκεί. Η Αμερικανική Υπηρεσία Ενεργειακής Πληροφόρησης τα χαρακτηρίζει ως το «σημαντικότερο σημείο διέλευσης πετρελαίου στον κόσμο».
Ο Bishop εκτιμά ότι οι ιρανικές κινήσεις δεν θα είναι «όλα ή τίποτα», αλλά θα κυμαίνονται μεταξύ πλήρους διακοπής και μηδενικής διαταραχής. Η βέλτιστη στρατηγική για το Ιράν, σύμφωνα με τον ίδιο, θα ήταν να προκαλέσει μικρές αναταραχές στις ροές πετρελαίου ώστε να αυξηθούν οι τιμές στις ΗΠΑ χωρίς όμως να οδηγήσει σε σοβαρή αμερικανική αντίδραση κατά των ιρανικών εξαγωγών.
Ο Patrick De Haan της GasBuddy ανέφερε στο X ότι οι τιμές στα πρατήρια στις ΗΠΑ ενδέχεται σύντομα να φθάσουν τα $3,35–$3,50 ανά γαλόνι, έναντι μέσου όρου $3,139 για την εβδομάδα που ξεκίνησε στις 16 Ιουνίου.
Εάν το Ιράν αποφασίσει να κλείσει τα Στενά, πιθανότατα θα χρησιμοποιήσει μικρά σκάφη για μερικό αποκλεισμό ή νάρκες για πλήρη διακοπή της διέλευσης, σύμφωνα με τον στρατηγικό αναλυτή David Roche.
S&P Global Commodity Insights εκτιμά πως ένα τέτοιο σενάριο θα επηρεάσει όχι μόνο τις εξαγωγές του Ιράν αλλά και γειτονικών κρατών όπως η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κουβέιτ και το Κατάρ—με πιθανή απώλεια πάνω από 17 δισ. βαρέλια πετρελαίου από τις παγκόσμιες αγορές και ελλείψεις πρώτης ύλης στα περιφερειακά διυλιστήρια.
Η διακοπή της προσφοράς θα έχει αντίκτυπο στην Ασία, την Ευρώπη αλλά και τη Βόρεια Αμερική. Εκτός από το πετρέλαιο, και οι ροές φυσικού αερίου μπορεί να πληγούν σοβαρά—με τις ετήσιες εξαγωγές LNG του Κατάρ (περίπου 77 εκατομμύρια τόνους) ίσως αδύνατο να φτάσουν σε βασικές αγορές.
Περιορισμένες εναλλακτικές οδοί – Άνοδος τιμών
Οι εναλλακτικές οδοί μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη Μέση Ανατολή είναι περιορισμένες: οι αγωγοί στη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ έχουν συνολική εφεδρική δυναμικότητα μόλις 2,6 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, ενώ μέσω των Στενών μεταφέρονται καθημερινά περίπου 20 εκατομμύρια βαρέλια.
Goldman Sachs εκτιμά ότι η αγορά ήδη συνυπολογίζει ένα γεωπολιτικό premium $12 στο πετρέλαιο λόγω αυξημένου κινδύνου. Αν οι ροές μειωθούν κατά 50% για έναν μήνα κι έπειτα παραμείνουν μειωμένες κατά 10% για άλλους έντεκα μήνες, τότε η τιμή του Brent μπορεί να «εκτιναχθεί προσωρινά» στα $110 ανά βαρέλι.
Aυτή τη στιγμή τα συμβόλαια Brent κυμαίνονται στα $78,95 ανά βαρέλι ενώ τα West Texas Intermediate στα $75,75.
Πηγή: CNBC