Τραμπ για ΝΑΤΟ: «Να πληρώσουν όλοι το 5% εκτός από τις… ΗΠΑ»

Ρήγματα στη Συμμαχία για τις αμυντικές δαπάνες, σκεπτικισμός για τον ρόλο του ΝΑΤΟ και σκιές στο φόντο του πολέμου στην Ουκρανία.

Οι Ευρωπαίοι «πληρώνουν», ο Τραμπ ξεκαθαρίζει: όχι οι ΗΠΑ

Λίγο πριν από τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη, ο Ντόναλντ Τραμπ επαναφέρει μετωπικά τις απαιτήσεις του για αύξηση των αμυντικών δαπανών των συμμάχων – και δηλώνει ευθέως πως οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα συμμετάσχουν σε αυτό. «Δεν νομίζω ότι πρέπει να το κάνουμε εμείς, αλλά νομίζω ότι τα υπόλοιπα κράτη του ΝΑΤΟ πρέπει οπωσδήποτε», ανέφερε, τονίζοντας ότι οι ΗΠΑ έχουν «υποστηρίξει αρκετά» τη Συμμαχία.

Η τοποθέτηση αυτή έρχεται σε μια κρίσιμη στιγμή για το ΝΑΤΟ, που επιχειρεί να δείξει ενότητα και αποφασιστικότητα απέναντι στη Ρωσία και να ενισχύσει την άμυνά του με στόχο τις δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ. Όμως η στάση Τραμπ όχι μόνο υπονομεύει την κοινή γραμμή, αλλά ενισχύει και τα υπόγεια ρεύματα αμφισβήτησης για τη στρατηγική και τον ρόλο της Συμμαχίας.

Κλονισμένη συνοχή: η Σύνοδος με φόντο αντιφάσεις

Ο νέος Γενικός Γραμματέας, Μαρκ Ρούτε, επιχειρεί να διαχειριστεί τα εσωτερικά ρήγματα με διπλωματικές ισορροπίες. Η Σύνοδος θα διαρκέσει μόλις τρεις ώρες, με ένα τελικό ανακοινωθέν πέντε παραγράφων – όλα σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί η ευθεία σύγκρουση με τον Τραμπ, που ήδη είχε απαιτήσει περιορισμένη ατζέντα και συνοπτικές διαδικασίες.

Η Ολλανδία έχει κινητοποιήσει τη μεγαλύτερη επιχείρηση ασφαλείας στην ιστορία της, με κόστος 183,4 εκατομμύρια ευρώ, καθώς ο Τραμπ –είτε πρόκειται για υποψήφιος είτε για εν ενεργεία πρόεδρος– μαγνητίζει την προσοχή και τις εντάσεις.

Αμφισβήτηση εκ των έσω: Το ΝΑΤΟ «δεν έχει λόγο ύπαρξης»;

Στο ήδη τεταμένο κλίμα, ήρθαν να προστεθούν και οι δηλώσεις του Ιταλού υπουργού Άμυνας Γκουίντο Κροζέτο, ο οποίος υποστήριξε ότι το ΝΑΤΟ έχει χάσει τη σημασία του σε έναν κόσμο που δεν καθορίζεται πλέον από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

«Εδώ και δύο χρόνια εξηγώ στο ΝΑΤΟ ότι δεν έχει πλέον λόγο ύπαρξης», δήλωσε σε εκδήλωση στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας, μόλις λίγες ημέρες πριν από τη Σύνοδο. Ο Κροζέτο σημείωσε ότι το ΝΑΤΟ πρέπει να προσαρμοστεί στη νέα παγκόσμια γεωπολιτική πραγματικότητα, διαφορετικά κινδυνεύει να χάσει τον σκοπό του.

«Αν το ΝΑΤΟ γεννήθηκε για να εγγυηθεί την ειρήνη και την αμοιβαία άμυνα, πρέπει να γίνει ένας οργανισμός με παγκόσμια εμβέλεια – να ανοιχτεί στον Παγκόσμιο Νότο, από τη Βραζιλία μέχρι την Ινδία», δήλωσε, εκφράζοντας τη δυσφορία της Ρώμης για έναν θεσμό που δεν έχει προσαρμοστεί στις απαιτήσεις του 21ου αιώνα. Αν και η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι αναμένεται να στηρίξει τον νέο στόχο των εξοπλισμών, η Ιταλία στέλνει σήματα προβληματισμού για το τι πραγματικά εξυπηρετεί η Συμμαχία σήμερα.

Μια Συμμαχία χωρίς στρατηγικό βηματισμό

Ο Τραμπ δεν είναι ο μόνος που αμφισβητεί τη σταθερότητα του ΝΑΤΟ. Προ ετών, ο Εμανουέλ Μακρόν είχε μιλήσει για «εγκεφαλικό θάνατο» της Συμμαχίας, καταγγέλλοντας τις αποκλίνουσες στρατηγικές στον πόλεμο της Μέσης Ανατολής. Σήμερα, αν και οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφωνούν ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αναζωογόνησε τον ρόλο του ΝΑΤΟ, οι διαφορές παραμένουν βαθιές.

Οι ευρωπαϊκές χώρες βρίσκονται υπό πίεση να αυξήσουν κατακόρυφα τις δαπάνες τους, όμως πολλές δεν έχουν καν φτάσει στο όριο του 2%. Ο Ρούτε προτείνει έναν ενδιάμεσο στόχο: 3,5% του ΑΕΠ σε άμεσα στρατιωτικές δαπάνες και 1,5% σε «συναφείς» τομείς. Όμως η ασάφεια αυτού του όρου δημιουργεί φόβους για ευρεία «δημιουργική λογιστική».

Αμυντικά κενά, πραγματικές απειλές

Παρά την πίεση για δαπάνες, τα πραγματικά αμυντικά ελλείμματα της Συμμαχίας είναι τεράστια. Ο ίδιος ο Ρούτε έχει προειδοποιήσει ότι η Ρωσία θα μπορούσε να επιτεθεί σε χώρα του ΝΑΤΟ μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια. Η έλλειψη πυραυλικών συστημάτων, τεθωρακισμένων και πυρομαχικών είναι εμφανής.

Ο στρατηγός Κρίστοφερ Ντόναχιου, επικεφαλής των αμερικανικών δυνάμεων στην Ευρώπη, ανέφερε ότι οι σημερινές δυνατότητες δεν επαρκούν για την υπεράσπιση της ανατολικής πτέρυγας – ιδίως κοντά στον ρωσικό θύλακα του Καλίνινγκραντ.

Ουκρανία: παρούσα, αλλά στο περιθώριο

Το πιο κρίσιμο θέμα ασφαλείας –ο πόλεμος στην Ουκρανία– μένει εκτός ατζέντας για να μην προκληθούν εντάσεις με τον Τραμπ. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα παραστεί στο επίσημο δείπνο, αλλά αποκλείεται από τις βασικές συνεδριάσεις.

Ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, Κερτ Βόλκερ, σημειώνει ότι η Ουάσινγκτον υπό τον Τραμπ δεν θεωρεί πλέον την ασφάλεια της Ουκρανίας στρατηγικής σημασίας. Ο Τραμπ έχει ήδη παγώσει στρατιωτική βοήθεια και συνομιλήσει με τον Πούτιν, προκαλώντας ανησυχίες για την αξιοπιστία των ΗΠΑ εντός της Συμμαχίας.

Το ΝΑΤΟ στη δίνη των μετασχηματισμών

Καθώς το κέντρο βάρους της παγκόσμιας ισχύος μετατοπίζεται, το ΝΑΤΟ βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή. Αντιμέτωπο με τον αναθεωρητισμό της Ρωσίας, την αβεβαιότητα των ΗΠΑ και τον σκεπτικισμό χωρών όπως η Ιταλία, κινδυνεύει να χάσει όχι μόνο τη συνοχή του αλλά και τον προσανατολισμό του.

Η Σύνοδος της Χάγης ίσως περάσει χωρίς συγκρούσεις. Όμως η απουσία ανοιχτής αντιπαράθεσης δεν σημαίνει συμφωνία. Πίσω από τα χαμόγελα και τις φωτογραφίες, η Συμμαχία μοιάζει πιο διχασμένη από ποτέ.