Στις φλόγες η Μέση Ανατολή: Κλιμακώνεται η σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν με δεκάδες νεκρούς – Παγκόσμια ανησυχία

Σοβαρή κλιμάκωση σημειώθηκε στη Μέση Ανατολή τα τελευταία 24ωρα, με το Ισραήλ να εξαπολύει μαζικές αεροπορικές επιθέσεις εναντίον στρατιωτικών και πυρηνικών εγκαταστάσεων στο Ιράν, προκαλώντας δεκάδες νεκρούς και τραυματίες, ανάμεσά τους και κορυφαία στελέχη των Φρουρών της Επανάστασης. Η Τεχεράνη υπόσχεται σκληρή απάντηση, ενώ η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με ανησυχία την κλιμάκωση.

Οι Ισραηλινές Επιθέσεις και τα Θύματα

Σύμφωνα με το ιρανικό μέσο ενημέρωσης Nournews, 78 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 329 τραυματίστηκαν από τις ισραηλινές επιθέσεις σε κατοικημένες περιοχές στην Τεχεράνη, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται δεύτερο κύμα επιθέσεων. Παράλληλα, σημειώθηκε ισχυρή έκρηξη στην Ταμπρίζ, στο βορειοδυτικό Ιράν, όπου βρίσκεται σημαντική αεροπορική βάση. Το Ισραήλ εξαπέλυσε και νέα επίθεση στην εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου στη Νατάνζ, στο κεντρικό Ιράν.

Τουλάχιστον 20 υψηλόβαθμοι Ιρανοί διοικητές, συμπεριλαμβανομένου του επικεφαλής της αεροδιαστημικής δύναμης των Φρουρών της Επανάστασης, Αμίρ Αλί Χατζιζαντέχ, σκοτώθηκαν. Η Τεχεράνη επιβεβαίωσε τον θάνατο του Χατζιζαντέχ, ο οποίος φέρεται να είχε κεντρικό ρόλο στο σχέδιο καταστροφής του Ισραήλ και στη διοίκηση των βαλλιστικών πυραύλων της χώρας. Μαζί του σκοτώθηκαν ο διοικητής της δύναμης drones και ο επικεφαλής αεροπορικής διοίκησης, ενώ η αλυσίδα διοίκησης των Φρουρών συσκέπτονταν στο υπόγειο αρχηγείο τους για να προετοιμάσουν επίθεση κατά του Ισραήλ.

Εκτός από τους στρατιωτικούς, έξι επιστήμονες του ιρανικού προγράμματος πυρηνικής ενέργειας σκοτώθηκαν στις επιθέσεις, καθώς στόχος ήταν και οι πυρηνικές εγκαταστάσεις και τα εργοστάσια βαλλιστικών πυραύλων, με σκοπό να εμποδιστεί η Τεχεράνη να αποκτήσει ατομικό όπλο.

Ποιοι άλλοι διοικητές και επιστήμονες σκοτώθηκαν

Χοσεΐν Σαλαμί: Αρχηγός του επιτελείου των Φρουρών της Επανάστασης.
Μοχαμάντ Μπαγερί: Πρώην διοικητής των Φρουρών, επικεφαλής του επιτελείου των ενόπλων δυνάμεων του Ιράν.
Αμίρ Αλί Χατζιζαντέχ: Επικεφαλής της Αεροδιαστημικής Δύναμης των Φρουρών της Επανάστασης.
Γολαμαλί Ρασίντ: Επικεφαλής του αρχηγείου Khatam al Anbia των Φρουρών.
Φερεϊντούν Αμπασί-Νταβανί: Πυρηνικός επιστήμονας, πρώην επικεφαλής του Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας του Ιράν.
Μοχαμάντ Μεχντί Τεχρανσί: Πυρηνικός επιστήμονας, επικεφαλής του Ισλαμικού Πανεπιστημίου Αζάντ στην Τεχεράνη.
Αμπντολχαμίντ Μινουσέχρ, Αχμάντ Ρεζά Ζολφαγαρί, Αμιρχοσεΐν Φεκχί, Μοταλεμπλιζαντέχ: Επιστήμονες του πυρηνικού προγράμματος.

Ζημιές στις Πυρηνικές Εγκαταστάσεις

Ο Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας του Ιράν ανακοίνωσε ότι οι περισσότερες ζημιές από τις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές στην υπόγεια εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου στο Νατάνζ ήταν στο επίπεδο του εδάφους, χωρίς θύματα στην εγκατάσταση όπου στεγάζονται οι φυγοκεντρητές υπόγεια. Ωστόσο, το Ισραήλ κάνει λόγο για σημαντικές ζημιές.

Η Αντίδραση του Ιράν και οι Απειλές για Αντίποινα

Ο Ιρανός πρόεδρος Μασούντ Πεζεσκιάν δήλωσε ότι το Ιράν δεν θα παραμείνει σιωπηλό και υποσχέθηκε «ισχυρή απάντηση» που θα κάνει το Ισραήλ να «μετανιώσει» για την επίθεσή του. Σε βιντεοσκοπημένο διάγγελμά του στην κρατική τηλεόραση, τόνισε ότι η απάντηση της Ισλαμικής Δημοκρατίας θα είναι τέτοια ώστε ο εχθρός να μετανιώσει για την ανόητη ενέργειά του.

Σε επιστολή της προς το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, η ιρανική αποστολή τόνισε ότι η Ισλαμική Δημοκρατία θα απαντήσει «αποφασιστικά, αναλογικά στις παράνομες και δειλές ισραηλινές ενέργειες». Το Συμβούλιο Ασφαλείας θα συγκληθεί σήμερα για τις ισραηλινές επιθέσεις στο Ιράν, κατόπιν αιτήματος της Τεχεράνης, σύμφωνα με διπλωμάτες.

Ιρανική πηγή ασφαλείας διέψευσε ότι η Τεχεράνη εκτόξευσε drones κατά του Ισραήλ μετά τις επιθέσεις, αλλά τόνισε ότι η εκδίκηση θα έρθει στο κοντινό μέλλον.

Η Κατάσταση στο Ισραήλ

Στο Ισραήλ επικρατεί σχετική ηρεμία, αν και οι αρχές έχουν κλείσει τα σχολεία, απαγορεύσει τις δημόσιες συναθροίσεις και ακυρώσει την ετήσια παρέλαση «Περηφάνιας» του Τελ Αβίβ. Οι πολίτες έχουν λάβει οδηγίες να είναι έτοιμοι για μακρά παραμονή σε καταφύγια, ενώ αρκετοί δηλώνουν πως έχουν συνηθίσει πλέον σε τέτοιες καταστάσεις. Το Ιράν έχει ήδη εκτοξεύσει εκατοντάδες drones και πυραύλους κατά του Ισραήλ σε προηγούμενες επιθέσεις, προκαλώντας αναστάτωση αλλά περιορισμένες ζημιές. Το Ισραήλ ανακοίνωσε ότι προσπαθούσε να αναχαιτίσει 100 drones που εκτοξεύθηκαν από το Ιράν, χωρίς όμως να φτάσουν στο ισραηλινό έδαφος.

Ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου επικαλέστηκε το Ολοκαύτωμα για να αιτιολογήσει την απόφασή του να επιτεθεί στο Ιράν, χαρακτηρίζοντας τα πλήγματα αποφασιστικό βήμα για την προστασία του Ισραήλ απέναντι σε μελλοντική υπαρξιακή απειλή.

Παράλληλα, ο Νετανιάχου αναμένεται αργότερα σήμερα να συνομιλήσει με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, ενώ έχει ήδη συνομιλήσει με τους ηγέτες της Γερμανίας, της Ινδίας και της Γαλλίας. Σύμφωνα με το γραφείο του, οι ηγέτες έδειξαν κατανόηση στην ανάγκη του Ισραήλ να αμυνθεί έναντι της ιρανικής απειλής εξόντωσης.

Διεθνείς Αντιδράσεις και Εμπλοκή των ΗΠΑ

Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι είχε δώσει στο Ιράν τελεσίγραφο 60 ημερών για τη σύναψη μιας πυρηνικής συμφωνίας πριν από τις επιθέσεις του Ισραήλ, προσθέτοντας ότι τώρα η Τεχεράνη έχει μια δεύτερη ευκαιρία. Την ίδια ώρα, η Τεχεράνη ανακοίνωσε επίσημα την αποχώρησή της από τις πυρηνικές διαπραγματεύσεις. Παράλληλα, υπήρξε τηλεφωνική συνομιλία μεταξύ των ηγετών της Γερμανίας, της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου (Μερτς, Μακρόν, Στάρμερ) για την κατάσταση στη Μέση Ανατολή, με στόχο τον συντονισμό των ευρωπαϊκών αντιδράσεων.

Το Ιστορικό της Κλιμάκωσης

Τον περασμένο χρόνο, το Ισραήλ έχει συγκρουστεί ανοικτά με την Τεχεράνη, εξαπολύοντας μπαράζ ρουκετών στο Ιράν. Μετά την αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς σε ισραηλινές κοινότητες τον Οκτώβριο του 2023, το Ισραήλ εξάρθρωσε πολλούς από τους συμμάχους του Ιράν, συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς στη Γάζα και της Χεζμπολάχ στον Λίβανο.

Η κατάσταση παραμένει εξαιρετικά τεταμένη, με το ενδεχόμενο μιας ευρύτερης σύρραξης να απειλεί τη σταθερότητα ολόκληρης της περιοχής. Οι επόμενες ώρες και ημέρες θα είναι κρίσιμες για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή.

Αιφνιδιαστική επιχείρηση με πολλαπλούς στόχους

Το Ισραήλ πραγματοποίησε τα ξημερώματα αεροπορικές επιδρομές στο εσωτερικό του Ιράν, πλήττοντας κρίσιμες στρατιωτικές και πυρηνικές εγκαταστάσεις.

Το Τελ Αβίβ ανακοίνωσε ότι στόχος ήταν η αποτροπή της απόκτησης πυρηνικών όπλων από το ιρανικό καθεστώς, το οποίο –σύμφωνα με ισραηλινές πηγές– έχει επιταχύνει την ανάπτυξη του προγράμματός του παρά τις διεθνείς απαγορεύσεις.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που μεταδίδουν διεθνή μέσα, μεταξύ των στόχων που επλήγησαν ήταν η εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου στη Νατάνζ, καθώς και στρατιωτικά κέντρα ελέγχου της επίλεκτης δύναμης των Φρουρών της Επανάστασης.

Στο στόχαστρο η στρατιωτική ηγεσία – Νεκρός ο Χασάν Ρεζαΐ

Η πλέον αιματηρή και συμβολικά ισχυρή εξέλιξη ήταν ο θάνατος του στρατηγού Χασάν Ρεζαΐ, επικεφαλής των Φρουρών της Επανάστασης και κορυφαίου στελέχους της ιρανικής στρατιωτικής ιεραρχίας. Ο Ρεζαΐ, στενός συνεργάτης του ανώτατου ηγέτη Αλί Χαμενεΐ, βρισκόταν σε στρατηγείο στην Τεχεράνη την ώρα που δέχτηκε άμεσο πλήγμα από ισραηλινό πύραυλο.

Το Ιράν επιβεβαίωσε τον θάνατό του, κάνοντας λόγο για «βάρβαρη δολοφονία και βάναυση παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας». Παράλληλα, ο εκπρόσωπος του ιρανικού ΥΠΕΞ προειδοποίησε ότι η απάντηση «θα είναι συνολική, σφοδρή και εκτός γεωγραφικών περιορισμών».

«Αμυντική επιχείρηση» δηλώνει το Ισραήλ

Ο ισραηλινός πρωθυπουργός δήλωσε το πρωί πως «το Ιράν έφτασε επικίνδυνα κοντά στην κατασκευή πυρηνικού όπλου» και πως «η επιχείρηση είχε ως μοναδικό στόχο την ασφάλεια των πολιτών του Ισραήλ και της διεθνούς κοινότητας».

«Δεν θα επιτρέψουμε ποτέ ένα πυρηνικό Ιράν. Οι κόκκινες γραμμές έχουν ξεπεραστεί», υπογράμμισε χαρακτηριστικά, χωρίς να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει τις πληροφορίες για απώλειες στη στρατιωτική ηγεσία του Ιράν.

Το Ιράν εκτόξευσε πάνω από 100 drones

Πάνω από 100 drones εκτοξεύτηκαν από το Ιράν προς το Ισραήλ τις τελευταίες ώρες, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του ισραηλινού στρατού, τον ταξίαρχο Έφι Ντέφριν.

Όπως είπε, οι ισραηλινές δυνάμεις ετοιμάζονται να τα καταρρίψουν.

Τα drones που εκτοξεύτηκαν από το Ιράν θα χρειαστούν αρκετές ώρες για να φτάσουν στο Ισραήλ.

Αυτό είναι το πρώτο σημάδι ότι το Ιράν ετοιμάζει την απάντησή του. Νωρίτερα, ο εκπρόσωπος των Ιρανικών Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγός Αμπολφάζλ Σεκάρτσι, δήλωσε ότι μια «επίθεση αντιποίνων είναι βέβαιη». Το Ιράν προετοιμάζει μια ουσιαστική απάντηση στην επίθεση που εξαπέλυσε το Ισραήλ εναντίον των πυρηνικών του εγκαταστάσεων και του στρατού της Ισλαμικής Δημοκρατίας, σύμφωνα με τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης. Όπως αναφέρουν, το ιρανικό καθεστώς θα απαντήσει «αποφασιστικά».

«Η απάντηση του Ιράν στις επιθέσεις του σιωνιστικού καθεστώτος νωρίς το πρωί της Παρασκευής θα είναι αποφασιστική», αναφέρει το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων της Ισλαμικής Δημοκρατίας (IRNA) επικαλούμενο Ιρανό αξιωματούχο.

Άλλη ανώνυμη πηγή που επικαλείται το Reuters, δήλωσε ότι «η απάντηση στην ισραηλινή επίθεση θα είναι σκληρή και αποφασιστική», προσθέτοντας ότι οι διαβουλεύσεις σχετικά με το εύρος και το χρονοδιάγραμμα των αντιποίνων συζητούνται στα υψηλότερα επίπεδα.

Ο εκπρόσωπος των Ιρανικών Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγός Αμπολφάζλ Σεκάρτσι, δήλωσε επίσης στο IRNA ότι το Ισραήλ θα αντιμετωπίσει την αυστηρή απάντηση του Ιράν, ενώ υποστήριξε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν εμπλοκή στην επίθεση- κάτι που η Ουάσιγκτον αρνείται με τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο να δηλώνει πως δεν υπήρξε καμία αμερικανική εμπλοκή ή υποστήριξη στις ισραηλινές επιθέσεις.

«Ο σιωνιστής εχθρός, που πραγματοποίησε αυτή την ενέργεια με την υποστήριξη της Αμερικής και επιτέθηκε σε κατοικημένες περιοχές, θα πληρώσει βαρύ τίμημα», δήλωσε ο Σεκάρτσι.

Αντιδράσεις και φόβοι για γενικευμένη ανάφλεξη

Οι επιδρομές προκάλεσαν άμεση ανησυχία στις μεγάλες δυνάμεις. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ κάλεσε «όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση» και προειδοποίησε ότι «η περιφερειακή ασφάλεια απειλείται σοβαρά». Η Ευρωπαϊκή Ένωση χαρακτήρισε «εξαιρετικά ανησυχητικές» τις εξελίξεις, ενώ η Ρωσία και η Κίνα καταδίκασαν απερίφραστα τις ισραηλινές ενέργειες.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, σε προσεκτική δήλωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, αναγνώρισαν «το δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα», καλώντας ωστόσο όλες τις πλευρές «να αποφύγουν κινήσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε ευρύτερη πολεμική σύγκρουση».

Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν

Το Ιράν βρίσκεται εδώ και δύο δεκαετίες στο επίκεντρο των διεθνών ανησυχιών για τις πυρηνικές του φιλοδοξίες. Παρά τη συμφωνία του 2015 (JCPOA) με τις ΗΠΑ, την ΕΕ, τη Ρωσία και την Κίνα, που περιόριζε το πυρηνικό του πρόγραμμα, η αποχώρηση της Ουάσιγκτον από τη συμφωνία το 2018 και οι επανειλημμένες παραβιάσεις των όρων από την Τεχεράνη έχουν οδηγήσει σε πλήρη αποσύνθεση του πλαισίου ελέγχου.

Οι υπηρεσίες πληροφοριών του Ισραήλ και της Δύσης εκτιμούν ότι το Ιράν διαθέτει επαρκές εμπλουτισμένο ουράνιο για την κατασκευή τουλάχιστον ενός πυρηνικού όπλου, αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις για την τελική φάση όπλισης. Η Τεχεράνη επιμένει ότι το πρόγραμμα είναι «ειρηνικό» και «επιστημονικής φύσεως».

Μια μακρόχρονη εχθρότητα χωρίς διπλωματική γέφυρα

Οι σχέσεις Ισραήλ–Ιράν είναι ανύπαρκτες από την Ισλαμική Επανάσταση του 1979. Η Τεχεράνη αρνείται την ύπαρξη του εβραϊκού κράτους και στηρίζει στρατιωτικά και οικονομικά οργανώσεις που το αντιμάχονται, όπως η Χεζμπολάχ στον Λίβανο και η Χαμάς στη Γάζα. Το Ισραήλ, από την πλευρά του, θεωρεί το Ιράν υπαρξιακή απειλή και έχει επιδοθεί σε σειρά επιχειρήσεων δολιοφθοράς και στοχευμένων επιθέσεων κατά Ιρανών πυρηνικών επιστημόνων τα τελευταία χρόνια.

Τι φοβούνται οι αναλυτές – Το σενάριο γενικευμένου πολέμου

Η στοχευμένη εξόντωση στρατηγού τόσο υψηλού κύρους και τα πλήγματα σε πυρηνικές εγκαταστάσεις θεωρούνται από τους περισσότερους αναλυτές αιτία πολέμου. Το Ιράν ενδέχεται να απαντήσει μέσω των πληρεξουσίων του – από πυραυλικές επιθέσεις του Χεζμπολάχ στο βόρειο Ισραήλ, μέχρι χτυπήματα σε αμερικανικές βάσεις σε Ιράκ και Συρία.

«Το ερώτημα δεν είναι αν θα υπάρξει απάντηση, αλλά πότε και με ποια ένταση», σχολιάζει διπλωμάτης χώρας της ΕΕ στην Τεχεράνη. «Είμαστε μπροστά σε έναν νέο γύρο ασύμμετρου πολέμου ή σε μια νέα Μέση Ανατολή;».

Το ρολόι της κρίσης μετρά αντίστροφα

Ο χρόνος πλέον μετρά αντίστροφα για την επόμενη κίνηση στη σκακιέρα της Μέσης Ανατολής. Η ισορροπία δυνάμεων είναι εύθραυστη, η διπλωματία απουσιάζει και το πυρηνικό φάντασμα επιστρέφει πιο απειλητικό από ποτέ. Η διεθνής κοινότητα καλείται να δράσει, πριν μια περιφερειακή σύγκρουση εξελιχθεί σε παγκόσμια κρίση.