NewsEdit Μια διεθνής έκκληση διανοουμένων, επιστημόνων και καλλιτεχνών ενάντια στον νέο αυταρχισμό
Στις 1 Μαΐου 1925, μια ομάδα Ιταλών διανοουμένων – επιστημόνων, συγγραφέων, φιλοσόφων και καλλιτεχνών – υπέγραψε δημόσια επιστολή καταγγέλλοντας το καθεστώς του Μπενίτο Μουσολίνι, σε μια πράξη γενναιότητας που κόστισε σε πολλούς τη θέση, την ελευθερία ή και τη ζωή τους. Εκατό χρόνια αργότερα, προσωπικότητες του πνεύματος από όλο τον κόσμο απευθύνουν μια νέα ανοιχτή επιστολή προς την ανθρωπότητα, προειδοποιώντας: ο φασισμός επιστρέφει – και η δημοκρατία δεν μπορεί να τον αντιμετωπίσει χωρίς μαζική, συνειδητή αντίσταση.
Την επιστολή υπογράφουν νομπελίστες, κορυφαίοι ιστορικοί του φασισμού και διακεκριμένοι καλλιτέχνες, απευθύνοντας έκκληση για δράση και υπεράσπιση των θεσμών, της ελευθερίας της έκφρασης, της επιστημονικής αλήθειας και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Ανοιχτή επιστολή – Εμείς είμαστε νομπελίστες, επιστήμονες, συγγραφείς και καλλιτέχνες. Ο φασισμός επιστρέφει.
Στις 1 Μαΐου 1925, με τον Μπενίτο Μουσολίνι ήδη στην εξουσία, μια ομάδα Ιταλών διανοουμένων τόλμησε να καταγγείλει δημόσια το φασιστικό καθεστώς. Οι υπογράφοντες – επιστήμονες, φιλόσοφοι, συγγραφείς και καλλιτέχνες – υπερασπίστηκαν τα θεμέλια μιας ελεύθερης κοινωνίας: το κράτος δικαίου, την ατομική ελευθερία και την ανεξαρτησία της σκέψης, του πολιτισμού, της τέχνης και της επιστήμης. Η ανοιχτή τους αντίσταση απέναντι στη βίαιη επιβολή της φασιστικής ιδεολογίας – με μεγάλο προσωπικό κόστος – απέδειξε ότι η αντίσταση είναι όχι μόνο δυνατή, αλλά και αναγκαία.
Σήμερα, έναν αιώνα αργότερα, η απειλή του φασισμού επανεμφανίζεται – και καλούμαστε ξανά να δείξουμε το ίδιο θάρρος.
Ο φασισμός εμφανίστηκε πρώτα στην Ιταλία, σηματοδοτώντας την έναρξη της σύγχρονης δικτατορίας. Γρήγορα εξαπλώθηκε στην Ευρώπη και τον κόσμο, διατηρώντας παρόμοια χαρακτηριστικά, ανεξαρτήτως ονόματος. Όπου κι αν επικράτησε, διέλυσε τη διάκριση των εξουσιών προς όφελος της απολυταρχίας, φίμωσε τη διαφωνία με τη βία, κατέλαβε τον Τύπο, ανέστειλε την πρόοδο των δικαιωμάτων των γυναικών και κατέστειλε τους εργατικούς αγώνες. Διείσδυσε και διαστρέβλωσε τους θεσμούς της επιστήμης, της παιδείας και του πολιτισμού. Η λατρεία του θανάτου και της επιθετικής εθνοκρατίας οδήγησε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στο Ολοκαύτωμα, σε δεκάδες εκατομμύρια νεκρούς και σε εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Και όμως, μέσα στη φρίκη, η αντίσταση στον φασισμό γέννησε νέες πολιτικές και κοινωνικές φαντασιώσεις. Ο κόσμος που προέκυψε από τον πόλεμο – με τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ, την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, τις ιδρυτικές αρχές της ΕΕ και το νομικό οπλοστάσιο κατά της αποικιοκρατίας – παρέμεινε άνισος. Παρ’ όλα αυτά, αποτέλεσε μια ιστορική προσπάθεια εγκαθίδρυσης ενός διεθνούς νομικού συστήματος, μιας παγκόσμιας δημοκρατικής τάξης βασισμένης στην προστασία των οικουμενικών δικαιωμάτων: πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών και πολιτισμικών.
Ο φασισμός ποτέ δεν εξαφανίστηκε, αλλά περιορίστηκε για δεκαετίες. Σήμερα όμως, βλέπουμε μια νέα παγκόσμια άνοδο της ακροδεξιάς, που συχνά φέρει απροκάλυπτα φασιστικά χαρακτηριστικά: επιθέσεις στους δημοκρατικούς θεσμούς, επανεμφάνιση του εθνικισμού με ρατσιστικό λόγο, αυταρχικά αντανακλαστικά, και συστηματική στοχοποίηση όσων δεν συμμορφώνονται με τα πρότυπα της «παραδοσιακής εξουσίας» – θρησκευτικά, έμφυλα ή σεξουαλικά. Οι νέοι αυταρχικοί ηγέτες, σε πολλές περιπτώσεις εντός παλαιών δημοκρατιών, εκμεταλλεύονται τη λαϊκή δυσαρέσκεια για τις κοινωνικές ανισότητες και, όπως παλιά, επικαλούνται «λαϊκή εντολή» για να καταλύσουν το κράτος δικαίου, να χτυπήσουν τη δικαιοσύνη, τα πανεπιστήμια, την επιστήμη, την ελεύθερη πληροφόρηση – ακόμα και να καταστρέψουν κρίσιμα επιστημονικά δεδομένα. Επινόησαν τα “εναλλακτικά γεγονότα” και κατασκεύασαν “εσωτερικούς εχθρούς”. Εργαλειοποιούν την ασφάλεια για να ισχυροποιήσουν την εξουσία τους και να διασφαλίσουν τα συμφέροντα του 1% των υπερπλουσίων, με αντάλλαγμα τη νομιμοφροσύνη.
Η καταστολή επιταχύνεται: αυθαίρετες συλλήψεις, απειλές, βίαιες απελάσεις, συστηματική προπαγάνδα και παραπληροφόρηση – με τη συνδρομή μεγιστάνων των ΜΜΕ και των κοινωνικών δικτύων, ορισμένοι εκ των οποίων εκφράζουν απερίφραστα τον τεχνοφασιστικό ενθουσιασμό τους.
Οι δημοκρατίες δεν είναι άτρωτες: είναι ευάλωτες στη δημαγωγία και δεν είναι ακόμη πλήρως συμπεριληπτικές. Όμως παραμένουν το πιο πρόσφορο έδαφος για πολιτιστική και επιστημονική πρόοδο. Μέσα στις δημοκρατίες, τα ανθρώπινα δικαιώματα μπορούν να επεκταθούν, οι τέχνες να ανθίσουν, οι επιστημονικές ανακαλύψεις να προχωρήσουν. Η ελευθερία να αμφισβητείς, να προτείνεις νέες θεωρίες, ακόμη και να ενοχλείς, είναι θεμελιώδης για την ανθρώπινη εξέλιξη. Οι δημοκρατικοί θεσμοί προσφέρουν το πλαίσιο για την καταπολέμηση της αδικίας και την υλοποίηση των υποσχέσεων του μεταπολεμικού κόσμου: δικαίωμα στην εργασία, στην παιδεία, στην υγεία, στην κοινωνική ασφάλιση, στον πολιτισμό και την επιστήμη, και στη συλλογική αυτοδιάθεση και ειρήνη. Χωρίς αυτά, η ανθρωπότητα οδηγείται σε στασιμότητα, ανισότητα, αδικία και – ιδίως – στην καταστροφή από την κλιματική κρίση, που το νέο φασιστικό ρεύμα αρνείται ή συγκαλύπτει.
Σε έναν υπερσυνδεδεμένο κόσμο, η δημοκρατία δεν μπορεί να επιβιώσει μεμονωμένα. Όπως οι εθνικές δημοκρατίες χρειάζονται θεσμούς, έτσι και η διεθνής συνεργασία απαιτεί πολυμερείς δομές βασισμένες στη δημοκρατική αρχή. Το κράτος δικαίου πρέπει να ισχύει και διεθνώς: οι συνθήκες, οι συμβάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι συμφωνίες ειρήνης οφείλουν να τηρούνται. Οι διεθνείς θεσμοί χρειάζονται μεταρρυθμίσεις, όχι κατάρρευση. Η μετάβαση σε έναν κόσμο όπου επικρατεί το «δίκαιο του ισχυρού», η στρατιωτική ισχύς και η ωμή διαπραγματευτική λογική, δεν είναι πρόοδος – είναι επιστροφή στην αποικιοκρατία, στον πόνο και την καταστροφή.
Όπως το 1925, έτσι και σήμερα εμείς – επιστήμονες, φιλόσοφοι, συγγραφείς, καλλιτέχνες και πολίτες του κόσμου – έχουμε καθήκον να καταγγείλουμε και να αντισταθούμε στην αναβίωση του φασισμού σε όλες του τις μορφές. Καλούμε όσους πιστεύουν στη δημοκρατία να δράσουν:
- Υπερασπιστείτε τους δημοκρατικούς, πολιτιστικούς και εκπαιδευτικούς θεσμούς. Καταγγείλτε τις παραβιάσεις των αρχών και των δικαιωμάτων. Μην συμμορφώνεστε προκαταβολικά.
- Συμμετέχετε σε συλλογικές δράσεις, τοπικές και διεθνείς. Κάντε μποϊκοτάζ και απεργίες όπου είναι δυνατόν. Κάντε την αντίσταση αδύνατο να αγνοηθεί και δαπανηρό να κατασταλεί.
- Υπερασπιστείτε τα γεγονότα και τα τεκμήρια. Καλλιεργήστε την κριτική σκέψη και ενισχύστε τις κοινότητές σας πάνω σε αυτό το θεμέλιο.
Αυτός ο αγώνας δεν τελειώνει. Ας γίνουν οι φωνές, το έργο και οι αρχές μας το ανάχωμα στον αυταρχισμό. Ας είναι αυτό το μήνυμα μια νέα διακήρυξη αντίστασης.
Υπογράφοντες
Νομπελίστες: Eric Maskin, Roger B Myerson, Alvin E Roth, Lars Peter Hansen, Oliver Hart, Daron Acemoglu, Wolfgang Ketterle, John C Mather, Brian P Schmidt, Michel Mayor, Takaaki Kajita, Giorgio Parisi, Pierre Agostini, Joachim Frank, Richard J Roberts, Leland Hartwell, Paul Nurse, Jack W Szostak, Edvard I Moser, May-Britt Moser, Harvey James Alter, Victor Ambros, Gary Ruvkun, Barry James Marshall, Craig Mello, Charles Rice
Ιστορικοί του φασισμού και της δημοκρατίας: Ruth Ben-Ghiat, Timothy Snyder, Jason Stanley, Claudia Koonz, Mia Fuller, Giovanni De Luna, Andrea Mammone
Πηγή: Guardian
- Πέθανε ο δημοσιογράφος Χρήστος Ηλιού
- NYT για τη Διάσκεψη του Ινστιτούτου Τσίπρα: Η Αριστερά αναζητά ξανά το όραμά της
- Ανοιχτή επιστολή / Ο φασισμός επιστρέφει – και η σιωπή δεν είναι επιλογή
- Ποιά είναι η πιο ασφαλής θέση σε ένα αεροπλάνο – Το «θαύμα» της θέσης 11A
- Έρευνα: Η Τηλεόραση ενημερώνει αλλά δεν πείθει – Μετατόπιση εμπιστοσύνης στα ψηφιακά μέσα και γενικευμένη κόπωση από τις ειδήσεις