NewsEdit Σε μια Αμερική που μοιάζει να παλινδρομεί επικίνδυνα σε αυταρχικές πρακτικές και θεσμική αποσύνθεση, η αναζήτηση ενός νέου Martin Luther King δεν είναι απλώς επίκαιρη· είναι επιτακτική. Έξι μόλις μήνες μετά την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, οι ενδείξεις για την εδραίωση ενός δεσποτικού καθεστώτος πληθαίνουν, ενώ η απουσία μιας ενιαίας και εμπνευσμένης αντιπολίτευσης αφήνει το κοινωνικό σώμα εκτεθειμένο. Μπροστά στο ενδεχόμενο μιας ιστορικής δημοκρατικής υποχώρησης, η ανάγκη για έναν ηγέτη που θα ενώσει, θα εμπνεύσει και θα αντισταθεί με ειρηνικά μέσα γίνεται το κεντρικό ζητούμενο, όπως τονίζει στο άρθρο του ο Αναπληρωτής Καθηγητής Πολιτικών Συστημάτων στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Μάνος Παπάζογλου:
Γράφει ο Μάνος Παπάζογλου*
Οι εξελίξεις στις ΗΠΑ μετά την εκλογή Trump προδιαγράφουν την έκπτωση σημαντικών θεσμικών και πολιτικών αξιών σε μια χωρίς προηγούμενο κλίμακα. Ο Trump στην πραγματικότητα επιδιώκει να ασκήσει μια δεσποτική ηγεσία, και να αφήσει στην άκρη το παραδοσιακό θεσμικό “κοστούμι” το οποίο τίμησαν οι προκάτοχοί του. Απώτερος σκοπός είναι η εδραίωση ενός καθεστώτος Trump, το οποίο θα αναπτυχθεί στα όρια των συνταγματικών αρχών, ή ακόμα και ερήμην αυτών.
Σε μόλις έξι μήνες οι ενδείξεις είναι ήδη πολλές και σοβαρές. Απέκλεισε έγκυρα μέσα ενημέρωσης από την τακτική κυβερνητική ενημέρωση, γιατί τα θεώρησε επικριτικά. Έδωσε πρόσβαση στα άδυτα του Λευκού Οίκου σε έναν πανίσχυρο οικονομικό παράγοντα (Musk), δίχως να εκτιμήσει τις συνέπειες από αυτόν τον παράτυπο διαμοιρασμό εξουσίας, ενώ η αποπομπή ίσως υποδηλώνει τον παραδειγματισμό άλλων ισχυρών οικονομικών παραγόντων. Αποφάσισε την επιβολή δασμών ερήμην της συνήθους νομοθετικής διαδικασίας, χωρίς επαρκή τεκμηρίωση για το δημόσιο συμφέρον των ΗΠΑ, αλλά και τις συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία. Επιτέθηκε στην ακαδημαϊκή κοινότητα με σκοπό την εξουδετέρωση της κριτικής και πρόσχημα τον έλεγχο της εγγραφής ξένων φοιτητών ή την περικοπή δαπανών για έρευνα σε πανεπιστήμια παγκόσμιας εμβέλειας (Harvard). Αποφάσισε την παρέμβαση της εθνοφρουράς για την καταστολή των κινητοποιήσεων μεταναστών στο Λος Άντζελες.
Όλα τα παραπάνω ενδεικτικά γεγονότα συνηγορούν ότι ο Trump αναδύεται από τις πλέον σκοτεινές περιόδους της αμερικανικής πολιτικής, και μετέρχεται πρακτικών σχεδόν αντίστοιχων με εκείνες επί “μακαρθισμού”. Επιχειρεί να ασκήσει προληπτικό έλεγχο και εκφοβισμό εναντίον κάθε φωνής που δεν δηλώνει αφοσίωση στον δεσπότη-πρόεδρο. Κατά συνέπεια, οι ΗΠΑ σχοινοβατούν σε μια προσπάθεια ενεργοποίησης των θεσμικών αντίβαρων και αποτροπής μεγαλύτερων δεινών.
Για να κατανοήσουμε το μέγεθος της οπισθοδρόμησης, o Πρόεδρος Kennedy είχε αντιστρόφως θέσει υπό την εξουσία του την πολιτειακή φρουρά του Mississippi, η οποία υπό τις εντολές των πολιτειακών αρχών εμπόδισε την πρόσβαση ενός Αφροαμερικανού στο πανεπιστήμιο με σκοπό την εγγραφή του. Σήμερα στο Λος Άντζελες η προεδρική παρέμβαση με την εμπλοκή του στρατού έχει αντιθέτως στόχο την καταστολή ενός κινήματος μεταναστών, οι οποίοι ευλόγως διαμαρτύρονται για τις διώξεις εναντίον τους, παρά το γεγονός ότι είναι απολύτως ενσωματωμένοι σε μια από τις ισχυρότερες από οικονομικής απόψεως γεωγραφικές περιοχές του πλανήτη (Καλιφόρνια).
Στις δημοκρατίες το δικαίωμα ανυπακοής αποτελεί μια θεμιτή επιλογή για τους πολίτες όταν τεκμηριώνεται μια απειλή κατά των θεμελιωδών ελευθεριών και του πολιτεύματος. Το πρόβλημα σήμερα στις ΗΠΑ είναι ότι ένα τέτοιο αίτημα δεν έχει ακόμα φορέα εκπροσώπησης. Οι Δημοκρατικοί, όπως χαρακτηριστικά συμβαίνει με τις κομματικές οργανώσεις στις ΗΠΑ, εξακολουθούν να μην διαθέτουν ένα κέντρο ηγεσίας, το οποίο θα ασκήσει συστηματική αντιπολίτευση. Το ίδιο ασύντακτες εμφανίζονται και οι οικονομικές και κοινωνικές ελίτ, παρά τη διαφαινόμενη απειλή κατά της υπόστασής τους.
Στην παρούσα συγκυρία ο Trump επιλέγει τον ιδεολογικό αγώνα σε προνομιακά πεδία για τον ίδιο. Δεν πρόκειται να υποστεί φθορά εάν δεν υπάρξει αντίκρουση των δικών του επιχειρημάτων μέσω της συστηματικής πολιτικής αντιπαράθεσης στα σοβαρά λάθη πολιτικής τα οποία είναι ήδη εμφανή. Οι ΗΠΑ έχουν περισσότερο ανάγκη από ποτέ έναν ηγέτη κοινωνικού κινήματος τύπου Martin Luther King, ο οποίος θα μιλήσει για την ειρηνική και φιλελεύθερη χώρα που θέλουν οι πολίτες, χωρίς μισαλλοδοξίες, διώξεις και δογματισμούς και θα αντέξει την λυσσαλέα επίθεση που οπωσδήποτε θα δεχθεί. Έναν ηγέτη για τον οποίο θα αναφωνήσουν οι πολίτες “Coraggioso! Audace! O forte!” (Turandot, Puccini), δηλαδή θαρραλέο, εμπνευσμένο και ισχυρό.
*Αναπληρωτής Καθηγητής Πολιτικών Συστημάτων
Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων
Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου