Τουλάχιστον δύο πράγματα κατέστησε σαφή ο Αλέξης Τσίπρας με την ομιλία του: αφενός, ότι οι προοδευτικές δυνάμεις βρίσκονται σε στρατηγική αμηχανία· αφετέρου, ότι ο ίδιος επιχειρεί να διαμορφώσει ένα νέο πολιτικό αφήγημα με εθνικά, κοινωνικά και ηθικά χαρακτηριστικά — ένα είδος «πατριωτισμού των πολλών» που θα σταθεί απέναντι στην ολιγαρχία, την ακροδεξιά και τον αυταρχικό νεοφιλελευθερισμό.
Του Ανατρεπτικού
Η επιστροφή του όρου «πατριωτισμός» στον προοδευτικό κάθε άλλο παρά αυτονόητη είναι. Αντιθέτως, επιχειρεί μια πολιτική επανοικειοποίηση εννοιών που εδώ και χρόνια μονοπωλούνται από συντηρητικούς και ακροδεξιούς δρώντες.
Ο Αλέξης Τσίπρας προτείνει έναν πατριωτισμό που δεν μετριέται με σύνορα, αλλά με κοινωνική δικαιοσύνη, δημοκρατικούς θεσμούς και οικονομική ασφάλεια. Άξονάς του, δεν είναι ο εθνοκεντρισμός, αλλά η κοινωνική συνοχή και η ηθική αναδιανομή ισχύος.
Ωστόσο, το ζητούμενο για (και από) τον Τσίπρα δεν είναι μόνο η αποδόμηση της κυβέρνησης Μητσοτάκη και η πτώση της. Είναι και το γεγονός ότι, όπως ο ίδιος παραδέχθηκε, «δεν υπάρχει μαγικό κλειδί». Δεν υπάρχει ακόμα το υποκείμενο. Ο ίδιος προσπαθεί να χαράξει έναν ιδεολογικό ορίζοντα, αλλά το πολιτικό σχήμα που θα τον υπηρετήσει παραμένει ασαφές.
Η Κουμουνδούρου βρίσκεται σε φάση αναζήτησης και ανασύνθεσης. Ο ευρύτερος προοδευτικός χώρος είναι κατακερματισμένος. Και ο κοινωνικός θυμός δεν μετατρέπεται αυτόματα σε πολιτική στράτευση ιδιαίτερα όταν τα… “σκάγια” του παίρνουν εκτός της παρούσας κυβέρνηση, τόσο την διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ όσο και τον ίδιο για τις “ανεκπλήρωτες υποσχέσεις του”.
Αυτό που επιχειρεί ο Τσίπρας είναι μέχρι στιγμής ταυτόχρονα θεωρητικό, στρατηγικό και υπαρξιακό: Να ξαναδώσει περιεχόμενο στην έννοια της προοδευτικής διακυβέρνησης σε μια εποχή όπου τα ακροδεξιά μορφώματα κερδίζουν έδαφος, τα κόμματα εξουσίας μοιάζουν εσωτερικά κενά και οι πολίτες αποστρέφονται το πολιτικό σύστημα στο σύνολό του.
Η επιμονή του σε ένα πενταετές εθνικό σχέδιο, σε μια νέα ηθική και σε ένα ενοποιητικό κοινωνικό αφήγημα δείχνει πολιτική ωριμότητα. Αλλά τίποτα από αυτά δεν έχει νόημα αν δεν υπάρξει και το όχημα – ένα νέο πολιτικό ρεύμα που θα συνενώσει, θα πείσει και θα κινητοποιήσει.
Ο Αλέξης Τσίπρας επιχειρεί να μιλήσει για την επόμενη μέρα, σε μια συγκυρία που ακόμα δεν έχει κλείσει οριστικά ο κύκλος της προηγούμενης. Αν πετύχει να μετατρέψει αυτή τη διάγνωση σε μαζικό αίτημα, ίσως έχει μπροστά του ένα δεύτερο πολιτικό κύκλο. Αν όχι, θα μείνει ένας πρώην πρωθυπουργός με σωστά ερωτήματα αλλά χωρίς οργανωτική απάντηση.