Παγκόσμια οικονομία:Η πιο αδύναμη δεκαετία από το 1960 – Σήμα κινδύνου από την Παγκόσμια Τράπεζα

Νέα υποβάθμιση των προβλέψεων: Ανάπτυξη μόλις 2,3% το 2025

Η παγκόσμια οικονομία οδεύει προς τη χειρότερη δεκαετία της από τη δεκαετία του 1960, σύμφωνα με νέα έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας. Οι προβλέψεις για την ανάπτυξη το 2025 υποβαθμίστηκαν στο 2,3%, έναντι 2,7% που είχε εκτιμηθεί προηγουμένως. Πρόκειται για έναν από τους χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης των τελευταίων δεκαετιών — με εξαίρεση τα έτη των παγκόσμιων υφέσεων (2009, 2020).

Η έκθεση τονίζει ότι οι επιπτώσεις από τις γεωπολιτικές εντάσεις, την άνοδο του προστατευτισμού και την επιβράδυνση των επενδύσεων έχουν συστημικό χαρακτήρα και επιβαρύνουν σχεδόν το 70% των οικονομιών του πλανήτη.

Ο εμπορικός πόλεμος Τραμπ επιτείνει την επιβράδυνση

Ένας από τους βασικούς μοχλούς πίεσης είναι ο εμπορικός πόλεμος που έχει επανεκκινήσει ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, μέσω της επιβολής υψηλών δασμών σε κρίσιμους εμπορικούς εταίρους, όπως η Κίνα, ο Καναδάς και το Μεξικό. Η νέα του δασμολογική πολιτική —η οποία θυμίζει την πρώτη του θητεία— έχει προκαλέσει αναταράξεις στις αγορές, με επενδυτές και επιχειρήσεις να υιοθετούν στάση αναμονής, μειώνοντας την παραγωγή και τις επενδυτικές ροές.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), σε πρόσφατη έκθεσή του, είχε ήδη προειδοποιήσει για τις «δομικές επιπτώσεις» που προκαλούν οι εμπορικοί περιορισμοί, επισημαίνοντας ότι ένας πλήρης εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας θα μπορούσε να αφαιρέσει έως και 0,8 ποσοστιαίες μονάδες από το παγκόσμιο ΑΕΠ σε ετήσια βάση.

Ανισορροπία στις αναπτυσσόμενες οικονομίες – Δημόσιο χρέος και φτώχεια σε άνοδο

Η κρίση χτυπά με μεγαλύτερη σφοδρότητα τις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου η ανάπτυξη έχει υποχωρήσει κάτω από τον μέσο όρο της δεκαετίας 2010-2020. Η Παγκόσμια Τράπεζα προειδοποιεί ότι, ελλείψει μεταρρυθμίσεων και επενδυτικής ανάκαμψης, η μακροχρόνια οικονομική μεγέθυνση αυτών των χωρών θα παραμείνει εγκλωβισμένη κάτω από το 3%.

Η τάση αυτή επηρεάζει άμεσα την ικανότητα των κυβερνήσεων να καταπολεμήσουν τη φτώχεια και να ενισχύσουν την κοινωνική συνοχή. Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά η έκθεση, οι προηγμένες οικονομίες διαθέτουν «εργαλεία απορρόφησης κραδασμών», σε αντίθεση με πολλές χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, που παραμένουν ευάλωτες στις εξωτερικές διαταραχές.

Παράλληλα, η υπερχρέωση επιστρέφει ως μείζονα απειλή: σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, το δημόσιο χρέος των αναπτυσσόμενων οικονομιών έχει φτάσει στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 30 ετών, δημιουργώντας έναν «φαύλο κύκλο» χαμηλής ανάπτυξης και περιορισμένων επενδυτικών επιλογών.

Χωρίς ύφεση, αλλά με διαρκή αστάθεια

Αν και η Παγκόσμια Τράπεζα δεν προβλέπει παγκόσμια ύφεση στο άμεσο μέλλον, υπογραμμίζει ότι η τρέχουσα κατάσταση παραπέμπει σε μια παρατεταμένη φάση “στασιμότητας με ρίσκο”: ένα παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον όπου η χαμηλή ανάπτυξη συνυπάρχει με υψηλή αβεβαιότητα.

Οι γεωπολιτικές εντάσεις σε Μέση Ανατολή και Ειρηνικό, η αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων λόγω της κλιματικής αλλαγής, αλλά και η συνεχιζόμενη αποσύνδεση των παγκόσμιων αλυσίδων αξίας —όπως έχει διαπιστωθεί σε έκθεση της McKinsey— δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα για τις προοπτικές του διεθνούς εμπορίου.

ΗΠΑ–Κίνα: Εύθραυστη ισορροπία στις διαπραγματεύσεις

Οι συνομιλίες μεταξύ Ουάσινγκτον και Πεκίνου συνεχίζονται, σε μια προσπάθεια διατήρησης μιας εύθραυστης εμπορικής «ανακωχής». Ωστόσο, σύμφωνα με ανάλυση του Peterson Institute for International Economics, η πιθανότητα επιβολής νέων δασμών παραμένει σημαντική, καθώς και οι δύο πλευρές ενισχύουν τη ρητορική τους ενόψει εκλογικών και εσωτερικών πολιτικών πιέσεων.

Μια νέα κλιμάκωση θα μπορούσε να προκαλέσει αλυσιδωτές επιπτώσεις σε βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας, πρώτες ύλες και γεωργικά προϊόντα, επηρεάζοντας ιδιαίτερα χώρες που εξαρτώνται από εξαγωγές προς τις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου.

Έκκληση για παγκόσμιες μεταρρυθμίσεις και επενδυτική στροφή

Η Παγκόσμια Τράπεζα, αλλά και άλλοι θεσμοί όπως ο ΟΟΣΑ και το ΔΝΤ, καλούν τις κυβερνήσεις να ενισχύσουν τις δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, να βελτιώσουν το επιχειρηματικό περιβάλλον και να ενδυναμώσουν τη διασύνδεση των οικονομιών μέσω εμπορικών συμφωνιών και πράσινων υποδομών.

«Η παγκόσμια οικονομία δεν θα ανακάμψει αυτόματα — χρειάζεται στρατηγική, πολιτική βούληση και διεθνής συνεργασία», αναφέρει η επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Ίντρα Ντε Γιονγκ, καλώντας τις ανεπτυγμένες οικονομίες να αναλάβουν πρωτοβουλίες ηγεσίας.

Το ρίσκο μιας χαμένης δεκαετίας

Η νέα έκθεση έρχεται να επιβεβαιώσει τις ανησυχίες μιας ευρύτερης τάσης οικονομικής στασιμότητας, η οποία ξεκίνησε με τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, συνεχίστηκε με την πανδημία και τώρα ενισχύεται από τον γεωοικονομικό κατακερματισμό. Χωρίς γενναίες πολιτικές αποφάσεις και ανατροπές στο παγκόσμιο εμπορικό πλαίσιο, ο κόσμος κινδυνεύει να βιώσει μια χαμένη δεκαετία – με χαμηλή ανάπτυξη, αυξανόμενη ανισότητα και εντεινόμενες γεωπολιτικές ρήξεις.