ΣΥΡΙΖΑ: Στο κατώφλι του Συνεδρίου, με φόντο την κρίση ταυτότητας και τον ίσκιο του Τσίπρα

Με το 5ο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ να ανοίγει αυλαία την Τετάρτη 12 Ιουνίου στο Περιστέρι και να ολοκληρώνεται την Κυριακή 15 του μήνα, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης προσέρχεται σε μια κορυφαία εσωκομματική διαδικασία σε περιβάλλον έντονης υπαρξιακής ανασφάλειας, ιδεολογικής ρευστότητας και βαθιάς εσωστρέφειας.

Μόλις έξι μήνες μετά την εκλογή του Στέφανου Κασσελάκη και σε μια συγκυρία όπου η εμπιστοσύνη του εκλογικού σώματος εμφανίζεται διαρκώς αποδυναμωμένη, η Κουμουνδούρου επιχειρεί ένα ακόμη δύσκολο restart.

Οι οιωνοί δεν είναι θετικοί: Η υπόθεση της Προανακριτικής για τα Τέμπη, η αιφνίδια υπαναχώρηση έξι ανεξάρτητων βουλευτών, αλλά και η διαρκής φθορά στα ποιοτικά χαρακτηριστικά των δημοσκοπήσεων, επιβεβαιώνουν την κρίση επιρροής και ταυτότητας ΣΥΡΙΖΑ. Πέρα όμως από το εκλογικό του μέλλον, αυτό που διακυβεύεται πλέον είναι η ίδια η συνοχή του κόμματος.

Ορατό ρήγμα – Οι «55» και η νέα εσωκομματική δυναμική

Το προσυνεδριακό τοπίο σημαδεύεται από τη δημόσια παρέμβαση μιας ομάδας 55 στελεχών, υπό την καθοδήγηση του Παύλου Πολάκη. Το κείμενό τους, με τίτλο συμβολής αλλά χαρακτήρα παρέμβασης, εμφανίζεται ως άτυπο «μανιφέστο» ενός πόλου που ασκεί έντονη πίεση προς την προεδρική ομάδα.

Ο ίδιος ο Πολάκης διατυπώνει ένα δραματικό δίλημμα: ή το κόμμα θα αξιοποιήσει το Συνέδριο για να ανασυγκροτηθεί ουσιαστικά ή θα εισέλθει σε φάση οριστικής παρακμής.

Το κείμενο των «55» δεν περιορίζεται σε γενικές διακηρύξεις. Θέτει συγκεκριμένους στόχους: την έξοδο από τον παραλυτικό εσωκομματικό συμβιβασμό, την αντικατάσταση της «φοβικής» αντιπολίτευσης με μία «επιθετική και συντονισμένη» στάση και τη σαφή αποτύπωση πολιτικών θέσεων σε αντιδιαστολή με μακροσκελή, γενικόλογα κείμενα αποφάσεων.

Ποιοι υπογράφουν – Και ποιοι περιμένουν να τοποθετηθούν

Ανάμεσα στους υπογράφοντες ξεχωρίζουν στελέχη που στήριξαν έμμεσα ή άμεσα τον Κασσελάκη κατά την προεκλογική του εκστρατεία: Χριστόφορος Βερναρδάκης, Βασίλης Σμπώκος, Μάρκος Χατζησάββας, Γιώργος Παναγιωτόπουλος, μαζί με τον βουλευτή Αλέξανδρο Μεϊκόπουλο και τον ευρωβουλευτή Νικόλα Φαραντούρη.

Η συμμετοχή του τελευταίου, που μετά την εσωκομματική του ήττα απέφυγε να τοποθετηθεί συγκρουσιακά, προκάλεσε ερωτήματα. Κύκλοι του πάντως έσπευσαν να διευκρινίσουν ότι ο Φαραντούρης στηρίζει κάθε γόνιμο διάλογο με σεβασμό, χωρίς να ταυτίζεται απόλυτα με καμία τάση.

Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι το κείμενο διατηρεί τον χαρακτήρα «ανοικτής πλατφόρμας», με δυνατότητα νέων προσχωρήσεων πριν και κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου.

Οι καταστατικές αλλαγές και ο ρόλος του Συνεδρίου

Στο φόντο των αντιπαραθέσεων βρίσκεται το πακέτο των αλλαγών που εισηγήθηκε η ηγεσία στην Κεντρική Επιτροπή. Μεταξύ άλλων, προβλέπεται η κατάργηση των εσωκομματικών τάσεων (διατηρώντας μόνο τα «ρεύματα») – εξέλιξη που πολλοί εκτιμούν ότι έχει στόχο την αποδυνάμωση των οργανωμένων μηχανισμών. Η αντίφαση ωστόσο είναι προφανής: η ίδια η ομάδα των 55 δημιουργεί, de facto, ένα νέο μπλοκ.

Ο Φάμελλος ανάμεσα σε δύο κόσμους

Ο Σωκράτης Φάμελλος, επικεφαλής της Κοινοβουλευτικής Ομάδας, επιχειρεί να κρατήσει τις ισορροπίες, επισημαίνοντας την ανάγκη ενότητας και θεσμικής απάντησης στα μεγάλα κοινωνικά ζητήματα. Η θέση του, ωστόσο, δεν είναι απρόσβλητη, καθώς αρκετοί τον θεωρούν εκπρόσωπο της παλαιάς φρουράς.

Ραγκούσης: Το πρόβλημα είναι αξιακό – και εσωτερικό

Τη δική του οπτική φέρνει στο τραπέζι και ο Γιάννης Ραγκούσης, μέλος της Πολιτικής Γραμματείας και υπεύθυνος πολιτικού σχεδιασμού. Σε κείμενο προσυνεδριακής συμβολής κάνει λόγο για «παρατεταμένη κρίση», η οποία αποδίδεται όχι μόνο σε οργανωτικά ή εκλογικά ζητήματα, αλλά κυρίως σε βαθιά αξιακή φθορά.

Κατηγορεί ευθέως συγκεκριμένες συμπεριφορές: ατομικισμό, ιδιοτέλεια, προσωπικές ατζέντες, ανοχή σε ένα εσωκομματικό περιβάλλον που απαξιώνει τη συλλογικότητα. Στοχοποιεί εμμέσως πλην σαφώς και την ηγετική ομάδα που στήριξε τον Κασσελάκη μέχρι τέλους, σημειώνοντας ότι «το μεγαλύτερο πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ είναι η ανοχή αυτής της παρακμιακής πραγματικότητας».

Ο ίδιος προτείνει μια ριζική αξιακή αναγέννηση, μέσα από την οποία μπορεί να διαμορφωθεί ένα νέο πολιτικό πρότυπο για την «επόμενη προοδευτική Ελλάδα». Υπόσχεται μάλιστα δύο ακόμη μέρη στην παρέμβασή του: ένα για τη θεσμική αντίληψη του ΣΥΡΙΖΑ και ένα τρίτο για τις «πέντε μικρές επαναστάσεις» που, κατά τον ίδιο, μπορούν να σηματοδοτήσουν την ανασύνταξη της Αριστεράς.

Ο «αόρατος» μαγνήτης: Αλέξης Τσίπρας

Στο παρασκήνιο όλων αυτών, η παρουσία –ή απουσία– του Αλέξη Τσίπρα εξακολουθεί να καθορίζει τα εσωκομματικά ρεύματα. Παρότι έχει αποσυρθεί από την ηγεσία, η σιγή του ερμηνεύεται από πολλούς ως σιωπηλή προσδοκία επιστροφής – ή ως προσεκτική αποστασιοποίηση από ένα εγχείρημα που ίσως απέτυχε να ανανεώσει το κόμμα χωρίς να το διαλύσει.

Το Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι μία απλή καταστατική διαδικασία. Είναι σημείο καμπής. Αντικατοπτρίζει τις αντιφάσεις ενός κόμματος που προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει τον εαυτό του μέσα από συγκρούσεις, αποχωρήσεις, επανεντάξεις και νέα πρόσωπα. Το ζητούμενο πλέον δεν είναι απλώς η επιβίωση. Είναι η επανεύρεση ταυτότητας σε έναν κατακερματισμένο προοδευτικό χώρο — και ο καθορισμός του ποιος (ή τι) μπορεί να αποτελέσει το νέο του πρόσωπο.