Σαμ Άλτμαν της OpenAI: Αχ, πού ‘σαι, νιότη, που ‘δειχνες, πως θα γινόμουν άλλος!

Όταν ιδρύθηκε το 2015, η OpenAI υποσχέθηκε ότι θα κάνει τη διαφορά. Ότι δεν θα είναι μια ακόμη γιγαντιαία τεχνολογική εταιρεία που στοχεύει στην αποτίμηση των 400 δισ. δολαρίων, αλλά ένας οργανισμός που φιλοδοξούσε να εξασφαλίσει ότι η τεχνητή γενική νοημοσύνη (AGI) θα ωφελήσει «ολόκληρη την ανθρωπότητα». Στα πρώτα της σχέδια, δεν υπήρχαν έθνη, αντίπαλοι ή σύνορα — μόνο άνθρωποι.

Σήμερα, σχεδόν μια δεκαετία μετά, η εταιρεία του Σαμ Άλτμαν δεν μιλά για το καλό της ανθρωπότητας, αλλά για το καλό της εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ, τον γεωπολιτικό ανταγωνισμό με την Κίνα και την «προώθηση της δημοκρατικής τεχνητής νοημοσύνης» μέσα από το πρίσμα της αμερικανικής πολιτικής. Το ερώτημα πλέον δεν είναι αν η OpenAI μπορεί να σώσει τον κόσμο, αλλά αν καν θα το προσπαθήσει.

Από τον παγκόσμιο αλτρουισμό στην αμερικανική κυριαρχία

Η μετάλλαξη είναι φανερή. Τον Μάρτιο του 2024, ο υπεύθυνος διεθνών σχέσεων της OpenAI, Κρις Λέιν, κατέθεσε στον Λευκό Οίκο υπόμνημα με σαφείς προτάσεις: η κυβέρνηση των ΗΠΑ να δημιουργήσει «άμεση γραμμή επικοινωνίας» μεταξύ των εταιρειών AI και της κοινότητας πληροφοριών, να αναπτύξει «μοντέλα προσαρμοσμένα για την εθνική ασφάλεια» και να ενισχύσει την ανταλλαγή πληροφοριών με τη βιομηχανία. Αντί για διεθνή συνεργασία, το νέο αφήγημα απαιτεί στρατηγική απομόνωση της Κίνας και των συμμάχων της.

Η «ανθρωπότητα» δεν αναφέρεται ούτε μία φορά στο κείμενο. Αντιθέτως, ζητείται από τον Ντόναλντ Τραμπ —στον οποίο ο Άλτμαν είχε δωρίσει 1 εκατ. δολάρια για την ορκωμοσία του— να διασφαλίσει ότι η «τεχνητή νοημοσύνη υπό αμερικανική ηγεσία θα υπερισχύσει έναντι της τεχνητής νοημοσύνης υπό το ΚΚ Κίνας».

Η στροφή προς τον εθνικισμό και το στρατιωτικό κατεστημένο

Η ηθική στροφή συνοδεύεται από τη θεσμική. Η OpenAI έχει προσλάβει πρώην στελέχη του Πενταγώνου, της NSA, της CIA και των Ειδικών Επιχειρήσεων. Πίσω από αυτή τη στροφή βρίσκεται η Κατρίνα Μάλιγκαν, πρώην στέλεχος του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας και υπεύθυνη για τις δημόσιες σχέσεις της κυβέρνησης Ομπάμα κατά την περίοδο των αποκαλύψεων Σνόουντεν.

Η Μάλιγκαν έχει αναλάβει το σχεδιασμό της πολιτικής εθνικής ασφάλειας της OpenAI, διατυπώνοντας δημόσια την ανάγκη για στρατηγικό ανταγωνισμό με την Κίνα, τη διατήρηση της αμερικανικής υπεροχής και την ανάγκη οι ΗΠΑ να προχωρήσουν χωρίς κανονιστικούς φραγμούς.

Η νέα ιεραρχία του κόσμου

Το υπόμνημα προς τον Λευκό Οίκο περιγράφει έναν κόσμο σε τρία επίπεδα: στην κορυφή βρίσκονται οι «Tier I» χώρες, δηλαδή όσες δεσμεύονται να αναπτύσσουν AI «με βάση τις δημοκρατικές αρχές των ΗΠΑ». Στην επόμενη βαθμίδα είναι οι «Tier II», οι οποίες πρέπει να αποδείξουν ότι προστατεύουν την αμερικανική πνευματική ιδιοκτησία. Και στο κατώτατο επίπεδο: η Κίνα και οι λίγοι της σύμμαχοι, αποκλεισμένοι εντελώς από «δημοκρατικά» AI συστήματα.

Είναι ένα όραμα που αποκλείει σχεδόν 1,5 δισεκατομμύριο ανθρώπους από το μέλλον της τεχνητής νοημοσύνης. Και είναι ειρωνικό, δεδομένου ότι η OpenAI εξακολουθεί να διακηρύσσει ότι η αποστολή της είναι να «διασφαλίσει ότι η AGI θα ωφελήσει όλη την ανθρωπότητα».

Συνεργασίες με αυταρχικά καθεστώτα

Η ρητορική περί «δημοκρατικής AI» δεν εμπόδισε την OpenAI να συνεργαστεί με το Άμπου Ντάμπι, μια απόλυτη μοναρχία. Το σχέδιο “Project Stargate” των 500 δισ. δολαρίων, στο οποίο η OpenAI θα κατασκευάσει παγκόσμια κέντρα δεδομένων, υποστηρίζεται από τον Ταχνούν μπιν Ζαγιέντ, εθνικό σύμβουλο ασφαλείας των ΗΑΕ —και στενό φίλο του Άλτμαν. Το όραμα της OpenAI για την ελευθερία φαίνεται να περιλαμβάνει μόνο τις χώρες που εξυπηρετούν τα συμφέροντά της.

Από τη συνεργασία με το Πεντάγωνο στη μυστικοποίηση των εργαλείων της

Η εταιρεία πλέον διατηρεί στενές επαφές με τις υπηρεσίες πληροφοριών και χρησιμοποιεί την τεχνογνωσία της για να καταγγέλλει τις «κακόβουλες χρήσεις» από κράτη όπως η Κίνα, το Ιράν, η Βόρεια Κορέα και η Ρωσία. Παράλληλα, διαγράφει σιωπηλά πολιτικές που κάποτε απέκλειαν κάθε στρατιωτική χρήση των υπηρεσιών της, και καταγγέλλει «απειλές» που μπορεί να θυμίζουν ψυχροπολεμικά σενάρια επιστημονικής φαντασίας: κυβερνητικά project όπου AI σχεδιάζουν άλλα AI, μέσα σε στρατιωτικά bunkers δίπλα σε πυρηνικά εργοστάσια.

Πίσω από τα πατριωτικά συνθήματα, ο αγώνας για εξουσία

Πρώην εργαζόμενοι της εταιρείας δηλώνουν ότι η νέα ρητορική δεν αντικατοπτρίζει βαθιά ιδεολογική μετατόπιση, αλλά ευκαιριακή στρατηγική για να κερδίσει η εταιρεία τη μάχη της ρύθμισης, να αποφύγει ενδεχόμενη κρατικοποίηση και να εδραιωθεί ως ο αναντικατάστατος πρωταθλητής της αμερικανικής τεχνολογίας.

«Το ερώτημα μέσα στην OpenAI δεν ήταν ποιος θα ωφεληθεί, αλλά ποιος θα κερδίσει τον αγώνα», είπε πρώην στέλεχος της εταιρείας. Η έννοια της “ανθρωπότητας” φαίνεται να έχει αντικατασταθεί από τη λέξη “Αμερική”.

Ένα νέο ερώτημα για την τεχνητή νοημοσύνη

Η OpenAI είχε υποσχεθεί ότι η AGI δεν θα είναι όπλο στα χέρια κανενός. Σήμερα, κινείται στον ακριβώς αντίθετο δρόμο: από παγκόσμιος θεματοφύλακας, γίνεται εταιρικός εργολάβος της εθνικής ασφάλειας, συχνά με αδιαφάνεια, συμμαχίες με αυταρχικά καθεστώτα και εχθρότητα προς οποιονδήποτε θεωρείται αντίπαλος.

Το ερώτημα δεν είναι πλέον πώς θα σωθεί η ανθρωπότητα με την τεχνητή νοημοσύνη — αλλά ποιος θα ελέγχει την ανθρωπότητα μέσω αυτής. Και για την OpenAI, η απάντηση φαίνεται πως είναι: Η Αμερική.