Προανακριτική: Μια πρόταση-κρας τεστ για τον ΣΥΡΙΖΑ

Η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για σύσταση προανακριτικής επιτροπής με αφορμή την τραγωδία των Τεμπών δεν είναι απλώς μια θεσμική πρωτοβουλία. Είναι μια πολιτική πράξη υψηλού ρίσκου με πολλαπλά διακυβεύματα, που επηρεάζουν τόσο τη φυσιογνωμία της αξιωματικής αντιπολίτευσης όσο και τη γενικότερη ποιότητα της δημοκρατίας.

Η επιστροφή της ευθύνης στο προσκήνιο

Με την πρόταση αυτή, ο ΣΥΡΙΖΑ επιχειρεί να μεταφέρει το πολιτικό πεδίο στο ζήτημα της θεσμικής λογοδοσίας. Η τραγωδία των Τεμπών –τραύμα ανεπούλωτο στη συλλογική μνήμη– επιστρέφει στο προσκήνιο, όχι ως μνημόσυνο, αλλά ως πολιτική απαίτηση: να διερευνηθούν ευθύνες, όχι μόνο υπηρεσιακές αλλά και πολιτικές. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης τοποθετείται στο «κάδρο» των υπό διερεύνηση προσώπων, μαζί με πέντε ακόμη στελέχη, τρία της ΝΔ και ένα του ΣΥΡΙΖΑ.

Δεν είναι αυτονόητο –ούτε συνηθισμένο– ένα κόμμα να περιλαμβάνει στην πρόταση προανακριτικής και πρώην υπουργό του. Αυτό, ενδεχομένως, προσδίδει στην πρωτοβουλία ένα στοιχείο θεσμικής αξιοπιστίας.

Εσωκομματική πρόκληση και συγκυριακή φόρτιση

Η χρονική σύμπτωση με τις εσωκομματικές εκλογές και τις ζυμώσεις γύρω από το μέλλον του κόμματος δημιουργεί ένα ιδιαίτερο φόντο. Δεν πρόκειται για μια ήρεμη, ψυχρή θεσμική κίνηση. Το παρασκήνιο είναι πλούσιο: ενστάσεις, τριγμοί, τακτικισμοί, αλλά και μια τελική υπέρβαση των αντιρρήσεων στο όνομα μιας «δέσμευσης προς την κοινωνία», όπως διαρρέουν κύκλοι της Κουμουνδούρου.

Η απόφαση να μην αποκλειστούν υπογραφές βουλευτών που κινούνται γύρω από τον Στέφανο Κασσελάκη, ακόμα κι αν υπάρχουν εσωκομματικές αντιπαραθέσεις, δείχνει μια τακτική ευελιξία που αναγνωρίζει ότι το μείζον δεν είναι η κομματική καθαρότητα, αλλά το πολιτικό στίγμα.

Το στοίχημα της πολιτικής σοβαρότητας

Η πρόταση δεν συνιστά ακόμη ενοχοποίηση. Πρόκειται για αίτημα διερεύνησης, όχι καταδίκης. Όμως ανοίγει μια βαριά πολιτική συζήτηση: μπορεί ο ίδιος ο πρωθυπουργός να ελεγχθεί θεσμικά; Κι αν ναι, με ποια στοιχεία και με ποια εγγύηση αξιοπιστίας της διαδικασίας;

Ο ΣΥΡΙΖΑ καλείται τώρα να αποδείξει ότι αυτή η πρωτοβουλία δεν είναι εργαλείο φτηνής αντιπολίτευσης αλλά στοιχείο μιας σοβαρής αντι-συγκυβέρνησης. Εδώ κρίνονται η ωριμότητα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, η ενότητα πίσω από κρίσιμες αποφάσεις και η ικανότητα να σηκώσει ένα αφήγημα δικαιοσύνης χωρίς εκδικητικότητα, αλλά και χωρίς δισταγμούς.

Η επόμενη μέρα

Το πολιτικό κόστος για μια τέτοια κίνηση είναι υπαρκτό. Ο κυβερνητικός μηχανισμός θα επιτεθεί. Το ερώτημα είναι αν η κοινωνία –ειδικά οι νεότεροι που συνδέθηκαν βαθιά συναισθηματικά με την τραγωδία των Τεμπών– θα δουν σε αυτή την κίνηση μια ειλικρινή προσπάθεια για απονομή δικαιοσύνης ή έναν ακόμη γύρο κομματικής πόλωσης.

Σε μια συγκυρία δημοκρατικής κόπωσης και θεσμικής απαξίωσης, η λογοδοσία δεν είναι πολυτέλεια. Είναι θεμέλιο. Και η τραγωδία των Τεμπών είναι πολύ μεγάλη για να κλείσει με μια απλή πολιτική συγγνώμη. Αν κάτι χρωστά η Δημοκρατία στους πολίτες της, είναι να μη φοβάται την αλήθεια. Όποιον κι αν αγγίζει.

Το συνέδριο ως βαρόμετρο της πολυπόθητης επανεκκίνησης

Η πρόταση για προανακριτική επιτροπή συμπίπτει χρονικά με μια εξίσου κρίσιμη διαδικασία για τον ΣΥΡΙΖΑ: την εκλογή των συνέδρων που θα συγκροτήσουν το ανώτατο σώμα του επικείμενου συνεδρίου. Από σήμερα, Σάββατο 31 Μαΐου, έως και την Κυριακή 1 Ιουνίου, στήνονται κάλπες σε εκατοντάδες εκλογικά κέντρα πανελλαδικά, με στόχο τη συμμετοχή δεκάδων χιλιάδων μελών. Στην Αττική μόνο, θα λειτουργήσουν πάνω από 90 σημεία ψηφοφορίας.

Η διαδικασία δεν είναι απλώς οργανωτικού χαρακτήρα. Αποτελεί το πρώτο πραγματικό τεστ αποδοχής και συσπείρωσης για τη νέα φυσιογνωμία του κόμματος. Σε μια περίοδο όπου οι δημοσκοπήσεις δείχνουν σταθερή υστέρηση του ΣΥΡΙΖΑ ως αξιωματικής αντιπολίτευσης, η ηγεσία επενδύει πολιτικά στο να δει αντανακλάσεις αυτής της πρωτοβουλίας στη μαζικότητα των εσωκομματικών εκλογών. Στόχος είναι η ανάδειξη περισσότερων από 3.000 συνέδρων, οι οποίοι θα συμμετάσχουν στο συνέδριο που θα διεξαχθεί 12–15 Ιουνίου στο Κλειστό του Περιστερίου.

Ο τρόπος εκλογής καθορίζεται με κλιμακωτό σύστημα ανάλογα με τη συμμετοχή των μελών στις Οργανώσεις Μελών (ΟΜ): όσο μεγαλύτερη η συμμετοχή, τόσο ευνοϊκότερος ο λόγος εκπροσώπησης. Για παράδειγμα, συμμετοχή άνω του 50% αποδίδει λόγο 1 προς 40, ενώ κάτω του 20% μετατρέπει τον λόγο σε 1 προς 60. Είναι μια απόπειρα να επιβραβευτεί η ενεργοποίηση της βάσης και να αποφευχθεί η αποσύνδεση κορυφής-βάσης.

Εξ οφίτσιο, θα συμμετάσχουν οι βουλευτές, τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής, της ΚΕΕ, της Νεολαίας και της εξελεγκτικής επιτροπής. Όμως, το ενδιαφέρον στρέφεται στις εκλεγμένες ισορροπίες: ποιοι συσχετισμοί θα διαμορφωθούν ανάμεσα στις τάσεις, πόσο ισχυρή θα είναι η στήριξη προς την ηγεσία, αλλά και ποιες καταστατικές αλλαγές θα προωθηθούν στο τελικό στάδιο του συνεδρίου, όπου οι συμμαχίες κρίνονται όχι σε επίπεδο ρητορικής αλλά ψήφου.

Η πολιτική πρωτοβουλία για τα Τέμπη και η οργανωτική μάχη των συνεδρίων διασταυρώνονται. Μαζί συγκροτούν ένα διπλό στοίχημα για τον ΣΥΡΙΖΑ: να αποδείξει ότι μπορεί να αντιπολιτεύεται με θεσμική σοβαρότητα και να ανασυγκροτείται εσωτερικά με πολιτική πυξίδα — όχι απλώς για να επιβιώσει, αλλά για να διεκδικήσει ξανά πειστικά τον ρόλο της εναλλακτικής διακυβέρνησης.