Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά: Ένα μνημείο αιώνων αντιμέτωπο με το άγνωστο μέλλον

Στους πρόποδες του Όρους Σινά, εκεί όπου κατά την Παλαιά Διαθήκη ο Μωυσής άκουσε τη «Θεία Φωνή» και παρέλαβε τις Δέκα Εντολές, στέκει για σχεδόν 15 αιώνες ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά και πολιτιστικά μνημεία της παγκόσμιας ιστορίας: η Μονή της Αγίας Αικατερίνης.

Η παλαιότερη εν ενεργεία χριστιανική μονή στον κόσμο, προστατευμένη από τη Unesco ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς, βρίσκεται σήμερα ενώπιον μιας βαθιάς ιστορικής καμπής.

Μια απόφαση που αλλάζει σελίδα

Με βάση την πρόσφατη δικαστική απόφαση, η ιδιοκτησία της μονής και τα περιουσιακά της στοιχεία περνούν πλέον στο αιγυπτιακό κράτος. Οι μοναχοί καλούνται να εγκαταλείψουν ορισμένα ακίνητα, ενώ θα μπορούν να παραμείνουν εντός της Μονής αποκλειστικά για την τέλεση των θρησκευτικών τους καθηκόντων, υπό την αίρεση των αποφάσεων του κράτους. Πρόκειται για μια εξέλιξη που γεννά ερωτήματα και ανησυχίες για το μέλλον ενός μοναδικού θρησκευτικού και ιστορικού θησαυρού.

Ένα ιερό σημείο συνάντησης των τριών μονοθεϊστικών θρησκειών

Η ιστορία της Μονής της Αγίας Αικατερίνης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις ρίζες των τριών αβρααμικών θρησκειών — Ιουδαϊσμού, Χριστιανισμού και Ισλάμ. Χτισμένη στους πρόποδες του όρους Χωρήβ, η Μονή περιβάλλει δύο σημεία ιδιαίτερης σημασίας από την Παλαιά Διαθήκη: τη φλεγόμενη βάτο και το πηγάδι του Μωυσή.

Η πρώτη μοναστική παρουσία στην περιοχή καταγράφεται μεταξύ 381 και 384 μ.Χ., ενώ το σημερινό μοναστηριακό συγκρότημα ιδρύθηκε από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α΄ το 565 μ.Χ. Προγενέστερα, η μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, Ελένη, είχε ανεγείρει στο ίδιο σημείο το παρεκκλήσι της «Φλεγόμενης Βάτου».

Αλώβητη στο πέρασμα των αιώνων

Το μοναστήρι είναι οχυρωμένο με επιβλητικά τείχη από γρανίτη —πάχους 2,5 μέτρων και ύψους 11 μέτρων— και δεν έχει ποτέ καταληφθεί ή καταστραφεί από την ίδρυσή του. Η επιβίωσή του μέσα στους αιώνες, σε μια γεωγραφική περιοχή συχνών συγκρούσεων, μοιάζει με θαύμα.

Η Μονή έχει τύχει προστασίας από προσωπικότητες όπως ο Προφήτης Μωάμεθ, Άραβες χαλίφες, Οθωμανοί σουλτάνοι και Ευρωπαίοι ηγέτες, ανάμεσά τους και ο Ναπολέων Βοναπάρτης. Σύμφωνα με την παράδοση, οι μοναχοί είχαν ζητήσει την προσωπική εγγύηση του ίδιου του Μωάμεθ, ο οποίος τη χορήγησε αναγνωρίζοντας τους χριστιανούς ως «αδελφούς εν πίστει».

Το όνομα και ο μύθος της Αγίας Αικατερίνης

Το μοναστήρι πήρε το όνομά του από την Αγία Αικατερίνη της Αλεξάνδρειας, μια μορφή που μαρτύρησε για την πίστη της. Κατά τον θρύλο, το σώμα της μεταφέρθηκε από αγγέλους στο Σινά, όπου και ανακαλύφθηκε από τους μοναχούς γύρω στο έτος 800. Η μορφή της ενέπνευσε και έδωσε το όνομα στο μοναστικό συγκρότημα που σήμερα αποτελεί φάρο της Ορθοδοξίας.

Η αρχαιότερη μοναστηριακή βιβλιοθήκη στον κόσμο

Ένας από τους μεγαλύτερους θησαυρούς της Μονής είναι η βιβλιοθήκη της — η αρχαιότερη στον κόσμο που λειτουργεί αδιάκοπα. Διατηρεί πάνω από 3.000 χειρόγραφα και 5.000 παλίμψηστα σε 11 γλώσσες, μεταξύ των οποίων ελληνικά, αραβικά, αρμενικά, γεωργιανά, συριακά, εβραϊκά και παλαιστινιακά αραμαϊκά.

Η συλλογή περιλαμβάνει όχι μόνο θρησκευτικά, αλλά και επιστημονικά κείμενα —ιδιαίτερης σημασίας τα ιατρικά έργα— ενώ ξεχωρίζουν χειρόγραφα με περίτεχνες εικονογραφήσεις και επίχρυσα γράμματα, δημιουργήματα της Κωνσταντινούπολης κατά τους αιώνες ακμής της.

Τα πολύτιμα παλίμψηστα του Σινά

Η σπανιότητα της περγαμηνής οδήγησε τους μοναχούς να επαναχρησιμοποιούν τα παλαιότερα χειρόγραφα, διαγράφοντας τα αρχικά κείμενα και γράφοντας νέα επάνω τους. Σήμερα, η ανάγνωση αυτών των «παλίμψηστων» αποκαλύπτει θησαυρούς του παρελθόντος, συχνά σημαντικότερους από το μεταγενέστερο κείμενο.

Στη Μονή έχουν εντοπιστεί πάνω από 160 τέτοια παλίμψηστα, που προσφέρουν πολύτιμα στοιχεία για την ιστορία της γραφής, της θρησκείας και των επιστημών του Μεσαίωνα.

Ένας πολιτιστικός φάρος υπό απειλή

Η Μονή της Αγίας Αικατερίνης δεν είναι απλώς ένα χριστιανικό μοναστήρι. Είναι ένα σύμβολο πνευματικότητας, αντοχής και διαθρησκευτικού σεβασμού. Η δικαστική απόφαση που την φέρνει υπό τον έλεγχο του αιγυπτιακού κράτους εγείρει σοβαρά ερωτήματα για τη διατήρηση του χαρακτήρα και της ανεξαρτησίας της.

Καθώς ο κόσμος παρακολουθεί τις εξελίξεις, η Μονή εξακολουθεί να στέκει περήφανα στους πρόποδες του Όρους Σινά — μια σιωπηλή υπενθύμιση της κοινής κληρονομιάς της ανθρωπότητας, που αξίζει να προστατευθεί.

Summary in English:

Located at the foot of Mount Sinai, the Monastery of Saint Catherine is considered the oldest continuously operating Christian monastery in the world and a UNESCO World Heritage Site. Deeply rooted in the shared spiritual heritage of Judaism, Christianity, and Islam, the monastery now faces a critical turning point. A recent court ruling in Egypt has transferred ownership of the monastery and its assets to the Egyptian state. Monks will be required to vacate certain properties, and their continued presence within the monastery will depend on government approval.

Established in 565 AD by the Byzantine Emperor Justinian I, the monastery was built near the biblical Mount Horeb, where Moses is believed to have received the Ten Commandments. The site also encloses two revered locations from the Old Testament—the Burning Bush and the Well of Moses. Originally, a small chapel had been built there by Empress Helena, mother of Constantine the Great.

Despite regional upheavals over the centuries, Saint Catherine’s Monastery has never been conquered or destroyed, thanks in part to a history of protections extended by key figures, including Prophet Muhammad, Arab caliphs, Ottoman sultans, and even Napoleon Bonaparte. A famed tradition holds that the Prophet himself granted the monks asylum and ordered his followers to protect them, viewing Christians as “brothers in faith.”

The monastery’s name derives from Saint Catherine of Alexandria, a Christian martyr whose body was, according to legend, miraculously transported by angels to Mount Sinai. Her relics were later discovered by monks around the 9th century, and the monastery adopted her name.

Saint Catherine’s is also home to the oldest functioning monastic library in the world, second only to the Vatican Library in terms of its collection’s historical value. It holds a vast trove of manuscripts and codices in multiple ancient languages—including Greek, Arabic, Syriac, Georgian, Armenian, and Hebrew—many of which are rare or unique.

Among the library’s treasures are 160 palimpsests: manuscripts written over earlier texts that were partially erased due to the scarcity of writing materials. Modern imaging techniques have helped scholars recover these underlying texts, which often hold greater historical significance than the more recent ones written on top.

As questions arise about the future of this sacred and cultural landmark under state control, the monastery remains a beacon of interfaith legacy and resilience—a timeless symbol of spiritual endurance in the heart of the Sinai desert.