Πώς θα ψήφιζαν οι πολίτες αν τα κόμματα της αντιπολίτευσης είχαν άλλους αρχηγούς: Τι λένε οι τελευταίες δημοσκοπήσεις

Η ηγεσία, λένε πολλοί πολιτικοί επιστήμονες, μπορεί να λειτουργήσει είτε ως αλεξικέραυνο είτε ως καταλύτης. Στην περίπτωση των ελληνικών κομμάτων της αντιπολίτευσης, η αλήθεια μοιάζει να κινείται κάπου ανάμεσα, με βάση τις πρόσφατες δημοσκοπήσεις των Realpolls, MRB, Metron Analysis, Prorata και MARC.

Οι έρευνες δεν μένουν μόνο στην αποτύπωση της τρέχουσας εκλογικής επιρροής, αλλά προχωρούν και σε ένα υποθετικό —αλλά πολιτικά ουσιώδες— σενάριο: πώς θα διαμορφωνόταν η πρόθεση ψήφου αν οι αρχηγοί των κομμάτων ήταν διαφορετικοί.

Η Νέα Δημοκρατία και το “πλεονέκτημα Μητσοτάκη”

Η ΝΔ, με ηγέτη τον Κυριάκο Μητσοτάκη, κινείται σε ποσοστά μεταξύ 20% και 27%, ανάλογα με τη μέτρηση. Η συσπείρωση φτάνει το 75,8%, στοιχείο που δείχνει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα. Ωστόσο, χωρίς τον Μητσοτάκη, οι αριθμοί πέφτουν — έστω και όχι δραματικά. Το κόμμα φαίνεται να χάνει περίπου 2-3 μονάδες, γεγονός που αναδεικνύει τη σταθεροποιητική επίδραση της τωρινής ηγεσίας. Η ΝΔ δεν είναι “μονοπρόσωπη”, αλλά παραμένει εξαρτημένη από το πρόσωπο του πρωθυπουργού.

ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ: Η ηγεσία ως βαρίδι;

Αντίθετα, τα δύο άλλοτε κραταιά κόμματα εξουσίας, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ, φαίνεται να επιβαρύνονται από τις τρέχουσες ηγεσίες τους. Το ΠΑΣΟΚ με τον Νίκο Ανδρουλάκη κινείται μεταξύ 9,4% και 13,3%. Χωρίς αυτόν, οι μετρήσεις δείχνουν εντυπωσιακή άνοδο μέχρι και το 20%. Αντίστοιχα, ο ΣΥΡΙΖΑ με την παρούσα ηγεσία καταγράφει μόλις 5-7%, ενώ χωρίς τον σημερινό αρχηγό του αγγίζει το 10%.

Τα ευρήματα αυτά συνιστούν ηχηρή ένδειξη δυσαρέσκειας προς τις ηγεσίες, ίσως και μιας υπόγειας νοσταλγίας για παλαιότερα πρόσωπα ή μοντέλα πολιτικής ταυτότητας. Αμφότερα τα κόμματα δείχνουν ότι διαθέτουν υπόγειες δεξαμενές εκλογικής επιρροής που εμποδίζονται από την υφιστάμενη αρχηγική εικόνα.

Η “Πλεύση” Ζωής ως το απόλυτο μοντέλο προσωποκεντρικού κόμματος

Η περίπτωση της Πλεύσης Ελευθερίας αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό δείγμα απόλυτα αρχηγοκεντρικού κόμματος. Με τη Ζωή Κωνσταντοπούλου στο τιμόνι, το κόμμα καταγράφει θεαματικά ποσοστά, από 11,5% έως 17,8%. Χωρίς εκείνη, καταρρέει σχεδόν στο 2,9%. Η προσωπικότητα της ηγέτιδας δεν είναι απλώς καθοριστική· είναι το ίδιο το κόμμα.

Ελληνική Λύση: Σταθερή έτσι ή αλλιώς

Η Ελληνική Λύση με τον Κυριάκο Βελόπουλο διατηρεί ποσοστά από 7,3% έως 11,5%. Χωρίς εκείνον, η επιρροή της μειώνεται, αλλά όχι καταστροφικά. Πρόκειται για ένα κόμμα που εξακολουθεί να “κρατά” ένα κομμάτι του ακροατηρίου του, έστω κι αν ο ιδρυτής του λειτουργεί ως μαγνήτης πόλωσης και συσπείρωσης.

Τα “μικρά” κόμματα και η ηγετική επιρροή

Τα κόμματα που κινούνται κάτω από το 5% —Νίκη, ΜέΡΑ25, Κίνημα Δημοκρατίας, Φωνή Λογικής— εμφανίζουν μικρότερες μεταβολές ανάλογα με την ηγεσία τους. Η εικόνα τους δεν αλλάζει δραματικά, ίσως επειδή απευθύνονται σε πιο εξειδικευμένα κοινά ή δεν έχουν προλάβει να αποκτήσουν έντονο ηγετικό αποτύπωμα.

Ένα πολιτικό σύστημα σε αναζήτηση προσώπων

Το κοινό νήμα που διατρέχει όλες τις δημοσκοπήσεις είναι σαφές: το πρόσωπο του αρχηγού παραμένει κρίσιμο, σε πολλές περιπτώσεις καθοριστικό. Ηγεσίες που πολώνουν, κουράζουν ή εμπνέουν λίγους, φαίνεται πως λειτουργούν ανασταλτικά για την εκλογική επίδοση των κομμάτων. Αντίθετα, πρόσωπα με αναγνωρισιμότητα, αυθεντικότητα ή ισχυρή ρητορική αφήγηση μπορούν να ενισχύσουν ραγδαία την επιρροή ενός κόμματος.

Τα κόμματα που ποντάρουν αποκλειστικά στην προσωπικότητα του αρχηγού τους κινδυνεύουν να καταρρεύσουν χωρίς αυτόν ή αυτήν. Όσα έχουν υποτιμήσει τη σημασία της ηγεσίας, χάνουν ευκαιρίες εκλογικής ανάκαμψης.