Κόκκινη Πλατεία: Εορτασμοί για τα 80 χρόνια της Νίκης με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία

Η Μόσχα βρίσκεται σήμερα στο επίκεντρο της παγκόσμιας προσοχής, καθώς ο Βλαντίμιρ Πούτιν εκφωνεί λόγο ενώπιον των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων και ηγετών από 29 χώρες, με αφορμή την 80ή επέτειο της νίκης επί της ναζιστικής Γερμανίας.

Η μεγαλειώδης στρατιωτική παρέλαση στην Κόκκινη Πλατεία γίνεται για τέταρτη διαδοχική χρονιά στη σκιά της σύγκρουσης στην Ουκρανία, με αυστηρά μέτρα ασφαλείας και ενισχυμένη διεθνή παρουσία.

Παρέλαση με υψηλούς προσκεκλημένους και μηνύματα γεωπολιτικής

Στην παρέλαση συμμετέχουν, εκτός από χιλιάδες Ρώσους στρατιώτες, στρατιωτικά αγήματα από 13 χώρες, μεταξύ των οποίων η Κίνα, το Βιετνάμ, η Μιανμάρ και η Αίγυπτος. Παρόντες είναι ηγέτες από χώρες-συμμάχους της Ρωσίας, όπως ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ, ο πρόεδρος της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο, αλλά και αρχηγοί κρατών από την Κεντρική Ασία, τη Σερβία, τη Σλοβακία και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Η συμμετοχή τόσων ηγετών θεωρείται ένδειξη της αυξανόμενης επιρροής της Ρωσίας εκτός Δύσης και της προσπάθειας δημιουργίας ενός «αντι-δυτικού μετώπου».

Σκιά πολέμου και αλληλοκατηγορίες για παραβιάσεις εκεχειρίας

Οι φετινοί εορτασμοί πραγματοποιούνται εν μέσω πολέμου στην Ουκρανία. Ο Πούτιν διέταξε μονομερή κατάπαυση του πυρός από τις 8 έως τις 10 Μαΐου, όμως το Κίεβο κατηγορεί τη Μόσχα για εκατοντάδες παραβιάσεις της εκεχειρίας, ενώ η Ρωσία ανταποδίδει τις κατηγορίες, υποστηρίζοντας ότι απαντά σε ουκρανικές επιθέσεις. Τα ξημερώματα, ουκρανικά πλήγματα τραυμάτισαν πολίτες σε ρωσικές περιοχές, ενώ οι ρωσικές αρχές διαβεβαιώνουν ότι λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ασφάλεια των εορτασμών, συμπεριλαμβανομένων περιορισμών στην πρόσβαση στο διαδίκτυο για την αντιμετώπιση επιθέσεων με drones.

Πολιτικές και διπλωματικές διαστάσεις των εορτασμών

Η φετινή παρέλαση αποτελεί και μια επίδειξη διπλωματικής ισχύος για τη Ρωσία. Η παρουσία ηγετών από χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής αναδεικνύει τα επιτεύγματα της ρωσικής διπλωματίας, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που η Δύση επιδιώκει την απομόνωση της Μόσχας λόγω του πολέμου στην Ουκρανία8. Για πολλούς από τους παριστάμενους ηγέτες, η συμμετοχή είναι και μια συμβολική απόρριψη της δυτικής αφήγησης για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την τρέχουσα σύγκρουση.

Ηγέτες που θα παρευρεθούν

Περίπου 20 ηγέτες χωρών στέκονται στο πλευρό του Πούτιν, μεταξύ των οποίων οι ομόλογοί του της Κίνας Σι Τζινπίνγκ και της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, καθώς και οι ηγέτες χωρών συμμάχων της Ρωσίας, όπως το Καζακστάν, η Λευκορωσία, το Βιετνάμ, η Αρμενία, η Κούβα και η Βενεζουέλα.

Παρά την πολιτική της απομόνωσης που προωθείται από τους Δυτικούς, ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίτσο -αψηφώντας τις εκκλήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης- και ο αρχηγός του κράτους της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς έχει επίσης ανακοινωθεί ότι θα παραστούν, όπως και ο πρόεδρος των Σέρβων της Βοσνίας Μίλοραντ Ντόντικ, ο οποίος καταζητείται από τη βοσνιακή δικαιοσύνη.

Από την πλευρά της, η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Κάγια Κάλας δήλωσε ότι το Κίεβο και οι υποστηρικτές του θα εγκρίνουν σήμερα τη δημιουργία ενός ειδικού δικαστηρίου για να δικάσει «τα εγκλήματα της ρωσικής επίθεσης». Όσο για το Ηνωμένο Βασίλειο, η κυβέρνησή του ανακοίνωσε σήμερα νέες κυρώσεις σε βάρος του «στόλου φαντάσματος» που χρησιμοποιείται από τη Ρωσία για να εξάγει τον πετρέλαιο και το αέριό της.

Εσωτερική συσπείρωση και προπαγάνδα

Η 9η Μαΐου, η «Ημέρα της Νίκης», παραμένει η σημαντικότερη πατριωτική γιορτή στη Ρωσία. Οι δρόμοι της Μόσχας είναι στολισμένοι με εθνικά σύμβολα και αφίσες που καλούν σε υπερηφάνεια για τη νίκη του 1945. Ο Πούτιν, τα τελευταία χρόνια, χρησιμοποιεί τη μνήμη της νίκης επί του ναζισμού για να δικαιολογήσει τη στρατιωτική επέμβαση στην Ουκρανία, προβάλλοντας το αφήγημα της «αποναζιστικοποίησης» της γειτονικής χώρας, την ώρα που η Ρωσία ελέγχει περίπου το 20% του ουκρανικού εδάφους.

Αντιδράσεις από Ουκρανία και Δύση

Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι χαρακτήρισε την παρέλαση της Μόσχας «παρέλαση ψεμάτων», ενώ η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας ανακοίνωσε τη δημιουργία ειδικού δικαστηρίου για να δικάσει τα «εγκλήματα της ρωσικής επίθεσης». Το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσε νέες κυρώσεις κατά του ρωσικού «στόλου φαντάσματος» που χρησιμοποιείται για εξαγωγές ενέργειας, ενώ ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ κάλεσε σε άνευ όρων κατάπαυση του πυρός για 30 ημέρες.

Η μνήμη του πολέμου, το τραύμα και η πατριωτική συσπείρωση

Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος άφησε βαθύ τραύμα στη ρωσική κοινωνία, με περισσότερους από 20 εκατομμύρια νεκρούς στην ΕΣΣΔ. Αυτή η ιστορική μνήμη τροφοδοτεί τον πατριωτισμό που αξιοποιεί ο Πούτιν, τόσο για εσωτερική συσπείρωση όσο και για τη νομιμοποίηση της πολιτικής του. Παράλληλα, οι ρωσικές αρχές διατηρούν αυστηρό έλεγχο στην εσωτερική πληροφόρηση, απαγορεύοντας κάθε κριτική στις ένοπλες δυνάμεις και εντείνοντας την καταστολή.

Η φετινή επέτειος της Νίκης στη Μόσχα συνδυάζει τον ιστορικό συμβολισμό με την τρέχουσα γεωπολιτική αντιπαράθεση. Οι εορτασμοί λειτουργούν ως επίδειξη ισχύος και διεθνούς επιρροής για τη Ρωσία, αλλά και ως εργαλείο εσωτερικής συσπείρωσης εν μέσω ενός πολέμου που συνεχίζεται αμείωτος, παρά τις εκκλήσεις για ειρήνη και τις προσπάθειες για κατάπαυση του πυρός