Ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα: «Από το κακό στο χειρότερο»

Η έκθεση της Human Rights Watch (HRW), που δημοσιεύθηκε σήμερα, 8 Μαΐου 2025, περιγράφει με μελανά χρώματα την κατάσταση της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα, καταδεικνύοντας μια βαθιά κρίση που απειλεί τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου στη χώρα.

Η έκθεση βασίζεται σε 26 συνεντεύξεις με δημοσιογράφους από διαφορετικά μέσα – έντυπα, ηλεκτρονικά, τηλεόραση, ραδιόφωνο, δημόσια και ιδιωτικά – καθώς και με ακαδημαϊκούς, νομικούς και ειδικούς των μέσων ενημέρωσης. Οι περισσότεροι δημοσιογράφοι περιγράφουν ένα περιβάλλον όπου η κριτική καταστέλλεται, η αυτολογοκρισία έχει γίνει κανόνας και η παρενόχληση από κυβερνητικούς παράγοντες είναι συχνή. Μάλιστα, πολλοί φοβούνται να μιλήσουν επωνύμως λόγω πιθανών αντιποίνων.

Κρατική Παρακολούθηση, Παρενόχληση και Εκφοβισμός

Στην έκθεση καταγράφονται περιστατικά παρακολούθησης δημοσιογράφων, παρενόχλησης από φιλοκυβερνητικούς παράγοντες και καταχρηστικές αγωγές (SLAPPs) που στοχεύουν στην οικονομική εξόντωση και εκφοβισμό ανεξάρτητων μέσων. Αυτές οι πρακτικές αποδυναμώνουν τον ρόλο των μέσων ενημέρωσης ως θεματοφύλακα της δημοκρατίας και περιορίζουν το δικαίωμα του κοινού στην ανεξάρτητη ενημέρωση.

Παρεμβάσεις και Χρήση Κρατικών Πόρων

Η έκθεση επισημαίνει επίσης τη χρήση κρατικών κονδυλίων για την καθοδήγηση της δημοσιογραφικής κάλυψης και τη συντακτική παρέμβαση στα δημόσια μέσα ενημέρωσης, γεγονός που επιδεινώνει το κλίμα περιορισμού της ελευθερίας του Τύπου. Η κυβέρνηση, αν και απαντά ότι οι καταγγελίες είναι υπερβολικές και ότι οι νόμοι παρέχουν επαρκή προστασία, δεν πείθει για την ουσιαστική βελτίωση της κατάστασης.

Κλήση για Παρέμβαση από την Ευρωπαϊκή Ένωση

Ο Hugh Williamson, διευθυντής Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας της HRW, υπογραμμίζει ότι η ΕΕ πρέπει να αναγνωρίσει την κρίση αυτή ως σοβαρή απειλή για τις δημοκρατικές αξίες και να πιέσει την ελληνική κυβέρνηση να αλλάξει πορεία. Η έκθεση καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το σύνολο της ΕΕ να παρακολουθούν στενά την κατάσταση και να διασφαλίσουν την τήρηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και της ελευθερίας των μέσων.

Η έκθεση αποτυπώνει μια κρίση που δεν αφορά μόνο την ελευθερία των δημοσιογράφων αλλά και την ίδια τη δημοκρατική λειτουργία της Ελλάδας. Η καταστολή της κριτικής, η αυτολογοκρισία, η κρατική παρέμβαση και οι νομικές πιέσεις δημιουργούν ένα περιβάλλον όπου η αλήθεια και η ανεξάρτητη ενημέρωση βρίσκονται σε κίνδυνο, θέτοντας σε δοκιμασία το κράτος δικαίου και τις δημοκρατικές αξίες της χώρας.

Η έκθεση του HRW αναπτύσσεται σε 117 σελίδες και είναι προσβάσιμη εδώ.

Βασικά Σημεία της Έκθεσης της Human Rights Watch για την Ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα

1. Κρίση στην Ελευθερία των ΜΜΕ

Η έκθεση διαπιστώνει ότι η Ελλάδα αντιμετωπίζει σοβαρή κρίση στην ελευθερία των μέσων ενημέρωσης λόγω ενεργειών και παραλείψεων της κυβέρνησης, γεγονός που απειλεί τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου.

2. Εχθρικό Περιβάλλον για Δημοσιογράφους

Η κατάσταση έχει επιδεινωθεί από το 2019 και μετά, με παρενόχληση, εκφοβισμό, παρακολουθήσεις και καταχρηστικές αγωγές (SLAPPs) εναντίον δημοσιογράφων.
Αυτές οι πρακτικές οδηγούν σε αυτολογοκρισία και περιορίζουν την ελευθερία του Τύπου.
Πολλοί δημοσιογράφοι φοβούνται αντίποινα και αποφεύγουν να ταυτοποιηθούν δημόσια.

3. Συγκέντρωση Ιδιοκτησίας και Κυβερνητικές Διασυνδέσεις

Τα ελληνικά ΜΜΕ χαρακτηρίζονται από υψηλή συγκέντρωση ιδιοκτησίας, με λίγα ισχυρά άτομα να ελέγχουν πολλά μέσα, συχνά με δεσμούς με το κυβερνών κόμμα.

4. Παρεμβάσεις και Έλεγχος στα Δημόσια ΜΜΕ

Η κυβέρνηση ασκεί αδικαιολόγητη επιρροή σε δημόσια μέσα όπως η ΕΡΤ και το ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Κρατικά διαφημιστικά κονδύλια χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση φιλοκυβερνητικών μέσων.

5. Παρακολουθήσεις και Σκάνδαλο Predator

Υπάρχουν σοβαρές υποψίες και μαρτυρίες για παρακολουθήσεις δημοσιογράφων μέσω υποκλοπών και κατασκοπευτικού λογισμικού (Predator).
Αυτό δημιουργεί κλίμα φόβου και αποτρέπει τη δημοσιογραφική έρευνα.

6. Καταχρηστικές Αγωγές (SLAPPs)

Το νομικό σύστημα εργαλειοποιείται εναντίον δημοσιογράφων, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τις αγωγές του Γρηγόρη Δημητριάδη κατά δημοσιογράφων που κάλυψαν το σκάνδαλο των υποκλοπών.
Παρά κάποιες νομοθετικές αλλαγές, παραμένουν ποινικές κυρώσεις για εξύβριση και συκοφαντική δυσφήμιση.

7. Υπονόμευση της Λογοδοσίας και Επίκληση Εθνικής Ασφάλειας

Η κυβέρνηση επικαλείται την εθνική ασφάλεια για να αποτρέπει τη δημοσιοποίηση πληροφοριών σχετικά με σκάνδαλα.
Υπάρχει απροθυμία για διαφάνεια στη διανομή δημόσιων διαφημιστικών κονδυλίων.

8. Διεθνής Ανησυχία και Κατατάξεις

Η Ελλάδα κατατάσσεται σταθερά τελευταία στην ΕΕ στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχουν εκφράσει σοβαρές ανησυχίες για την κατάσταση.

9. Η στάση της Κυβέρνησης

Η κυβέρνηση υπερασπίζεται το status quo, υποβαθμίζει τα προβλήματα και απορρίπτει τα ευρήματα ως υπερβολικά ή ανυπόστατα.
Ο Πρωθυπουργός δηλώνει ότι το κράτος δικαίου είναι «ισχυρότερο παρά ποτέ» και αποδίδει τις επικρίσεις σε συκοφαντία.

10. Εκκλήσεις για Δράση

Η HRW καλεί την Ευρωπαϊκή Ένωση να αναλάβει δράση ώστε να διασφαλίσει ότι η Ελλάδα τηρεί τις διεθνείς της υποχρεώσεις για την ελευθερία των μέσων και το κράτος δικαίου.
Ζητείται στενή παρακολούθηση και ουσιαστική πρόοδος στα ζητήματα ελευθερίας του Τύπου.

Η έκθεση της Human Rights Watch σκιαγραφεί ένα περιβάλλον όπου η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα βρίσκεται υπό σοβαρή απειλή, με συνέπειες όχι μόνο για τους δημοσιογράφους αλλά και για τη δημοκρατική λειτουργία της χώρας συνολικά.