NewsEdit Η ζωή του Curzio Malaparte, κατά κόσμον Kurt Erich Suckert, μοιάζει περισσότερο με μυθιστόρημα απ’ ό,τι με βιογραφία. Δημοσιογράφος, συγγραφέας, πολεμικός ανταποκριτής, σκηνοθέτης, διπλωμάτης, διανοούμενος – και κυρίως ένας άνθρωπος που αρνήθηκε να ακολουθήσει πιστά οποιονδήποτε ιδεολογικό κανόνα.
Με ρίζες γερμανικές και ιταλικές, γεννημένος στην Πρωσία το 1898 και μεγαλωμένος στην Τοσκάνη, ο Malaparte διέγραψε μια τροχιά γεμάτη ιδεολογικές μεταστροφές, λογοτεχνικές προκλήσεις και βαθιά αμφιλεγόμενα έργα.
Από τον φασισμό στην αντίσταση – και πίσω
Στα πρώτα του χρόνια, ο Malaparte φάνηκε να ασπάζεται τον φασισμό. Πολέμησε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, θαύμασε τη δυναμική της εξουσίας και εντάχθηκε στο φασιστικό κίνημα. Όμως δεν άργησε να απομακρυνθεί. Το 1931, με το “Tecnica del colpo di stato”, προκάλεσε σάλο: το έργο του αναλύει τις στρατηγικές των πραξικοπημάτων, συγκρίνοντας φιγούρες όπως ο Μουσολίνι, ο Χίτλερ και ο Τρότσκι, με τρόπο που θεωρήθηκε απειλητικός από το καθεστώς. Το βιβλίο λογοκρίθηκε και ο ίδιος εξορίστηκε εσωτερικά.
Η σχέση του με την εξουσία υπήρξε πάντοτε περίπλοκη. Δεν δίστασε να συγκρουστεί με το καθεστώς, χωρίς όμως να αποκηρύξει πλήρως τη φασιστική αισθητική που ενίοτε διαπέρασε το έργο του. Υπήρξε ένας φιλόσοφος της εξουσίας και της ήττας, παρά αγωνιστής της δημοκρατίας.
Kaputt και La Pelle: Ο πόλεμος ως θέατρο φρίκης
Τα δύο γνωστότερα έργα του, το “Kaputt” (1944) και το “La Pelle” (1949), είναι καταγραφές της παρακμής της Ευρώπης μέσα από τον φακό ενός βαθιά κυνικού παρατηρητή. Το Kaputt, βασισμένο στις εμπειρίες του ως πολεμικού ανταποκριτή στο Ανατολικό Μέτωπο, συνδυάζει τον ρεαλισμό με τον λυρισμό, την προσωπική μαρτυρία με τη φαντασία. Σκηνές όπως η αφήγηση για τα άλογα που παγώνουν όρθια στον ποταμό Νιέμεν, έχουν μείνει στην ιστορία της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας.
Στο La Pelle, η αφήγηση μεταφέρεται στη Νάπολη της απελευθέρωσης, όπου η φτώχεια, η ντροπή και η επιβίωση γίνονται τα βασικά εργαλεία ζωής. Ο ίδιος ο συγγραφέας γίνεται χαρακτήρας των βιβλίων του – πάντα αποστασιοποιημένος, σχεδόν απάνθρωπος, παρατηρεί χωρίς να συμμετέχει.
Ένα σπίτι-σύμβολο και ένα τέλος γεμάτο ερωτήματα
Η Casa Malaparte, το μοντέρνο, αυστηρό σπίτι του στο Κάπρι, σχεδιασμένο εν μέρει από τον ίδιο, πάνω σ’ έναν βράχο που κοιτάζει τη Μεσόγειο, είναι το αρχιτεκτονικό του ισοδύναμο: απομονωμένο, επιβλητικό, γεμάτο εσωτερικές αντιθέσεις. Εκεί ο Malaparte αποσύρθηκε συχνά για να γράψει, να στοχαστεί, να αναμετρηθεί με τα φαντάσματά του.
Το τέλος της ζωής του, το 1957 στη Ρώμη, δεν ήταν λιγότερο μυστηριώδες. Την τελευταία στιγμή φέρεται να ασπάστηκε τον καθολικισμό, ενώ είχε ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον για τον κομμουνισμό. Πέθανε σαν ήρωας της δικής του μυθολογίας: αμφιλεγόμενος, απρόβλεπτος, ενοχλητικός.
Κληρονομιά
Ο Curzio Malaparte παραμένει μέχρι σήμερα μια μορφή δύσκολη στην κατάταξη. Το έργο του αψηφά τις εύκολες ετικέτες. Ήταν φασίστας και αντιφασίστας, κυνικός και βαθιά ποιητικός, πολιτικός και αντιπολιτικός. Τα βιβλία του, γραμμένα με μία μεθυστική μίξη λυρισμού και ειρωνείας, είναι μαρτυρίες μιας Ευρώπης που διαλύεται — και ενός ανθρώπου που, ενώ βυθιζόταν στο σκοτάδι, δεν έπαψε να γράφει.
Χρονολόγιο Curzio Malaparte
1898
– Γεννιέται στις 9 Ιουνίου στο Πρζεμίσλ της Αυστροουγγαρίας (σήμερα Πολωνία), ως Kurt Erich Suckert, από Γερμανό πατέρα και Ιταλίδα μητέρα.
– Μεγαλώνει στη Φλωρεντία, Ιταλία.
1915–1918
– Συμμετέχει στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ως εθελοντής στον ιταλικό στρατό. Τραυματίζεται και παρασημοφορείται.
1922
– Υποστηρίζει την άνοδο του Μουσολίνι και την Πορεία προς τη Ρώμη. Αρχίζει να κινείται στους κύκλους του φασισμού.
1925
– Υιοθετεί το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Curzio Malaparte (παραφθορά του «Bonaparte» = κακή τύχη).
1929
– Γίνεται διευθυντής του περιοδικού La Conquista dello Stato και στηρίζει αρχικά τις φασιστικές ιδέες.
1931
– Δημοσιεύει το “Tecnica del colpo di stato” – προκλητικό πολιτικό δοκίμιο που του κοστίζει τη δυσμένεια του φασιστικού καθεστώτος.
– Τίθεται υπό κατ’ οίκον περιορισμό στο νησί Λιπαρί.
1938
– Γράφει θεατρικά έργα και αρχίζει να επανέρχεται σταδιακά στη δημοσιότητα.
1941–1943
– Στέλνεται ως πολεμικός ανταποκριτής στο Ανατολικό Μέτωπο για την Corriere della Sera.
– Ταξιδεύει στη Φινλανδία, Ουκρανία, Πολωνία και Ρωσία. Καταγράφει φρίκες του πολέμου.
1944
– Εκδίδεται το “Kaputt”, ένα από τα πιο γνωστά του έργα, με έντονα αντιπολεμικό και υπαρξιακό χαρακτήρα.
1949
– Δημοσιεύει το “La Pelle”, βασισμένο στις εμπειρίες του στη Νάπολη μετά την απελευθέρωση.
– Το βιβλίο προκαλεί σάλο για τη γλώσσα και τις σκηνές του.
1951–1956
– Αναπτύσσει σχέσεις με κομμουνιστικούς κύκλους στην Ιταλία και την Κίνα.
– Το 1956 ταξιδεύει στην Κίνα, όπου γυρίζει την ταινία “La vita di Mei Lin” – την πρώτη ιταλο-κινεζική συμπαραγωγή.
1957
– Πεθαίνει στις 19 Ιουλίου στη Ρώμη από καρκίνο του πνεύμονα.
– Πριν τον θάνατό του, βαφτίζεται καθολικός και δηλώνει πίστη στον κομμουνισμό.