NewsEdit Η Ελλάδα κατατάσσεται για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά στην τελευταία θέση μεταξύ των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου που συντάσσει η διεθνής μη κυβερνητική οργάνωση Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (RSF).
Το 2025 η χώρα μας υποχώρησε στην 89η θέση παγκοσμίως, έναντι της 88ης το 2024, με αποτέλεσμα να βρίσκεται πιο χαμηλά από χώρες όπως η Αλβανία (80η), η Μποτσουάνα (81η) και η Ζάμπια (82η).
Η Παγκόσμια Κατάταξη
Στις πρώτες θέσεις της παγκόσμιας κατάταξης βρίσκονται χώρες με υψηλό επίπεδο ελευθερίας του Τύπου όπως η Νορβηγία, η Εσθονία, η Ολλανδία, η Σουηδία, η Φινλανδία, η Δανία, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Ελβετία και η Τσεχία. Αντίθετα, στις τελευταίες θέσεις κατατάσσονται το Αφγανιστάν (175ο), το Ιράν (176ο), η Συρία (177η), η Κίνα (178η), η Βόρεια Κορέα (179η) και η Ερυθραία (180η).
Η Ελλάδα παραμένει ουραγός στην ΕΕ, πίσω από χώρες όπως η Ουγγαρία (68η θέση) και η Μάλτα (73η θέση), αλλά και πίσω από πολλές χώρες των Βαλκανίων, γεγονός που επιβεβαιώνει τη συστημική κρίση που διέρχεται η ελευθερία του Τύπου στη χώρα.
Κρίση Ελευθερίας του Τύπου από το 2021
Οι Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα επισημαίνουν ότι η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα βρίσκεται σε συστημική κρίση από το 2021. Το σκάνδαλο των υποκλοπών δημοσιογράφων από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) παραμένει ανεξιχνίαστο, όπως και η δολοφονία του βετεράνου αστυνομικού ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ το 2021. Επιπλέον, οι διαδικασίες SLAPP (στρατηγικές αγωγές κατά της συμμετοχής του κοινού) είναι συνηθισμένες, περιορίζοντας την ελευθερία έκφρασης.
Τοπίο Μέσων Ενημέρωσης και Πολιτικό Πλαίσιο
Το μιντιακό τοπίο χαρακτηρίζεται από υψηλό κατακερματισμό και συγκέντρωση της ιδιοκτησίας σε λίγους μεγάλους ομίλους, όπως η Alter Ego Media, με στενούς δεσμούς ορισμένων επιχειρηματιών με την πολιτική ελίτ. Αυτό έχει οδηγήσει σε έντονη πόλωση των μέσων ενημέρωσης και χαμηλή εμπιστοσύνη του κοινού στα ΜΜΕ, που είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη εδώ και πολλά χρόνια.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος εποπτεύει τα δημόσια μέσα ενημέρωσης, θέτοντας σε κίνδυνο την ανεξαρτησία τους. Η ρυθμιστική αρχή ΕΣΡ θεωρείται αργή και αναποτελεσματική, ενώ η ΕΥΠ, που εποπτεύεται από τον πρωθυπουργό, έχει εμπλακεί στην παρακολούθηση δημοσιογράφων με χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού Predator.
Νομικό και Οικονομικό Πλαίσιο
Παρά τις συνταγματικές εγγυήσεις, η ελευθερία του Τύπου αμφισβητείται σε νομοθετικό επίπεδο. Νέοι νόμοι που ψηφίστηκαν μετά το σκάνδαλο υποκλοπών αποσκοπούν στην προστασία από αυθαίρετη παρακολούθηση, αλλά υπολείπονται των ευρωπαϊκών προτύπων. Το Ανώτατο Δικαστήριο απάλλαξε την ΕΥΠ από εμπλοκή στο σκάνδαλο. Ένα νομοσχέδιο για τα μέσα ενημέρωσης δημιούργησε αμφιλεγόμενη επιτροπή δεοντολογίας, ενώ δημοσιογράφος καταδικάστηκε για διασπορά ψευδών πληροφοριών χωρίς αδιάσειστα στοιχεία. Τροπολογία του 2023 αυξάνει τον κίνδυνο φυλάκισης δημοσιογράφων για δυσφήμιση.
Η οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας, η μείωση αναγνωστών και διαφημιστικών εσόδων θέτουν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα πολλών μέσων ενημέρωσης. Η επίδραση της νέας νομοθεσίας για διαφάνεια στην ιδιοκτησία και χρηματοδότηση των μέσων παραμένει αβέβαιη.
Βία, απαγορεύσεις, ανασφάλεια
Μέσα ενημέρωσης δέχονται επιθέσεις από ακροαριστερούς και ακροδεξιούς ακτιβιστές, ενώ οι γυναίκες δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν σεξισμό στον χώρο εργασίας. Η αστυνομία χρησιμοποιεί βία και απαγορεύσεις για να παρεμποδίσει τη δημοσιογραφική κάλυψη διαδηλώσεων και της προσφυγικής κρίσης. Δημοσιογράφοι έχουν υποστεί σωματικές επιθέσεις σε αθλητικές εκδηλώσεις και μπροστά στα σπίτια τους. Η δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ παραμένει ανεξιχνίαστη, ενώ η περιορισμένη ομάδα εργασίας για την προστασία των δημοσιογράφων δεν επαρκεί για να αντιμετωπίσει τη συστημική κρίση.
Η εικόνα που προκύπτει για την Ελλάδα είναι αυτή μιας χώρας που βρίσκεται σε βαθιά κρίση όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου, με σημαντικά προβλήματα σε θεσμικό, νομικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο, γεγονός που αποτελεί ισχυρό πλήγμα για τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου.
Info-Explainer: Αριθμητικά Στοιχεία για την Ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα το 2025
- Παγκόσμια θέση της Ελλάδας: 89η από 180 χώρες
(πτωτική τάση από την 88η θέση το 2024) - Θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Τελευταία ανάμεσα στα κράτη μέλη
- Χώρες που βρίσκονται πιο ψηλά από την Ελλάδα:
- Αλβανία: 80η θέση
- Μποτσουάνα: 81η θέση
- Ζάμπια: 82η θέση
- Κορυφαίες χώρες στον Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου (2025):
- Νορβηγία
- Εσθονία
- Ολλανδία
- Σουηδία
- Φινλανδία
- Δανία
- Ιρλανδία
- Πορτογαλία
- Ελβετία
- Τσεχία
- Χώρες με τη χειρότερη ελευθερία του Τύπου:
- 175η: Αφγανιστάν
- 176η: Ιράν
- 177η: Συρία
- 178η: Κίνα
- 179η: Βόρεια Κορέα
- 180η: Ερυθραία
- Έτος έναρξης κρίσης στην Ελλάδα: 2021 (υποκλοπές δημοσιογράφων, δολοφονία Γ. Καραϊβάζ)
- Νομοθετικές εξελίξεις:
- Νόμοι για προστασία από παρακολούθηση, αλλά με ελλείψεις σε σχέση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα
- Τροπολογία 2023 που αυξάνει τον κίνδυνο φυλάκισης δημοσιογράφων για δυσφήμιση
- Οικονομικές επιπτώσεις:
- Μείωση αναγνωστών και διαφημιστικών εσόδων λόγω οικονομικής κρίσης της τελευταίας δεκαετίας
- Αβέβαιη επίδραση νέας νομοθεσίας για διαφάνεια στην ιδιοκτησία των μέσων
Αυτά τα στοιχεία αποτυπώνουν μια επιδεινούμενη κατάσταση για την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα, με σημαντικές προκλήσεις σε θεσμικό, νομικό και οικονομικό επίπεδο.