Καθώς το 6ο πανδημικό κύμα έχει ήδη ξεκινήσει ας ανατρέξουμε στις βασικές γνώσεις και αρχές που μας οδηγούν στην λήψη των αποφάσεων που στοχεύουν στην προστασία της υγείας των πολιτών.
Του Γρηγόρη Γεροτζιάφα
1. Όπως έχουμε εξηγήσει πολλές φορές από την έναρξη της πανδημίας, η COVID-19 είναι μια δυνητικά σοβαρή αιματολογική και αγγειακή νόσος που μπορεί να οδηγήσει στον θάνατο εφόσον δεν χορηγηθούν έγκαιρα οι συνιστώμενες θεραπείες.
2. Το εμβόλιο κατά της νόσου COVID-19 είναι ασφαλές και αποτελεσματικό ώς προς την προστασία από την επιδείνωση της νόσου και από τον θάνατο.
3. Σε σημαντικά διεθνή position papers που δημοσιεύθηκαν το καλοκαίρι του 2021 (δηλαδή γράφτηκαν τον Δεκέμβρη του 2020) έχει με σαφήνεια διατυπωθεί η θέση – η ορθότητα την οποίας επιβεβαιώθηκε απόλυτα – ότι το εμβόλιο δεν είναι πανάκεια αλλά αναπόσπαστο μέρος μιας συνολικής στρατηγικής για την αντιμετώπιση της πανδημίας που περιλαμβάνει την Πρόληψη από την διασπορά του SARS-CoV-2, την λοίμωξη, το σοβαρό COVID-19, την Ανίχνευση και την αυστηρή επιδημιολογική επιτήρηση και την Πρόνοια για έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση των ασθενών με COVID-19 μέσα στην κοινότητα πριν επιβαρυνθεί η γενική κατάσταση της υγείας του ασθενούς και χρειασθεί νοσηλεία.
4. Η πανδημία θα διαρκέσει για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα και η εξέλιξη του ιού είναι απρόβλεπτη.
5. Η προηγούμενη θέση της Ελληνικής Κυβέρνησης που κωδικοποιήθηκε στην φράση «το τελευταίο μίλι προς την ελευθερία από την πανδημία» ήταν απολύτως λανθασμένη και οδήγησε στην υγειονομική καταστροφή του εξαμήνου Οκτώβρης 2021 – Μάρτης 2022 όπου συνέβησαν το 50% του συνολικών θανάτων που σημειώθηκαν καθ’όλη της διάρκεια της πανδημίας. Εδώ έχει σημασία να σημειώσουμε ότι η καταστροφή αυτή συντελέστηκε ενώ η επιστημονική γνώση προόδευσε αλματωδώς : στην διάγνωση της λοίμωξης (ακρίβεια και ευαισθησία των test-, στην προστασία από την λοίμωξη με τον SARS-CoV-2 (μάσκες, αποστάσεις, αποφυγή συνωστισμού, φίλτρα καθαρισμού του αέρα), στην θεραπεία της COVID-19 (από το σπίτι έως την ΜΕΘ) και τέλος στα εμβόλια.
Δυστυχώς, από τον Μάρτιο του 2022, με κυβερνητική επιλογή και στήριξη από ορισμένους επιστήμονες, ο εφησυχασμός και πάλι κυριάρχησε στην Ελλάδα. Αυτή την φορά ο εφησυχασμός βασίστηκε στην αντιεπιστημονική θεωρία σύμφωνα με την οποία το στέλεχος Ο προκαλεί ήπια νόσο και ο ιός (δήθεν) εξασθενεί.
Το αποτέλεσμα είναι ότι (α) η εμβολιαστική καμπάνια πρακτικά εγκαταλείφθηκε, (β) η όποια απόπειρα στήριξης του ΕΣΥ έμεινε στον σχεδιασμό (δεν μπαίνουμε στην συζήτηση και την κριτική σχετικά με τα χαρακτηριστικά αυτού του σχεδιασμού), (γ) η τηλεϊατρική (που θεωρητικά θα βοηθήσει την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία των ασθενών) πιθανόν αγνοείται στους δαιδάλους της γραφειοκρατίας, (δ) η επιδημιολογική επιτήρηση προφανώς έχει ατονήσει, (ε) ακόμη δεν έχει ανακοινωθεί (εξ όσων γνωρίζουμε) ένα συνολικό σχέδιο αντιμετώπισης των επερχόμενων πανδημικών κυμάτων και «εκπαίδευσης » των πολιτών.
Δηλαδή η κυβερνητική πολιτική για την αντιμετώπιση της πανδημίας εξελίσσεται όπως και πριν: χωρίς σχέδιο, με την παραδοσιακή τακτική του « βλέποντας και κάνοντας » σύμφωνα με τις προτιμήσεις των ψηφοφόρων μας και τις ανάγκες της αγοράς. Οι δε δηλώσεις των αρμοδίων μοιάζουν να θέλουν να « χαϊδεύουν τα αυτιά » των αρνητών της πανδημίας και των αντιεμβολιαστών.
Διαβάζουμε λοιπόν στις αναρτήσεις προβεβλημένων στελεχών της επιτροπής των ειδικών ότι «δεν χρειάζονται οι μάσκες (που είναι οριζόντιο μέτρο μη φαρμακευτικής παρέμβασης » γιατί « δεν διαφαίνεται να υπάρχει ανάγκη επιπέδωσης της καμπύλης » ενώ το τρέχων πανδημικό κύμα αξιολογείται ως « ταλάντωση των O4/O5 ». Ακούμε από υπεύθυνα κυβερνητικά χείλη ότι « όποιος φοβάται ας κάνει την 4η δόση ». Διαβάζουμε την απόφαση της επιτροπής των ειδικών σχετικά με τον εμβολιασμό και δεν γινόμαστε σοφότεροι. Διαβάζουμε τις δηλώσεις άλλων ειδικών που σχετικά με την 4η δόση καλό είναι να είμαστε συγκρατημένοι γιατί δεν υπάρχουν δεδομένα αλλά αυτή θα πρέπει να γίνει στους « ευπαθείς » και τους ηλικιωμένους (λες και για αυτούς υπάρχουν δεδομένα).
Ας προσπαθήσουμε λοιπόν να βάλουμε σε μια τάξη τα θέματα που έχουν προκύψει ώστε να καταλάβουμε γιατί πρέπει να φοράμε μάσκες και γιατί πρέπει να εμβολιαστούμε με την 4η δόση.
Ας δούμε το γράφημα που δείχνει την εξέλιξη των νέων επιβεβαιωμένων περιπτώσεων COVID-19 (κρουσμάτων) ανα εκατομύριο πληθυσμού στην Ελλάδα και στην Γαλλία :
o η αύξηση των κρουσμάτων είναι παράλληλη και ισοδύναμη στις δύο χώρες.
o το επίπεδο των κρουσμάτων -19 σήμερα είναι σχεδόν 100 φορές υψηλότερο σε σχέση με την ίδια ημέρα πέρυσι. Δυστυχώς, το επίπεδο των κρουσμάτων σήμερα συγκρίνεται με εκείνο του Δεκεμβρίου 2021.
Για όσους δεν θυμούνται τι συνέβη μετά τον Δεκέμβρη του 2021 ας παρατηρήσουν τις καμπύλες που συγκρίνουν τον αριθμό των νοσηλειών των ασθενών με COVID-19 (ανά εκατομμύριο πληθυσμού) στην Ελλάδα και στην Γαλλία και ας δουν πώς σήμερα έχουν ήδη αρχίσει να αποκλίνουν οι δύο καμπύλες. Με λίγα λόγια η « ταλάντωση » της καμπύλης που « δεν χρειάζεται επιπέδωση » έχει ήδη οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των νοσηλειών. Σε 10 – 15 ημέρες θα έχουμε και σημαντική αύξηση των διασωληνωμένων ασθενών.
Το τρίτο γράφημα, δείχνει την εξέλιξη των θανάτων από COVID-19 ανα εκατομμύριο πληθυσμού στην Ελλάδα και την Γαλλία. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να αντιληφθεί ότι στην Ελλάδα ήδη ο ρυθμός αύξησης των θανάτων έχει μπει στην εκθετική φάση ενώ στην Γαλλία η καμπύλη είναι (προς το παρόν) επιπεδωμένη.
Με λίγα λόγια η Ελλάδα έχει ήδη εισέλθει στην εκθετική φάση του πανδημικού κύματος που αντανακλάται δυστυχώς στις νοσηλείες και τους θανάτους.
Για όσους αναρωτιούνται γιατί συμβαίνει αυτό θα τους παραπέμψουμε στην μελέτη Τσιόδρα – Λύτρα και θα τους καλέσουμε να ρωτήσουν τους αρμόδιους τι έχουν κάνει εδώ και δύο χρόνια ώστε να μειωθεί η θνητότητα των ασθενών με COVID-19 που νοσηλεύονται στις ΜΕΘ και στους συμβατικούς θαλάμους (για να βοηθήσουμε τον αναγνώστη να αντιληφθεί το μέγεθος του προβλήματος αναφέρουμε ότι στην Γαλλία ο μέσος όρος θνητότητας των ασθενών με COVID-19 που νοσηλεύονται στις ΜΕΘ είναι περίπου 20% ενώ στην Ελλάδα είναι περίπου 50%).
Αρα η ανάγκη καθολικής εφαρμογής μάσκας στους κλειστούς χώρους και στους χώρους όπου υπάρχει συνωστισμός δεν στοχεύει την « επιπέδωση » κάποιας καμπύλης ή « ταλάντωσης » ούτε αποτελεί « άσκηση ακριβείας » για τους πολίτες (αυτό υποστηρίζουν συστηματικά οι αρνητές της πανδημίας).
Στην Ελλάδα με δεδομένες τις τραγικές συνθήκες του ΕΣΥ και την φτώχεια ενός μεγάλου τμήματος του πληθυσμού (που δεν έχει χρήματα να πληρώσει τον γιατρό) έχει έναν κύριο στόχο: να προστατεύσει την υγεία των πολιτών και να σώσει ζωές (όσο αυτό είναι δυνατό).
Ας δούμε τώρα το ζήτημα που αφορά στην 4η δόση του εμβολίου.
Τι γνωρίζουμε σήμερα σχετικά με τα Τα mRNA εμβόλια που έχουμε στην Ευρώπη κατά του COVID-19 και την ανοσία που προκαλείται από την λοίμωξη με τον ιο SARS-CoV-2 :
1. Τα εμβόλια είναι ασφαλή
2. Στους πολίτες χωρίς σημαντικά προβλήματα υγείας που δεν είναι μεγάλης ηλικίας η ανοσία (που προκαλείται είτε από τον εμβολιασμό είτε από την λοίμωξη από τον ιό), διαρκεί περίπου 6 μήνες
3. Τα νέα υποστελέχη της μετάλλαξης Ο διαφεύγουν μερικώς από την ανοσία που προκαλείται από τόσο από τον εμβολιασμό όσο και από την λοίμωξη από τον ιό.
o Εδώ έχει σημασία η λέξη « μερικώς » που σημαίνει ότι αν πχ ο βαθμός διαφυγής από την ανοσία είναι 50% τότε ο ένας στους δύο πολίτες που θα κάνει την 4η δόση προστατεύεται από το σοβαρό COVID-19. Υπολογίστε τώρα ότι οι πολίτες (ανεξάρτητα από την ηλικία) με καρδιαγγειακά νοσήματα ή καρδιαγγειακούς παράγοντες κινδύνου (δηλαδή παχυσαρκεία, υπέρταση σακχαρώδη διαβήτη), με ανοσοκαταστολή, ή με νεφρική ανεπάρκεια όπως και οι ηλικιωμένοι πολίτες και οι πολίτες που ζουν και εργάζονται σε περιβάλλον με υψηλή ατμοσφαιρική ρύπανση έχουν 3 – 5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να πάθουν σοβαρό COVID-19. Αρα εάν ελαττώσουμε έστω και κατά 50% τον κίνδυνο σοβαρού COVID-19 κάνοντας την 4η δόση μπορούμε να πετύχουμε ουσιαστική προστασία της δημόσιας υγείας;
o ο καθένας/καθεμία από εμάς έχει διαφορετικό ανοσοποιητικό σύστημα;
o δεν διαθέτουμε ακριβείς μεθόδους για να προβλέψουμε τον βαθμό απάντησης σε ατομική βάση.
Για αυτoύς τους λόγους μιλούμε για τον καθολικό εμβολιασμό και την ανάπτυξη εμβολιαστικής κουλτούρας. Για τους ίδιους λόγους, και επειδή τα υπάρχοντα εμβόλια δεν αναστέλλουν πλήρως την μετάδοση του ιου λέμε ότι παρά τον εμβολιασμό πρέπει να εφαρμόζουμε τα μέτρα φυσικής αποστασιοποίησης δηλαδή να φοράμε μάσκες και να αποφεύγουμε τον συνωστισμό.
Αρα – το επαναλμβάνουμε για να το εμπεδώσουμε – : στην Ελλάδα με δεδομένες τις τραγικές συνθήκες του ΕΣΥ και την φτώχεια ενός μεγάλου τμήματος του πληθυσμού ο εμβολιασμός με την 4η δόση έχει έναν κύριο στόχο: να προστατεύσει την υγεία των πολιτών και να σώσει ζωές (όσο αυτό είναι δυνατό) και να ελαττώσει την πίεση στα νοσοκομεία ώστε να μην γίνουν (και πάλι) « μονοθεματικά ».
Δυστυχώς όλα τα παραπάνω ισχύουν απόλυτα και πολλαπλασιαστικά και για το προσεχές φθινόπωρο και κυρίως για τον χειμώνα.
Η θερινή περίοδος, εξαιτίας των της θερμοκρασίας και της συνεύρεσης σε εξωτερικούς χώρους εξασφαλίζει χαμηλό κυκλοφορών ιικό φορτίο. Αυτή η ευνοϊκή συνθήκη στην Ελλάδα θα πάψει να ισχύει τον Οκτώβριο.
Δυστυχώς γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η συγκεκριμένη κυβέρνηση δεν πρόκειται να κάνει τίποτα για την ουσιαστική ενίσχυση του ΕΣΥ (από την πρωτοβάθμια περίθαλψη έως τις ΜΕΘ). Και επειδή είμαστε ρεαλιστές γνωρίζουμε ότι η κυβέρνηση ακόμη και αν αλλάξει πολιτική δεν προλαβαίνει πια να πάρει οποιοδήποτε ουσιαστικό μέτρο προς την κατεύθυνση αυτή.
Αρα, προκειμένου να σωθούν ζωές και να προστατευθεί η υγεία των πολιτών δύο πράγματα μας μένουν να κάνουμε τώρα με στόχο να προστατευθεί η δημόσια υγεία και να σωθούν ζωές
1. Υποχρεωτικές μάσκες σε όλους τους κλειστούς χώρους και στους ανοιχτούς χώρους με συνωστισμό (συναυλίες, πανηγύργια κλπ)
2. Καλλιέργεια εμβολιαστική κουλτούρας στους πολίτες και καθολικός εμβολιασμός με την 4η δόση από σήμερα
*Pr Γρηγόρης Γεροτζιάφας
Διευθυντής του ερευνητικού κέντρου Cancer, Biology and Therapeutics,(Cancer-Hemostasis-Angiogenesis) INSERM U938, University Institute of Cancerology, Faculty of Medicine, Sorbonne University, Paris